Sẵn sàng đầu tư nhiều nhất có thể

Ấn Độ đã cung cấp khoảng 4 tỷ USD hỗ trợ nhanh chóng từ tháng 1 đến tháng 7, bao gồm hạn mức tín dụng, thỏa thuận hoán đổi tiền tệ và trả chậm các khoản thanh toán nhập khẩu, đồng thời cử một tàu chiến chở các loại thuốc thiết yếu cho 22 triệu dân của quốc đảo Sri Lanka.

Giờ đây, khi Sri Lanka hoàn tất hợp đồng vay 2,9 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và nền kinh tế của nước này ổn định, thì Ấn Độ đang tìm cách thu hút các khoản đầu tư dài hạn đầy tham vọng, với mục tiêu chống lại ảnh hưởng của đối thủ trong khu vực là Trung Quốc, một bộ trưởng thuộc Chính phủ và ba nguồn tin giấu tên cho biết.

“Những gì chúng tôi đang xem xét ngay bây giờ là các khoản đầu tư từ họ. Họ sẵn sàng đầu tư nhiều nhất có thể”, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Sri Lanka, ông Ali Sabry cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào tháng này, khi đề cập đến một loạt dự án trị giá hơn 1 tỷ USD hiện đang được thảo luận sẽ giúp tăng cường sự hiện diện của Ấn Độ tại Sri Lanka.

"Ấn Độ có lẽ đang xem xét chiến lược đó... vì những lo ngại về an ninh của họ”, ông Sabry nói thêm.

Bộ Ngoại giao Ấn Độ đã không trả lời các câu hỏi của Reuters về các kế hoạch và mục tiêu chiến lược của họ ở Sri Lanka. An ninh khu vực sẽ luôn là trọng tâm của New Delhi, một nguồn tin hiểu biết về vấn đề này nói với Reuters, vào thời điểm xích mích dai dẳng với Trung Quốc dọc theo biên giới Himalaya của họ.

“Không có lựa chọn nào khác ngoài mối quan tâm về an ninh. Về mặt cam kết lâu dài, đó là khoản đầu tư đang được tập trung vào”, nguồn tin cho biết, yêu cầu không nêu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề.

Bên cạnh việc tìm kiếm các khoản đầu tư của Ấn Độ để thiết lập các dự án năng lượng và năng lượng tái tạo ở phía Bắc của hòn đảo, Sri Lanka cũng rất muốn hợp tác với New Delhi để mở rộng và phát triển bến cảng tại Trincomalee ở phía Đông Bắc thành một cảng lớn, một số quan chức cho biết.

Tận dụng lợi thế phía Bắc Sri Lanka gần với Ấn Độ, các dự án này có thể giúp New Delhi cân bằng các dự án cơ sở hạ tầng rộng lớn của Trung Quốc ở phía Nam hòn đảo đã được xây dựng trong 15 năm qua.

Miền Bắc do người Tamil chiếm đa số ở Sri Lanka cũng chia sẻ quan hệ dân tộc với bang Tamil Nadu ở miền Nam Ấn Độ.

Những mối lo

Các cuộc đàm phán và quy mô viện trợ của Ấn Độ trong năm nay vượt xa các nhà tài trợ khác, nhấn mạnh những nỗ lực của New Delhi nhằm giành lại ảnh hưởng tại hòn đảo nằm cách mũi phía Nam chỉ vài dặm dọc theo các tuyến đường thủy nhộn nhịp nối châu Á với châu Âu.

Vào cuối tháng 6, hai tuần trước khi hàng chục nghìn người Sri Lanka giận dữ xuống đường và buộc Tổng thống Gotabaya Rajapaksa phải rời khỏi đất nước, nhà ngoại giao hàng đầu của Ấn Độ đã bay tới thành phố Colombo của quốc đảo này để họp bàn.

Ngoại trưởng Ấn Độ, ông Vinay Kwatra, người được hộ tống bởi các quan chức từ Bộ Tài chính Ấn Độ, đã gặp ông Rajapaksa và Ranil Wickremesinghe, cùng những người khác.

