Thu thập tin tức

Trí thông minh nhân tạo lúc này hiển nhiên chưa phải là những robot có mặt ở hiện trường của một vụ tai nạn, một vụ cháy hay các điểm nóng xung đột để thu thập tin tức như các phóng viên con người. Tuy nhiên, AI vẫn có thể có khả năng tự tìm thông tin, tạo ý tưởng câu chuyện, xác định xu hướng, điều tra, theo dõi sự kiện, trích xuất thông tin hoặc nội dung.

Hiện, khá nhiều tòa soạn trên thế giới đã áp dụng AI vào công đoạn thu thập tin tức. Nhờ khả năng phân tích vượt trội các phản hồi, bình luận và khả năng tương tác khác của độc giả, AI có thể giúp họ đề xuất thêm các đề tài tin tức liên quan đến chủ đề đó.

AI còn có thể giúp thực hiện công việc sàng lọc và phát hiện đề tài từ các nguồn chính thức cũng như từ các phương tiện truyền thông xã hội và công cộng, chẳng hạn như thông qua bộ lọc tự động của UGC (User Generated Content). Cụ thể, khi các nền tảng thông tin nào đó xuất hiện một đề tài nóng, AI sẽ lập tức phát hiện ra và đề xuất tòa soạn tập trung vào đề tài đó.

Ngoài ra, AI cũng sẽ giúp tòa soạn đưa ra quyết định về cách thức nguyên liệu thô trở thành nội dung. Theo các chuyên gia, việc khám phá đề tài mới cũng có thể thực hiện được nhờ các thuật toán học máy giúp các nhà báo phát hiện ra các xu hướng và sự kiện mà con người có thể không biết.

Tờ El Universal của Mexico đưa ra một ví dụ cho vấn đề này như sau: “Nhờ AI kết hợp và phân tích các thông tin trên Google, chúng tôi có thể kết nối các sự kiện được đưa tin bởi các phương tiện truyền thông và các báo cáo của chính phủ về các vụ giết người trên hơn 2400 khu vực ở Mexico”.

Một ví dụ nữa là vào năm 2018, Forbes đã triển khai một hệ thống quản lý nội dung hỗ trợ AI mới có tên là “Bertie” đề xuất các chủ đề dựa trên xu thế thực tế. Cho đến nay, thử nghiệm dường như đã thành công: Theo Forbes, số lượng khách truy cập trung thành đã tăng gấp đôi trong những tháng sau khi Bertie triển khai.

Sản xuất tin tức

Ngay vào năm 2012, Kristian Hammond, giáo sư khoa học máy tính và đồng sáng lập công ty công nghệ Narrative Science, từng dự đoán rằng trong 15 năm nữa, hơn 90% các bài báo sẽ được viết bởi máy tính. Có nghĩa, chỉ còn 4 năm nữa là đến hạn chót, dù cũng rất có thể dự báo đó của ông là quá cường điệu!

Cho đến lúc này, các bài báo do AI viết được đăng trên các kênh truyền thông chính thức chỉ giới hạn ở các chủ đề tương đối đơn giản và có tính công thức: kết quả thị trường chứng khoán, tỷ số thể thao... Ví dụ, Bloomberg sử dụng hệ thống AI có tên Cyborg tự động quét các báo cáo hàng quý của các công ty và sau đó xuất ra một bài báo nhanh chóng với thông tin phù hợp nhất.

Dẫu vậy, cũng cần lưu ý rằng với sự xuất hiện của các chatbot như ChatGPT và Bard dựa trên mô hình ngôn ngữ tự nhiên như GPT-3, thì việc những bài báo phức tạp hoàn toàn có thể xuất hiện trên các mặt báo trong tương lai không xa.

Ít nhất vào lúc này, trí tuệ nhân tạo đã và đang là một công cụ trợ giúp quá trình tạo nội dung ở cấp độ chi tiết ở các tòa soạn. “Các biên tập viên phụ và nhà báo của chúng tôi hiện đang sử dụng Grammarly, sử dụng các kỹ thuật trí tuệ nhân tạo, để giúp kiểm tra ngữ pháp và chính tả cho các bài báo tiếng Anh của chúng tôi. Chúng tôi đã bắt đầu sử dụng AI cho các bài viết chung, chúng tôi đã thử dùng AI Writer cùng với Deepl.com cho các nhiệm vụ dịch thuật”, một tòa soạn cho biết.

Chuyển giọng nói thành văn bản, dịch tự động, nhận dạng hình ảnh, tạo video và tạo văn bản tường thuật đều là những gì mà AI có thể giúp cho báo chí trong công đoạn sản xuất nội dung. Mặc dù kết quả sao chép AI hiếm khi hoàn hảo, nhưng một số lỗi mà phần mềm mắc phải có thể dễ dàng được sửa chữa bởi một biên tập viên con người.

Ví dụ: Dịch vụ chuyển giọng nói thành văn bản tự động Trint được thành lập bởi cựu phóng viên tin tức truyền hình Jeff Kofman. Bản ghi do nền tảng Trint xuất ra cho phép các nhà báo dễ dàng tìm kiếm nội dung cụ thể. Theo ghi nhận, phần mềm này có thể mang lại tỷ lệ chính xác từ 95 đến 99% cho âm thanh tương đối rõ ràng chỉ trong vài phút.

