Cuộc bầu cử này, đến vào một thời điểm quan trọng trong lịch sử Mỹ, có thể có những tác động to lớn đến cách thức đất nước được quản lý và tương lai của trật tự thế giới mà Washington đã góp phần xây dựng.

Nhưng khi hòm phiếu chưa được mở, thì câu hỏi lớn nhất vẫn còn. Liệu bà Kamala Harris có trở thành nữ Tổng thống đầu tiên của Mỹ hay ông Donald Trump sẽ thắng? Và, tiếp theo nó là một câu hỏi lớn nữa: Nước Mỹ sẽ đi theo quỹ đạo nào sau khi đón chào tổng thống thứ 47?

Dưới đây sẽ là cái nhìn cận cảnh dựa trên những vấn đề chủ yếu mà hai ứng cử viên hứa hẹn trong chiến dịch tranh cử của mình:

LẠM PHÁT

Phó tổng thống Kamala Harris cho biết ưu tiên hàng đầu của bà trong ngày đầu nhậm chức sẽ là cố gắng giảm chi phí thực phẩm và nhà ở cho các gia đình lao động. Bà hứa sẽ cấm tình trạng tăng giá hàng tạp hóa, giúp đỡ những người mua nhà lần đầu, tăng nguồn cung nhà ở và tăng mức lương tối thiểu.

Lạm phát tăng vọt dưới thời Tổng thống Biden, giống như ở nhiều nước phương Tây, một phần là do các vấn đề về nguồn cung sau Covid-19 và xung đột tại Ukraine. Lạm phát đã giảm kể từ đó nhưng cử tri Mỹ hiện vẫn phải chi trả nhiều hơn 20% cho các hóa đơn hàng hóa và dịch vụ so với thời điểm trước đại dịch.

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hứa sẽ "chấm dứt lạm phát và giúp nước Mỹ trở nên dễ chi trả trở lại" và khi được hỏi, ông cho biết việc khoan thêm dầu sẽ làm giảm chi phí năng lượng.

Ông thường xuyên hứa sẽ giảm lãi suất. Khi còn tại nhiệm, ông Trump đã công khai chỉ trích Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vì mất quá nhiều thời gian để cắt giảm lãi suất, nhưng không có tác dụng gì.

THUẾ

Bà Harris muốn tăng thuế đối với các doanh nghiệp lớn và người Mỹ có thu nhập 400.000 USD một năm. Nhưng bà có thể có chính sách khác với Tổng thống Biden về thuế thu nhập từ đầu tư vốn, ủng hộ mức tăng vừa phải hơn từ 23,6% lên 28% so với mức 44,6% của ông.

Ông Trump cũng đã công bố một số biện pháp giúp giảm gánh nặng thuế cho các gia đình, bao gồm việc mở rộng khoản tín dụng thuế dành cho trẻ em.

PHÁ THAI

Bà Harris đã đưa quyền phá thai trở thành trọng tâm trong chiến dịch tranh cử của mình và bà tiếp tục vận động cho luật pháp bảo vệ quyền sinh sản trên toàn quốc.

Ông Trump đã phải vật lộn để tìm ra thông điệp nhất quán về phá thai. Ba thẩm phán mà ông bổ nhiệm vào Tòa án Tối cao khi còn là tổng thống đã đóng vai trò quan trọng trong việc lật ngược quyền phá thai theo hiến pháp, một phán quyết năm 1973 được gọi là “Roe vs Wade”.

DI CƯ

Bà Harris được giao nhiệm vụ giải quyết tận gốc rễ cuộc khủng hoảng biên giới phía Nam và giúp huy động hàng tỷ USD tiền tư nhân để thực hiện các khoản đầu tư khu vực nhằm ngăn chặn dòng người di cư về phía Bắc.

Ông Trump đã thề sẽ đóng cửa biên giới bằng cách hoàn thành việc xây dựng một bức tường và tăng cường thực thi. Ông Trump cũng đã hứa sẽ trục xuất hàng loạt người di cư không có giấy tờ lớn nhất trong lịch sử Mỹ.

