Báo chí và những "cuộc chiến sống còn"

Báo chí và cuộc chiến thời đại: Chống thông tin sai lệch và xuyên tạc

Chủ nhật, 31/12/2023 14:00 PM - 0 Trả lời

(NB&CL) Sứ mệnh của báo chí không chỉ là đưa tin sự thật, bảo vệ lẽ phải… mà còn phải chống lại sự sai trái, sai lệch hay xuyên tạc thông tin.

Nhưng liệu đó có phải là nhiệm vụ bất khả thi trong thời đại ngày nay, khi mà phần lớn các tòa báo còn đang phải vật lộn với sự tồn tại, đang bị bóp nghẹt bởi chính những nền tảng công nghệ đang phát tán thông tin sai lệch?

Bài liên quan

“Sự thật bị đe dọa bởi thông tin sai lệch”

Phát biểu trước Ngày Tự do Báo chí Thế giới hồi đầu tháng 5/2023, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã đưa ra lời kêu gọi và bày tỏ sự lo lắng cho các nhà báo và truyền thông trên toàn thế giới. “Sự thật bị đe dọa bởi thông tin sai lệch và ngôn từ kích động thù địch, tìm cách làm mờ ranh giới giữa thực tế và hư cấu, giữa khoa học và âm mưu” - ông tuyên bố.

Trong khi đó, Tập đoàn truyền thông AG Sulzberger - đơn vị sở hữu New York Times, cũng từng có một tuyên bố vào giữa năm 2023 rằng: “Internet đã giải phóng một loạt thông tin sai lệch... và vấn nạn “câu view” hiện đang lấn át hệ sinh thái thông tin của chúng ta… đẩy nhanh sự suy giảm niềm tin của xã hội”.

bao chi va cuoc chien thoi dai chong thong tin sai lech va xuyen tac hinh 1

Tin giả, tin sai lệch và độc hại đang được tiếp sức bởi Trí tuệ nhân tạo. Ảnh minh họa: GI

Những phát biểu trên đã làm nổi bật vấn nạn thông tin sai lệch, tin giả… vốn đang là thách thức của báo chí, thậm chí có phần lấn át báo chí chính thống. Điều này cũng không có gì khó hiểu khi mà đa số mọi người, gồm cả những độc giả trung thành của báo chí năm xưa, cũng đang ngày càng xa lánh báo chí truyền thống, để bước vào một thế giới của mạng xã hội: dù thật hấp dẫn, nhưng đầy cám dỗ và tràn ngập thông tin sai lệch.

Chỉ cần phân tích đến đây chúng ta cũng có thể hiểu rằng, báo chí đang phải đối mặt với một cuộc chiến không cân sức với mạng xã hội, nơi hàng triệu “nhà tự truyền thông” có thể viết lên những thông tin tùy ý và hàng tỷ người dùng đang chờ tiêu thụ những nguồn tin đó. Còn những nguồn tin báo chí truyền thống thì đang vật lộn để giữ chân số ít những độc giả còn lại của mình.

Đặc biệt, năm 2023 vừa qua còn là năm mà hiện tượng tin giả, tin sai lệch bùng nổ một cách dữ dội nhờ sự trợ giúp của trí tuệ nhân tạo (AI) và nhờ sự ăn theo hàng loạt sự kiện “nóng” xảy ra trên thế giới. 

Ngay sau khi ChatGPT được phát hành và hàng loạt công cụ AI mới được triển khai vào cuối năm 2022 và đầu 2023, thì một loạt thông tin sai lệch đã xuất hiện trên các nền tảng công nghệ và mạng xã hội. Trong số đó, đặc biệt là vấn nạn ảnh giả deepfake, khi nhiều nhân vật nổi tiếng trên thế giới bị kẻ xấu bôi nhọ hay xuyên tạc. Ví dụ, đó là ảnh giả của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump bị cảnh sát lôi đi ngay giữa đường phố, ảnh Tổng thống Nga Vladimir Putin bị bắt giữ hay những hình ảnh giả khác về Giáo hoàng Francis.

Gần như cứ khi có sự kiện lớn trong năm 2023, thì trên các nền tảng truyền thông xã hội lập tức tràn ngập thông tin rác, tin sai lệch, tin giả, độc hại và cả tin kích động bạo lực. Ví như ở sự kiện tàu ngầm Titan bị nổ khi đang trong hành trình khám phá xác tàu đắm lịch sử Titanic, hàng loạt thuyết âm mưu đã xuất hiện về vụ việc này trên TikTok, Facebook, Telegram và đặc biệt YouTube; được đưa ra bởi những “chuyên gia mạng” hay những “nhà báo tại gia” không hề có nguồn tin hay có chút chuyên môn nào về lĩnh vực này.