Nhờ AI, các tòa soạn cũng có thể sử dụng kho lưu trữ để chuyển thành tin tức. Cách sắp xếp tài liệu thông qua AI này cho phép tạo nội dung tự động, thường dành cho các hoạt động của tòa soạn trên MXH. Bắt đầu từ nguồn cấp dữ liệu RSS hoặc từ email, AI có thể tự động viết các bài đăng trên Facebook và Twitter. 

Đài truyền công cộng của Phần Lan, Yle, cho biết họ đủ tự tin về công nghệ để chế tạo nhà báo robot của riêng mình. Họ cho biết: “Nhà báo robot có tên Voitto của chúng tôi ngày nay đang sản xuất hàng trăm mẩu nội dung trong một tuần (nội dung văn bản và hình minh họa). Voitto sản xuất nội dung phù hợp cho ứng dụng tin tức cũng như cho các bản tin khác nhau và một số tài khoản Twitter”.

AI có thể hỗ trợ phát triển thông tin xung quanh một sự kiện, chẳng hạn như trong một số chương trình truyền hình trực tiếp gần đây, Sky News đã sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt để xác định những người nổi tiếng đến tham dự buổi lễ.

Một dự án của tờ Le Monde cho thấy cách AI có thể tác động hơn nữa đến việc tạo nội dung ở cấp địa phương trong một cuộc bầu cử. Họ chia sẻ: “Vào năm 2015, chúng tôi đã làm việc với Syllabs để tự động hóa các báo cáo bầu cử. Bản đồ bầu cử của Pháp bao gồm khoảng 36000 khu vực, chúng tôi không thể viết các phần cho từng đơn vị đó. Robot sẽ làm điều đó”.

Như vậy, AI đang giúp tạo điều kiện thuận lợi cho các hình thức báo chí mới, mặc dù đối với nhiều tòa soạn, những hình thức này vẫn đang được phát triển.

Phát hành tin tức

Với AI, báo chí còn sẽ được tăng cường khả năng đưa các bài báo đến đúng độc giả, đúng thời điểm hơn, qua đó cũng tăng số lượng truy cập tin bài (tất nhiên chỉ với báo điện tử), thông qua công nghệ cá nhân hóa thông tin độc giả.

Nhiều tòa soạn báo cáo rằng họ đang áp dụng phương pháp cá nhân hóa toàn diện nhờ các công nghệ AI để cải thiện chất lượng trải nghiệm độc giả, do đó đã tăng lượng truy cập, cũng như lượng trả phí từ độc giả. The Times of London giải thích: “Trang chủ của chúng tôi được cá nhân hóa khoảng 50%. Hệ thống cá nhân hóa đó sử dụng dữ liệu thời gian thực để giới thiệu bài viết cho người dùng dựa trên nhiều yếu tố khác nhau”.

Một số tổ chức tin tức cũng đã cá nhân hóa thông tin độc giả ở các kênh phân phối khác như âm thanh và bản tin video, để điều chỉnh nội dung đó cho phù hợp với người dùng dựa trên sở thích và thói quen của họ nhờ dữ liệu thu thập được khi họ hoạt động trên trang web, hoặc ở các nền tảng khác (như trên MXH).

“Thông qua sự kết hợp của các thuật toán cá nhân hóa và các lựa chọn biên tập, chúng tôi đã có thể tối ưu hóa thời gian nghe trên các nền tảng kỹ thuật số vượt xa thời gian nghe trung bình trên đài phát thanh mặt đất”, một tòa soạn trong nghiên cứu chung của Google, LSA và Polis gần đây cho biết.

Có nghĩa rằng AI cho phép tự động tạo và điều chỉnh nội dung cho các phân khúc đối tượng khác nhau. Điều này có tác động đến cả trải nghiệm của độc giả và quá trình sản xuất nội dung. Khi làm tốt điều này, các tòa soạn phát hành tốt hơn các bài báo trên các nền tảng khác nhau, qua đó gia tăng thêm nguồn thu từ tường phí và đăng ký trả tiền. Các tổ chức tin tức lớn hơn như Times of London và The New York Times đang áp dụng các hệ thống tinh vi do AI điều khiển trong công đoạn này.

Nói cách khác, cách hoạt động của AI trong công đoạn này khá giống thuật toán của Facebook nhằm đề xuất những gì nó tin là nội dung phù hợp nhất cho người dùng, dựa trên các tương tác trước đây của họ trên nền tảng. Tương tự, công nghệ AI có thể theo dõi các bài báo mà người đăng ký truy cập trên một trang web tin tức, tìm hiểu về hành vi và sở thích của họ (ví dụ: họ dành bao nhiêu thời gian để đọc mỗi bài báo).

Một cách sử dụng AI thú vị cho kinh doanh báo chí là tường phí động của Wall Street Journal, trong đó những người dùng khác nhau được hiển thị lượng thông tin khác nhau dựa trên khả năng họ sẽ mua đăng ký. Ví dụ: những độc giả đã tìm kiếm các bài báo trên trang web WSJ được coi là khách hàng tiềm năng hơn những độc giả tìm thấy các bài viết của họ thông qua MXH.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, ngay cả khi báo chí ngày càng được tự động hóa nhờ sự phát triển của AI và dù các thuật toán có hiệu quả đến đâu, thì cuối cùng yếu tố con người vẫn là quan trọng nhất và mang tính quyết định để giúp một tổ chức tin tức thành công trong bất cứ thời đại nào.

Hải Anh

Đón đọc bài 3: Những hạn chế và mối nguy trong báo chí AI