ĐỐI NGOẠI

Bà Harris đã tuyên bố sẽ ủng hộ Ukraine "cho đến chừng nào cần thiết". Bà cam kết, nếu được bầu, sẽ đảm bảo Mỹ chứ không phải Trung Quốc sẽ chiến thắng "cuộc cạnh tranh của thế kỷ 21".

Ông Trump từ lâu đã là người ủng hộ giải pháp hai nhà nước giữa người Israel và người Palestine, và kêu gọi chấm dứt chiến tranh ở Gaza.

THƯƠNG MẠI

Bà Harris đã chỉ trích kế hoạch áp thuế nhập khẩu toàn diện mà ông Trump hứa hẹn. Bà mô ta đây là loại thuế quốc gia đánh vào các gia đình lao động, khiến mỗi hộ gia đình phải trả 4.000 USD một năm.

Ông Trump đã đưa thuế quan trở thành cam kết trọng tâm trong chiến dịch này. Cựu tổng thống đã đề xuất mức thuế mới 10-20% đối với hầu hết hàng hóa nước ngoài và mức thuế cao hơn nhiều đối với hàng hóa từ Trung Quốc. Ông cũng hứa sẽ thu hút các công ty ở lại Mỹ để sản xuất hàng hóa bằng cách áp dụng mức thuế doanh nghiệp thấp hơn.

KHÍ HẬU

Bà Harris đã giúp thông qua “Đạo luật Giảm lạm phát”, đạo luật này đã chuyển hàng trăm tỷ USD vào năng lượng tái tạo và các chương trình tín dụng và hoàn thuế cho xe điện.

Ông Trump khi còn ở Nhà Trắng đã bãi bỏ hàng trăm biện pháp bảo vệ môi trường. Trong chiến dịch vận động lần này, ông Trump đã tuyên bố sẽ mở rộng hoạt động khoan dầu ở Bắc Cực và tấn công vào xe điện.

Y TẾ

Bà Harris với tư cách là thành viên của chính quyền Nhà Trắng đã giảm chi phí thuốc theo toa và giới hạn giá insulin ở mức 35 USD.

Ông Trump nói sẽ cải thiện “Đạo luật Chăm sóc Giá cả phải chăng”. Đạo luật này đã đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp bảo hiểm y tế cho hàng triệu người.

LUẬT PHÁP

Bà Harris đã cố gắng đối chiếu kinh nghiệm của mình trên tư cách là công tố viên với thực tế là ông Trump đã bị kết tội hình sự.

Ông Trump thề sẽ tiêu diệt các băng đảng ma túy, dẹp tan bạo lực băng đảng và xây dựng lại các thành phố do đảng Dân chủ điều hành mà ông cho là đang tràn ngập tội phạm.

SÚNG ĐẠN

Bà Harris đã đưa ra lời cam kết chính là ngăn chặn bạo lực súng đạn. Nhưng bà và chiến dịch tranh cử của mình thấy rằng các động thái như mở rộng kiểm tra lý lịch hoặc cấm vũ khí tấn công cần phải có sự ủng hộ từ Quốc hội.

Ông Trump đã định vị mình là người bảo vệ kiên định “Tu chính án thứ hai”, quyền hiến định cho phép người dân Mỹ được mang vũ khí. Phát biểu trước Hiệp hội Súng trường Quốc gia vào tháng 5, ông Trump cho biết ông là người bạn tốt nhất của họ.

GIÁO DỤC

Bà Harris đã chọn một cựu giáo viên trường công, Tim Walz, làm ứng cử viên phó tổng thống và muốn các trường học dạy toàn bộ lịch sử Hoa Kỳ cũng như tăng số lượng giáo viên nam da đen.

Ông Trump thì cam kết giải tán Bộ Giáo dục. Ông đã cắt giảm đáng kể nguồn tài trợ cho các trường công lập K-12 khi còn là tổng thống, trong khi trao hàng tỷ USD tín dụng thuế cho kế hoạch phiếu giảm giá trường tư của mình.

Quang Anh (theo BBC, Reuters)