Bác Hồ, các đồng chí Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Tôn Đức Thắng, Võ Nguyên Giáp… đã có nhiều năm sống, làm việc tại ATK. Đặc biệt, nơi đây vào ngày 6/12/1953 Đảng, Bác Hồ đã quyết định mở chiến dịch Điện Biên Phủ, để 180 ngày sau đó nước Việt Nam có bản tráng ca bất hủ: Điện Biên Phủ chấn động địa cầu cùng áng thơ “Mường Thanh Hồng Cúm Him Lam/ Hoa mơ lại trắng vườn cam lại vàng”. Với Hội Nhà báo Việt Nam, Tổ chức chính trị - xã hội và nghề nghiệp cũng có vinh dự ra đời tại địa điểm lịch sử này vào ngày 21/4/1950 đáng nhớ.

Ngày 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, lời kêu gọi của Hồ Chủ tịch có đoạn: “Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh giặc Pháp, cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng, ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc thuổng, gậy gộc”…

Hưởng ứng lời kêu gọi của Bác, cả nước nhất tề đứng lên. Thủ đô Hà Nội thành chiến lũy với 60 ngày đêm quyết tử, sau đó Đảng, Bác Hồ quyết định lên chiến khu Việt Bắc lập ATK để tiến hành sứ mệnh vinh quang - cuộc kháng chiến dài 3 thập kỷ làm nên chiến tích kỳ diệu: Điện Biên Phủ chấn động địa cầu; Đại thắng 30/4/1975 trước khi tiến hành sự nghiệp Đổi Mới, hội nhập quốc tế.

Sinh thời, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cho rằng: “Nói đến ATK, chúng ta không thể không nhắc đến Pắc Bó (Cao Bằng), Định Hóa, Đại Từ (Thái Nguyên), Tân Trào, Yên Sơn, Chiêm Hóa (Tuyên Quang) tập trung vào 3 tỉnh Tuyên Quang, Cao Bằng, Bắc Kạn với nhiều huyện, xã, làng bản… là địa bàn chiến lược quan trọng của cuộc cách mạng. Sau ngày Nhật đảo chính, tôi đã cùng Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân tiến về chợ Chu (Định Hóa) và thống nhất hai đội quân: Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân với đội Cứu quốc quân thành Việt Nam giải phóng quân. Cùng thời điểm, Bác Hồ quyết định thành lập khu giải phóng gồm 6 tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên. Tân Trào được coi như là thủ đô khu giải phóng để chỉ đạo Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945. Như vậy, Sơn Dương (Tuyên Quang) Định Hóa, Đại Từ (Thái Nguyên) là ATK”.

Lịch sử hào hùng của 54 dân tộc Việt Nam thời trận mạc ghi nhận, tại huyện Định Hóa thời nếm mật nằm gai không có một nhà dân nào không có cơ quan của Đảng, Nhà nước đến ở, làm việc. Với Bác Hồ, ngày 3/4/1947 Bác đặt chân lên căn cứ địa Việt Bắc, đó là làng Xẻo (xã Hợp Thành - huyện Sơn Dương) để chỉ đạo các cơ quan mới lên căn cứ, 5 tháng sau Bác mới đến ATK Định Hóa sau lên Bắc Kạn rồi lại trở về Định Hóa, Sơn Dương, Yên Sơn. Mùa Thu năm 1950 lên chợ Đồn, năm 1951-1953 lại về Định Hóa với 5 lần gắn bó lán Tỉn Keo, Khuôn Tát đơn sơ mong manh đời áo vải, đôi dép lốp đi khắp núi rừng, khe suối; thi thoảng mới dùng ngựa. Các quyết sách lớn của Đảng, Chính phủ phần lớn đều được quyết định trên đất Định Hóa; trong đó có chiến lược quân sự và mốc thời gian 3 giai đoạn kháng chiến: Cầm cự, phản công, tổng phản công. Đồng chí Phạm Văn Đồng từ đây đi họp hội nghị Giơ-ne-vơ và sau khi ký hiệp định cũng trở lại đây. Các hoạt động ngoại giao, chính trị, văn hóa liên quan quốc tế đều diễn ra tại đây.

Thái Nguyên thủ đô gió ngàn thời kháng chiến trường kỳ, chồng chất gian lao khổ ải, ngọt bùi xen lẫn đắng cay nhưng làm nên tất cả, để nước Việt Nam mới có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như hôm nay. Đảng, Nhà nước và nhân dân ta không quên tri ân, biết ơn vô vàn tình nghĩa sâu đậm của đồng bào các dân tộc Việt Bắc nói chung, ATK nói riêng đối với cách mạng, với các cơ quan của Đảng, Chính phủ. Những địa danh của ATK… xứng đáng là những địa phương, những đơn vị, những bản làng anh hùng.

Sinh thời, Đại tướng Văn Tiến Dũng cho rằng: Lịch sử đã chứng minh tác dụng vô cùng to lớn của căn cứ địa Việt Bắc, của ATK tuyệt mật đối với sự phát triển của phong trào cách mạng cả nước. Nhà báo Hoàng Tùng - nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng: Hình thể đất nước ta ba phần núi, bốn phần biển, một phần đồng bằng, núi sông trùng điệp, sông ngòi chằng chịt là dải trường thành hùng vĩ của cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc. Nhưng cái mạnh cơ bản, quyết định vẫn là bức trường thành lòng người. Thiên thời địa lợi không bằng nhân hòa. Trần Hưng Đạo từng nói: Ý chí muôn dân là thành lũy kiên cố. Trương Hán Siêu viết: Phải đâu đất hiểm bởi người cố nhân. Chữ nhân của ta là sự hòa hợp dân tộc, là đấu tranh vì độc lập dân tộc, hạnh phúc của nhân dân. Với Tố Hữu, ngày chia tay Việt Bắc để về xuôi, ông viết: “Mình về mình có nhớ ta/ Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng”.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch ATK Định Hóa gắn với phát triển du lịch tỉnh Thái Nguyên. Theo đó, chuyển chức năng Bảo tàng ATK thành Nhà trưng bày di tích Bác Hồ tại đồi Tỉn Keo, Khuôn Tát. Đối với di tích, địa điểm làm việc của Tổng Bí thư Trường Chinh và Văn phòng Trung ương Đảng sẽ được tôn tạo hoàn chỉnh.

Kỷ niệm 76 năm mùa Thu cách mạng, điểm lại một thời ATK để thêm một lần khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh và chiến lược quân sự của Đảng, Bác Hồ là đúng đắn, chuẩn xác. Đó là hành trang áp đầy năng lượng mới để chúng ta giành thắng lợi kép về tăng trưởng kinh tế và chống dịch, hồ hởi vững bước trong hành trình tiến đến cột mốc lịch sử năm 2045 - kỷ niệm một thế kỷ CHXHCNVN tươi đẹp.

Nhà báo Nguyễn Xuân Lương