Trong nhìn nhận của nhiều nhà nghiên cứu, với tư duy biện chứng duy vật, nhãn quan chính trị nhạy bén, am hiểu tường tận lịch sử, văn hóa, năng lực khái quát và tổng kết lịch sử - thực tiễn cùng kinh nghiệm của một chiến sĩ cộng sản lỗi lạc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã là chủ nhân của những dự báo thiên tài. Thực tế, Người đã dự đoán chính xác nhiều sự kiện lịch sử quan trọng ở Việt Nam và thế giới. Những dự đoán của Người với trận chiến trên bầu trời Hà Nội cuối năm 1972 là một trong những minh chứng.

“Chú đã biết gì về B-52 chưa?” hay mối quan tâm đặc biệt của Bác về “siêu pháo đài bay”

Nói đến cuộc chiến đấu 12 ngày đêm trên bầu trời Hà Nội 50 năm trước, không thể không nhắc đến Thượng tướng Phùng Thế Tài và câu hỏi được lãnh tụ Hồ Chí Minh dành cho ông: “Chú đã biết gì về B-52 chưa?”. Thời kỳ đó, năm 1972, Phùng Thế Tài là Phó Tổng Tham mưu trưởng, trực tiếp đặc trách cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc.

Cách đây hơn nửa thế kỷ, B-52 là loại máy bay ném bom chiến lược hạng nặng, tầm xa, do hãng Boeing sản xuất từ năm 1954 được Mỹ ngợi ca là “siêu pháo đài bay”. Từ nhãn quan nhạy bén của mình, từ rất sớm, vị lãnh tụ thiên tài của cách mạng Việt Nam đã quan tâm đặc biệt tới loại máy bay này. Cũng bởi mối quan tâm này mà ngay từ năm 1962, câu hỏi đầu tiên mà Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho người cận vệ đầu tiên của mình ngay trước buổi đồng chí Phùng Thế Tài nhận nhiệm vụ mới là Tư lệnh Bộ đội Phòng không.

Buổi hôm đó, đồng chí được Bác Hồ gọi lên. Sau lời dặn dò: “Chức chú bây giờ to hơn thì chú càng phải yêu thương chiến sĩ nhiều hơn”, Bác hỏi đồng chí Phùng Thế Tài: “Bây giờ chú là Tư lệnh Phòng không, vậy chú đã biết gì về B-52 chưa?”. Bác nói thêm: “Nếu chú có biết, bây giờ cũng chưa làm gì được nó, vì nó bay cao, bay nhanh... Là Tư lệnh Phòng không, ngay từ bây giờ, chú phải theo dõi chặt chẽ và phải thường xuyên quan tâm đến loại máy bay B-52 này”. Ngày 13/2/1964, đúng mùng 1 Tết Giáp Thìn khi đến thăm một đơn vị phòng không bảo vệ Thủ đô, Bác đã hai lần căn dặn cán bộ, chiến sĩ: “Phải kiên quyết bắn rơi máy bay địch nếu chúng liều lĩnh xâm phạm bầu trời miền Bắc nước ta”.

6 tháng sau đó, tháng 8/1964, sau khi trắng trợn gây ra “sự kiện Vịnh Bắc bộ”, đế quốc Mỹ chính thức sử dụng không quân đánh phá miền Bắc. Do có sự chuẩn bị trước và trên thế chủ động nên quân và dân miền Bắc đã đánh trận phủ đầu giành thắng lợi. Sau chiến thắng giòn giã này, Bác rất vui, nhưng cũng lúc đó, Bác đặt câu hỏi cho các cán bộ lãnh đạo, chỉ huy Quân chủng Phòng không không quân: “Các chú đã chuẩn bị đánh B-52 như thế nào rồi?”, cho dù lúc đó, B-52 chưa xuất hiện trên chiến trường Việt Nam.

Ngày 19/7/1965, Bác đến thăm bộ đội Phòng không Hà Nội, Người một lần nữa khẳng định: “Ta nhất định thắng, Mỹ nhất định phải thua... Dù đế quốc Mỹ có lắm súng, nhiều tiền. Dù chúng có B-57, B-52 hay “bê” gì đi chăng nữa ta cũng đánh. Từng ấy máy bay, từng ấy quân Mỹ chứ nhiều hơn nữa ta cũng đánh, mà đã đánh là nhất định thắng”. 

Năm 1966, Bộ Tư lệnh Phòng không - Không quân tới chúc thọ Bác. Sau khi nghe báo cáo thành tích chiến đấu, Bác rất vui nhưng vẫn căn dặn: “Các chú đã đánh được B-66 là tốt, nhưng nó là máy bay trinh sát. Còn B-52 là máy bay ném bom lợi hại, các chú phải chuẩn bị đánh B-52. Để đánh được B-52 cần phải biết tính năng kỹ chiến thuật, đặc điểm và quy luật hoạt động, từ đó mới tìm ra cách đánh phù hợp”.

