PV Báo NB&CL đã ghi lại ý kiến của lãnh đạo các cơ quan báo chí, các nhà báo - hội viên, để thông qua tâm tư của người trong cuộc, họ mong muốn, đề xuất gì trong vấn đề này.

Nhà báo Lê Tiền Tuyến - Phó Tổng Biên tập Báo Sài Gòn Giải phóng, Ủy viên Ban Chấp hành HNBVN: “Thực hiện Quy hoạch không đơn giản chỉ là việc “xóa và nhập”

Quy hoạch báo chí là một chủ trương lớn và vô cùng quan trọng, nhưng cũng là việc khó và vô cùng nhạy cảm, nhất là trong tình hình hiện nay. Vì vậy, trong quá trình triển khai, chắc chắn không tránh khỏi những trăn trở và vướng mắc. Có thể đối với các địa phương thì không có vấn đề gì lớn, nhưng đối với TP. Hà Nội, đặc biệt là TP. Hồ Chí Minh - một địa bàn sôi động về báo chí thì để thực hiện được điều này là vấn đề cực kỳ lớn và không dễ dàng chút nào. Có không ít băn khoăn về việc có thể nảy sinh một số mâu thuẫn trong quá trình triển khai, như có những cơ quan báo chí thuộc diện đối tượng điều chỉnh nhưng lại có lượng phát hành lớn, tầm ảnh hưởng xã hội rộng hay việc quy hoạch có thể gây xáo trộn, ảnh hưởng đến đội ngũ những người làm báo khi một số cơ quan báo chí thực hiện sáp nhập.

Ví dụ như Báo Sài Gòn Giải phóng chúng tôi trước đây đang từ 900 người xuống còn 500 người. Bây giờ để quản lý, lo lương cho 500 người đã thấy khó khăn lắm rồi. Nếu khi thực hiện quy hoạch, sáp nhập thêm các báo khác, đối với báo mạnh, đang hoạt động độc lập với nhiều điều kiện thuận lợi thì họ không chịu về, còn báo chưa mạnh thì rất muốn về… Như vậy điều đó đang đặt ra không ít thách thức đối với “bài toán” về nhân lực, kinh tế cũng như công tác tư tưởng...

 

Vì vậy, chúng tôi rất mong muốn và kiến nghị Hội Nhà báo T.Ư cần phát huy hơn nữa vai trò của mình trong việc bảo vệ quyền lợi một cách hợp lý đối với các hội viên, nhà báo và cơ quan báo chí trước việc Quy hoạch, sắp xếp lại báo chí. Hội cần có tiếng nói mạnh mẽ góp ý kiến với T.Ư về việc định hướng thực hiện chủ trương Quy hoạch này như thế nào, ít nhất là hoạt động báo chí ở 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM, chứ không đơn giản là việc xóa và nhập, hay một phép cộng, phép nhân đơn thuần. Tức là chúng ta cần phải làm một cách thận trọng, chú trọng công tác tư tưởng và các giải pháp cụ thể để việc sáp nhập, giảm dần các cơ quan báo chí bảo đảm không gây ra xáo trộn lớn, phức tạp; thực hiện làm sao để sự tác động tiêu cực đến tâm lý, quyền và lợi ích của hội viên, người làm báo một cách ít nhất; tạo điều kiện cho đội ngũ những người làm công tác báo chí yên tâm làm việc, cống hiến và phát triển, góp phần cho báo chí hoạt động hiệu quả hơn.

Nhà báo Tôn Hoàn - Tổng Biên tập Báo Lao động Đồng Nai, Chủ tịch HNB Đồng Nai: “Cần có những bước đi thận trọng, chặt chẽ theo đúng lộ trình”

Những năm qua, báo chí nước ta đã liên tục phát triển, phong phú cả về nội dung cũng như các loại hình, nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn chức năng vai trò và nhiệm vụ của mình… Tuy nhiên, báo chí cũng bộc lộ một số hạn chế, khuyết điểm. Bên cạnh đó, báo chí hiện đại cũng đang có xu hướng phát triển mạnh việc ứng dụng công nghệ, hình thành các mô hình cơ quan truyền thông đa phương tiện.

Do đó, có thể nói việc quy hoạch báo chí là khách quan và cần thiết trong bối cảnh hiện nay nhằm để báo chí hoạt động hiệu quả và chất lượng hơn theo hướng cách mạng, chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của nhân dân; thực hiện đúng chức năng nhiệm vụ của mình cũng như tránh việc nhóm lợi ích chi phối hoạt động báo chí.