Trong các cuộc trò chuyện với giới lãnh đạo Sri Lanka, ông Kwatra và các quan chức Ấn Độ khác đã lưu ý vị trí của Trung Quốc là mối quan tâm chính trị quan trọng, theo một nguồn tin Chính phủ Sri Lanka có kiến thức trực tiếp về các cuộc thảo luận.

Nguồn tin giấu tên vì không được phép nói chuyện với báo chí, cho biết vai trò to lớn của Trung Quốc trong nền kinh tế của quốc đảo, vốn đã phát triển như nấm dưới thời chính quyền Tổng thống Rajapaksa trước đây, đang gây rắc rối cho Ấn Độ hơn bất cứ điều gì khác.

Trong một tuyên bố được đưa ra ngay sau chuyến thăm của ông Kwatra, Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho biết các cuộc đàm phán chủ yếu tập trung vào các vấn đề kinh tế, bao gồm cả việc tăng cường đầu tư. Nhưng không đề cập đến Trung Quốc.

Trong khi đó, Trung Quốc đã tham gia với Chính phủ Sri Lanka về việc tái cơ cấu nợ cần thiết để thỏa thuận với IMF được thông qua, bên cạnh việc gửi các lô hàng thuốc men, nhiên liệu và gạo.

Ngân hàng Thế giới ước tính khoản cho vay của Bắc Kinh vào khoảng 7 tỷ USD, tương đương 12% trong tổng số 63 tỷ USD nợ nước ngoài của Sri Lanka.

“Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với các quốc gia liên quan và các tổ chức tài chính quốc tế để tiếp tục đóng vai trò tích cực trong việc giúp đỡ Sri Lanka”, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết khi trả lời các câu hỏi bằng văn bản của Reuters.

Bộ này cho biết thêm rằng họ không có thông tin chi tiết về sự hỗ trợ và đầu tư của Ấn Độ vào Sri Lanka và sự hỗ trợ của chính họ đối với Sri Lanka "không nhằm vào bên thứ ba".

Thời cơ hoàn hảo

Sri Lanka chìm trong khủng hoảng tài chính sau khi đại dịch Covid-19 tàn phá ngành du lịch và kiều hối từ công dân làm việc ở nước ngoài giảm. Cuộc xung đột ở Ukraine cũng đã đẩy giá hàng nhập khẩu, đặc biệt là nhiên liệu, tăng mạnh.

Chính quyền của cựu Tổng thống Rajapaksa cũng từ chối sự giúp đỡ từ IMF, nghĩa là dự trữ ngoại hối giảm dần, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu nhiên liệu và thuốc men.

Tổng thống Rajapaksa khi đó đã rời khỏi đất nước vào tháng 7 và từ chức. Đến lúc đó, Sri Lanka cuối cùng đã tham gia với IMF và hai bên đã đạt được thỏa thuận cho vay sơ bộ 2,9 tỷ USD.

Nhưng chính sự trợ giúp của Ấn Độ đã giúp Sri Lanka “câu giờ”.

Ông Uditha Devapriya, nhà phân tích quan hệ quốc tế tại Factum, một tổ chức tư vấn chính sách đối ngoại có trụ sở tại Colombo, cho biết: “Nếu không có Ấn Độ, Sri Lanka sẽ tan rã như Lebanon trước đó. Sri Lanka rõ ràng đã được hưởng lợi từ việc trở thành nước láng giềng gần nhất với quốc gia hùng mạnh nhất trong khu vực. Ấn Độ cũng có lợi khi đảm bảo sự ổn định ở sân sau của mình”.

Vào tháng 10, ông Wickremesinghe - người đã nhậm chức Tổng thống vào tháng 7 sau khi ông Rajapaksa từ chức - đã tiết lộ một kế hoạch chi tiết cho Trincomalee, nơi có một bến cảng nước sâu tự nhiên, bao gồm một đề xuất hợp tác với Ấn Độ để phát triển một cảng chiến lược ở đó bên cạnh việc thiết lập một khu công nghiệp mới và một trung tâm năng lượng, theo thông tin chi tiết do văn phòng của ông công bố.

