Những tháng cuối năm 2024, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang đứng trước một giai đoạn đầy thách thức với khối lượng đáo hạn ước tính lên đến hơn 65.000 tỷ đồng, tương đương gần 10% hạn mức tín dụng còn lại của năm. Đây là một bài toán không chỉ dành riêng cho các doanh nghiệp phát hành mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ thị trường tài chính.

Khối lượng trái phiếu phát hành trong 10 tháng đầu năm 2024 đã tăng mạnh, đạt hơn 332.854 tỷ đồng, tăng 42,9% so với cùng kỳ năm trước, theo thống kê của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA). Tuy nhiên, tỷ lệ này chỉ chiếm khoảng 2,5% quy mô tín dụng, thấp hơn so với mức 4,5-6% trong giai đoạn 2019-2021. Điều này phản ánh sự điều chỉnh trong cấu trúc huy động vốn khi lĩnh vực ngân hàng chiếm đến 72% tổng lượng phát hành, trong khi bất động sản chỉ còn 17%, giảm đáng kể so với các năm trước.

Tuy nhiên, áp lực đáo hạn lớn đang đặt gánh nặng lên các doanh nghiệp, đặc biệt là những lĩnh vực ngoài ngân hàng như bất động sản và năng lượng tái tạo. Trong hai tháng cuối năm, khoảng 40% tổng số trái phiếu đáo hạn thuộc về các doanh nghiệp bất động sản, tương đương 26.255 tỷ đồng. Những doanh nghiệp này đang đối mặt với khó khăn trong việc tái cơ cấu nợ, đặc biệt khi khung pháp lý mới chỉ cho phép gia hạn trái phiếu tối đa hai năm theo Nghị định 08/2023/NĐ-CP.

Bước sang giai đoạn 2025-2026, áp lực đáo hạn trái phiếu dự kiến còn tăng cao hơn, đạt 250.000 tỷ đồng vào năm 2025 và 230.000 tỷ đồng vào năm 2026. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp phát hành không có tài sản đảm bảo hoặc gặp khó khăn trong huy động vốn mới sẽ chịu tác động nặng nề. Tâm lý nhà đầu tư vẫn còn e dè sau những biến động gần đây, trong khi chi phí vay vốn ngày càng tăng cao do áp lực lãi suất.

Dẫu vậy, thị trường vẫn còn cơ hội cải thiện nhờ các quy định pháp lý mới. Dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi) và Nghị định 08/2023/NĐ-CP đã đưa ra các yêu cầu chặt chẽ hơn đối với việc phát hành trái phiếu, như điều kiện xếp hạng tín nhiệm hoặc bảo lãnh thanh toán. Những động thái này giúp sàng lọc các doanh nghiệp kém năng lực, đồng thời thúc đẩy minh bạch và củng cố niềm tin của nhà đầu tư. Đặc biệt, lĩnh vực bất động sản và năng lượng tái tạo có thể hưởng lợi nếu các vướng mắc pháp lý được tháo gỡ, mở ra cơ hội phục hồi trong một đến hai năm tới.

Tuy nhiên, để thị trường trái phiếu phát triển ổn định và bền vững, cơ quan quản lý cần giám sát chặt chẽ hơn các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và bảo lãnh thanh toán. Đây sẽ là yếu tố then chốt để giảm thiểu rủi ro và củng cố lòng tin từ phía nhà đầu tư trong giai đoạn đầy thách thức này.