Không chỉ xem xét, giảm số lượng các tờ báo, tạp chí trùng lặp về tôn chỉ, mục đích và nội dung, mà quan trọng hơn là đưa ra hành lang pháp lý, cơ chế, chính sách thuận lợi để phát triển các cơ quan báo chí cũng như đội ngũ người làm báo có đủ tiềm lực, bắt kịp với xu hướng báo chí trong kỷ nguyên công nghệ số; thực sự là lực lượng mũi nhọn trên mặt trận tư tưởng - văn hóa của Đảng.

 

Thực tế cho thấy quá trình triển khai quy hoạch báo chí ắt hẳn sẽ gặp những khó khăn, thách thức, bởi hiện nay cả nước có gần một ngàn cơ quan báo chí và đội ngũ người làm báo lên đến hàng chục ngàn người. Việc quy hoạch sắp xếp báo chí ít nhiều đều ảnh hưởng đến từng cơ quan báo chí và mỗi người làm báo cũng như thu hút sự quan tâm của dư luận.

Do đó, quy hoạch báo chí cần có những bước đi thận trọng, chặt chẽ theo đúng lộ trình; đồng thời, ghi nhận những ý kiến từ người trong cuộc là những cơ quan báo chí và đội ngũ người làm báo. Việc quy hoạch, sắp xếp báo chí cũng cần tính tới yếu tố đặc thù, nhất là với các cơ quan báo chí có lượng độc giả đông, có sức ảnh hưởng lớn trong đời sống xã hội.

Đặc biệt, cần quan tâm tới đội ngũ những người làm báo để họ tiếp tục có điều kiện, cơ hội để cống hiến. Bên cạnh vai trò của các cơ quan chủ quản, Hội Nhà báo cũng cần quan tâm bảo vệ quyền lợi một cách hợp lý đối với các hội viên, nhà báo trước việc Quy hoạch. Quan tâm tuyên truyền, giáo dục, quản lý và động viên tinh thần hội viên, nhà báo có tâm thế chủ động, thích ứng để phát triển. Đặc biệt, việc quy hoạch, sắp xếp báo chí cũng sẽ làm dôi dư một số lượng người làm báo, do đó, bản thân mỗi nhà báo cũng cần khẳng định được năng lực, bản lĩnh của mình, tích cực trau dồi chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp để có thể đáp ứng yêu cầu công việc trong tình hình mới…

Nhà báo Vũ Duy Hưng - Phó Giám đốc Trung tâm truyền hình Nhân Dân: Cần lộ trình và vận dụng linh hoạt vào từng trường hợp 

Một chủ trương lớn đã được thông qua và phê duyệt ở cấp cao nhất sau rất nhiều năm tính toán, cân nhắc thì ắt sẽ được triển khai. Nếu khi triển khai mà vẫn không đạt được những mục tiêu cốt lõi đề ra thì cũng có nghĩa không thành công. Vấn đề là lộ trình và vận dụng vào từng trường hợp. 

Nếu tính cả hình thức báo chí ở những tạp chí điện tử, trang thông tin điện tử tham gia chuyển tải thông tin báo chí, các tạp chí in chuyên ngành, báo đài địa phương thì số lượng sản phẩm báo chí ở nước ta nhiều so với dân số. Đó là chưa nói đến phạm vi tiếp cận ở một đất nước đa dạng vùng miền, địa lý, nhóm dân cư... Phương thức chuyển tải thông tin trong thời đại của công nghệ, dữ liệu đang tác động mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực liên quan nghề báo như nhu cầu công chúng, nguồn tài chính, quy trình xuất bản, hình thức sản phẩm… Ngày nay, báo chí nói chung rất khó tự nuôi sống tòa soạn bằng chính sản phẩm thông tin mà phải dựa vào tài trợ, quảng cáo hoặc chuyển tài chính từ mảng hoạt động kinh tế có lợi nhuận.