Ấn Độ và Sri Lanka cũng đang thảo luận sơ bộ về một tuyến cáp ngầm dưới biển để kết nối lưới điện của cả hai nước và một đường ống dẫn nhiên liệu từ đất liền phía Nam Ấn Độ đến phía Bắc Sri Lanka - các dự án có thể tiêu tốn ít nhất 4 tỷ USD, theo các quan chức của cả hai bên cho biết.

Trong lĩnh vực năng lượng, Công ty NTPC do nhà nước điều hành của Ấn Độ đang xây dựng một nhà máy điện mặt trời 100 megawatt ở Sampur thuộc quận Trincomalee sau khi hai nước ký một thỏa thuận vào tháng 3.

Ở phía Tây Bắc Sri Lanka, Tập đoàn Adani của Ấn Độ đang chờ phê duyệt theo quy định đối với hai dự án điện gió trị giá 500 triệu USD ở vùng Mannar, Bộ trưởng Bộ Điện lực và Năng lượng Sri Lanka, ông Kanchana Wijesekera cho biết vào tháng 8.

Ngoài khơi bờ biển phía Tây Bắc, ONGC Videsh Limited (OVL), chi nhánh ở nước ngoài của Tập đoàn Dầu mỏ và Khí tự nhiên do nhà nước điều hành ở Delhi, đã đặt mục tiêu xin giấy phép thăm dò và đã có nhiều cuộc thảo luận với chính quyền Sri Lanka, những người đang hoàn thiện các quy định trước khi mời giá thầu từ các công ty toàn cầu, hai quan chức bộ năng lượng Sri Lanka tiết lộ.

Việc thúc đẩy thăm dò dầu khí là một phần của các cuộc thảo luận vào tháng 6, nguồn tin hiểu về các cuộc đàm phán cho biết.

Cảnh giác

Bộ trưởng Ngoại giao Sri Lanka, ông Sabry cho biết Chính phủ nước này quan tâm đến việc tận dụng sức mạnh kinh tế ngày càng tăng của Ấn Độ, đặc biệt thông qua các dự án cơ sở hạ tầng và năng lượng tái tạo, đồng thời duy trì mối quan hệ quan trọng với các đồng minh lớn khác, bao gồm cả Trung Quốc và Nhật Bản.

Bất chấp thiện chí gần đây của Ấn Độ tại Sri Lanka, New Delhi vẫn cảnh giác với sự hiện diện của Trung Quốc.

Vào tháng 7 và tháng 8, các đối thủ trong khu vực bị lôi kéo vào một cuộc tranh cãi ngoại giao về tàu khảo sát quân sự Trung Quốc, Yuan Wang 5, dừng tại cảng Hambantota ở miền Nam Sri Lanka.

Vào thời điểm đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ Arindam Bagchi cho biết, mặc dù Ấn Độ đã hỗ trợ "chưa từng có" cho Sri Lanka trong cuộc khủng hoảng kinh tế, nhưng New Delhi sẽ không lùi bước trước nhu cầu an ninh của mình.

Các quan chức Sri Lanka cho biết, bất chấp sự giúp đỡ quan trọng của Ấn Độ trong cuộc khủng hoảng tài chính năm nay, Sri Lanka vẫn cần Trung Quốc - một trong những chủ nợ lớn nhất của nước này - đồng ý với kế hoạch tái cơ cấu nợ, cùng với Ấn Độ và Nhật Bản, để giành được thỏa thuận cho vay của IMF.

“Đầu tư của Trung Quốc rất quan trọng, mối quan hệ của Trung Quốc cũng rất quan trọng. Vì vậy, tôi không nghĩ rằng ngay cả Ấn Độ hay bất kỳ quốc gia nào mong đợi Sri Lanka không làm việc với Trung Quốc. Công bằng mà nói, không ai trong số họ yêu cầu chúng tôi làm như vậy”, ông Sabry nói.

Hồng Vân (Theo Reuters)