Trong ngày sinh nhật Bác 19/5/1967, Quân chủng Phòng không - Không quân tổ chức đoàn cán bộ, chiến sĩ lên chúc mừng Bác. Sau khi nghe đoàn báo cáo chiến công, Bác vui vẻ nói: “Bác mừng và hoan nghênh các chú đánh giỏi. Nhưng chớ có chủ quan mà khinh địch, nó thua keo này, nó bày keo khác. Nó còn đánh và nhất thiết ta phải chuẩn bị đánh B-52”.

Đẩy mạnh nghiên cứu, hoàn thiện phương án đánh B-52

Thấm nhuần lời nhắc nhớ ấy của Bác Hồ, tướng Phùng Thế Tài cũng như Quân chủng phòng không không quân Việt Nam luôn trăn trở suy nghĩ, chủ động tìm các biện pháp để có thể tiêu diệt được pháo đài bay B-52.

Tháng 10/1963, Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân Phùng Thế Tài chỉ thị cho cơ quan tác chiến, quân báo, bằng mọi cách thu thập toàn bộ tính năng, tác dụng của loại pháo đài bay này. Thậm chí, ông còn dự trù cả đến tình huống: “Liệu B-52 vào Hà Nội thì sẽ ra sao?”. Dự trù ấy là không thừa khi ngày 18/6/1965, Mỹ sử dụng B-52 ném bom Bến Cát (Tây bắc Sài Gòn), tiếp đó đánh ra đèo Mụ Giạ, đường 12 Quảng Bình, rồi thường xuyên đánh phá Vĩnh Linh cũng như chiến trường miền Nam…

Thực hiện chỉ thị và lời căn dặn của Bác, Quân chủng Phòng không - Không quân đề nghị Bộ Tổng Tham mưu cho một trung đoàn tên lửa vào Vĩnh Linh, nơi B52 Mỹ ngày đêm gieo tội ác để tìm ra cách đánh. Ý kiến đó được Bác hoan nghênh. Bác nói với lãnh đạo Quân chủng: “Các chú muốn bắt cọp phải vào hang”. Vượt qua muôn vàn khó khăn gian khổ, qua nhiều tháng kiên trì “tàng hình rình mồi” (ngụy trang thật kín đáo để phục kích đánh B52) giữa đất thép Vĩnh Linh, Trung đoàn tên lửa SAM2 mang tên H38 đã bắn rơi được chiếc B52 đầu tiên ngày 17/9/1967. Tài liệu Cách đánh B52 đã được bộ đội tên lửa khảo nghiệm tìm tòi và đúc kết. Tập tài liệu chỉ có 23 trang nhưng đã trở thành “cẩm nang đỏ” cho bộ đội tên lửa học tập.

Tháng 10/1967, khi tướng Phùng Thế Tài chính thức nhận nhiệm vụ Phó Tổng Tham mưu trưởng đặc trách cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ. Chủ tịch Hồ Chí Minh gọi ông báo cáo tình hình và nhắc lại: “Sớm muộn đế quốc Mỹ cũng đưa B-52 ra đánh Hà Nội rồi có thua mới chịu thua. Phải dự kiến tình huống này càng sớm càng tốt, để có thời gian mà suy nghĩ, chuẩn bị…”. Cũng chính trong cuộc gặp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra một nhận định sau trở thành dự báo chuẩn xác: “Ở Việt Nam, Mỹ nhất định thua nhưng nó chỉ thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội”.

Theo sự chỉ đạo của Bác, bản kế hoạch mang tên “Phương án đánh trả cuộc tập kích chiến lược đường không bằng B-52 của Mỹ, bảo vệ Hà Nội, Hải Phòng” của Quân chủng Phòng không - Không quân được hình thành ngày 27/2/1968. Từ những kinh nghiệm nóng hổi của các chiến trường, bản kế hoạch đầu tiên ấy liên tục được sửa chữa, bổ sung, để đến năm 1972, sau rất nhiều phương án, đã có được bản kế hoạch đánh B-52 hoàn chỉnh nhất.

Từ ngày 6/4/1972, Mỹ huy động không quân, hải quân đánh phá trở lại miền Bắc, cho B-52 đánh phá TP. Vinh, Hải Phòng; thả thủy lôi phong tỏa các cảng ven biển và các cửa sông miền Bắc... Trước tình hình đó, ngày 6/7/1972, Phó Tổng Tham mưu trưởng Phùng Thế Tài chủ trì hội nghị chuyên đề đánh B-52 đã kết luận và chỉ thị: Cần phải đẩy mạnh nghiên cứu cách đánh B-52 bằng lực lượng và vũ khí hiện có của Quân chủng Phòng không - Không quân. Đánh trúng, bắn rơi được B-52 là nhiệm vụ cấp bách, là yêu cầu cao về quân sự, chính trị, ngoại giao. Quân chủng Phòng không - Không quân phải được chuẩn bị chi tiết cả con người và vũ khí cho chiến thắng B-52...

Hà Anh