 

Trong khi đó, cũng như rất nhiều lĩnh vực khác, ngân sách Nhà nước không thể tiếp tục hỗ trợ cho quá nhiều đầu báo, dù là gián tiếp. Nguồn tài chính từ khu vực tư nhân cũng đang được tái cơ cấu theo xu thế phát triển của báo chí, ngày càng minh bạch và hiệu quả hơn. Ở nước ta, không có báo chí tư nhân nhưng tư nhân “núp bóng” các tổ chức hội, hiệp hội, ngành nghề rất nhiều. Các tổ chức này thì không phải nơi nào cũng có thể là cơ quan chủ quản báo chí về nghiệp vụ và nguồn lực tài chính. Vậy là có bài toán tương tự như vấn đề xã hội của hộ nghèo đông con. Đứa con nào chịu thương chịu khó, có tố chất thì sẽ trưởng thành, đứng trên đôi chân của mình, đóng góp cho gia đình và xã hội, còn lại là lay lắt, bám víu, thậm chí có thể nảy sinh những vấn đề phức tạp.

Nhưng chính sản phẩm báo chí hoặc tương tự báo chí không thể tự sinh ra trong thời gian qua. Các trường báo vẫn hằng năm đào tạo ra những lứa sinh viên ra trường với số lượng đông đảo. Vậy nên để đạt được mục tiêu, việc quy hoạch phát triển báo chí cần từng bước tháo gỡ. Không có cơ chế đặc thù trong quá trình thực hiện quy hoạch có nghĩa một số cơ quan báo chí có chất lượng chuyên môn, số lượng độc giả lớn, tự chủ hoặc tự chủ phần lớn kinh phí hoạt động cũng sẽ phải nằm trong diện quy hoạch. Ở những cơ quan báo chí nhóm này ngoài vấn đề nguồn nhân lực, người đứng đầu, tài khoản, tài sản… khi thực hiện sắp xếp còn là màu sắc trong một không gian báo chí chung cần thực hiện sự phản biện xã hội, phản ánh chân thực, sinh động giúp ích cho những nhà hoạch định chính sách, cung cấp thông tin có giá trị cho công chúng. Nhất là trong bối cảnh thông tin tích cực cần được nuôi dưỡng để lấn át tin giả, tin sai lệch. Ở nhóm này, nên chăng tính toán theo hướng có thể không định vị các sản phẩm báo chí này thuộc địa phương, hội, hiệp hội mà là tầm cả nước (thực tế nội dung và phát hành đang là như vậy), rà soát, đánh giá để sáp nhập về một số tổ hợp truyền thông, hội chính trị nghề nghiệp để bảo đảm sự quản lý nhà nước, quản lý chuyên ngành. Tại các tổ hợp này, cũng tính toán thế nào đó để có sự phân vai truyền thông, cơ chế tự chủ hoạt động trong mô hình tổ hợp chung, theo Luật Báo chí và các thiết chế liên quan.

Với lộ trình thực hiện rà soát đánh giá, tự sắp xếp, sắp xếp bắt buộc, tái tổ chức, tiến tới đầu tư, hiện đại hóa thì không gian báo chí sẽ có nhiều thay đổi. Tất nhiên, ngoài ý chí thì cần lộ trình khoa học, kỹ năng quản lý nhằm vừa tránh xáo trộn nhưng cũng không thể mang lại những mô hình cồng kềnh, lênh khênh, chẳng ăn nhập với nhau, tương hỗ nhau.

Một trong những sứ mệnh quan trọng của báo chí là định hướng dư luận, tạo niềm tin cho công chúng và hướng công chúng đến những giá trị chân thiện mỹ. Trong những lúc người dân chưa biết tin vào đâu, thông tin nào là chính xác, vai trò của báo chí là phải lấp đầy khoảng trống nghiêm trọng này, ngay lập tức cung cấp cho công chúng thông tin chính xác từ nguồn tin cậy, được kiểm chứng một cách khách quan.

Điều đó đòi hỏi người làm báo phải có một trái tim nóng để có thể xông pha vào những điểm nóng, đề tài khó, những nơi nguy hiểm nhưng cũng cần có một cái đầu lạnh, đủ tỉnh táo để nhận ra những phần “chìm” ở đằng sau mỗi một thông tin “nổi”.

Ngoài trau dồi kỹ năng chuyên môn, nghề nghiệp, hơn lúc nào hết, đạo đức của nghề báo lại càng phải được đặt lên hàng đầu trong tình hình nhiễu loạn thông tin hiện nay. Bên cạnh các chuẩn mực về độ chính xác, về tính khách quan thì một điều không thể thiếu là tin đó có ích gì cho bạn đọc không.

Ngọc Lành - Ngọc Thành (Ghi)