Ngay cả tại diễn đàn kinh tế Davos 2023, những thuyết âm mưu và thông tin sai lệch cũng tràn ngập trên mạng, khi nói rằng diễn đàn này chỉ thuộc về một nhóm giới tinh hoa thao túng các sự kiện toàn cầu vì lợi ích của họ. “Đây không phải là một thuyết âm mưu của thế giới ngầm nữa… Chúng tôi đang thấy nó xuất hiện trên các nền tảng truyền thông xã hội được chia sẻ bởi ngay cả những người bình thường” - Alex Friedfeld, một nhà nghiên cứu của Liên đoàn Chống phỉ báng, cho biết.

Tiếp đến, ở thảm họa cháy rừng Hawaii, hàng loạt thông tin sai lệch đến mức ấu trĩ và ngớ ngẩn cũng đã xuất hiện khi một số tài khoản nổi tiếng trên các MXH nói rằng sự việc này là do các tia laser khổng lồ gây ra. Vậy mà các bài đăng như vậy vẫn thu hút được lượng lớn người xem và bình luận. Đặc biệt, cuộc xung đột Israel - Hamas, lượng thông tin sai lệch xuất hiện một cách tràn lan, với những hình ảnh giả do AI tạo ra, những bài viết kích động bạo lực hoặc tâm lý thù hận sắc tộc từ các bên.

Tất nhiên còn vô số những thông tin sai lệch, tin giả khác mà người dùng có thể nhìn thấy hằng ngày khi truy cập vào các nền tảng mạng xã hội. Đơn giản, càng những tin gây sốc, nhảm nhí và thậm chí cực đoan, thì càng thu hút được người xem, qua đó sẽ mang lại lợi ích cho những kẻ đứng đằng sau đó.

Báo chí không thể đầu hàng

Vậy báo chí có thái độ gì trước vấn nạn thông tin sai lệch, tin giả và độc hại nói trên? Với nhiệm vụ cốt lõi là đưa sự thật đến công chúng, hiển nhiên báo chí cần phải chống lại vấn nạn này. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, đó dường như là một cuộc chiến không cân sức? Như đã nói, mọi người đang đổ xô đến các nền tảng công nghệ và mạng xã hội, ngày càng lánh xa tin tức truyền thống. Đáng ngại hơn, thông tin sai lệch còn vừa như “hổ mọc thêm cánh” sau sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo.

Gordon Crovitz, chuyên gia CEO của NewsGuard - một công ty theo dõi thông tin sai lệch trực tuyến, cho biết trong một bình luận về ChatGPT, mô hình tiên phong trong kỷ nguyên AI: “Đây sẽ trở thành công cụ phát tán thông tin sai lệch mạnh mẽ nhất từng có trên Internet... Việc tạo ra thông tin sai lệch có thể được thực hiện ở quy mô lớn và thường xuyên hơn nhiều nhờ sử dụng AI”.

bao chi va cuoc chien thoi dai chong thong tin sai lech va xuyen tac hinh 2

Tin giả, tin sai lệch đang là một vấn nạn lớn trên toàn cầu. Ảnh minh họa: GI

Ngoài ra, trí tuệ nhân tạo cũng đang được sử dụng để tạo ra các phần mềm độc hại, soạn thảo email lừa đảo có tính thuyết phục và phát tán thông tin sai lệch trực tuyến. Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Canada, Sami Khoury, từng nói vào hồi tháng 7 năm nay rằng cơ quan của ông đã chứng kiến việc AI được sử dụng “để viết email lừa đảo, tạo mã độc và lan truyền tin giả, tin sai lệch”.

Cuộc chiến của báo chí với thông tin sai lệch, tin giả, tin độc hại… càng khó khăn hơn, khi mà chính các mạng xã hội, nơi đang phát tán thông tin sai lệch, còn đang bóp nghẹt sự tồn tại của báo chí, lấy đi công việc và cả nguồn thu nhập của các nhà báo. Vậy báo chí làm sao có sức lực để thực hiện nhiệm vụ “làm trong sạch” những nền tảng này?

Nhưng nếu không bước vào cuộc chiến không cân sức đó và chấp nhận đầu hàng trước sự đàn áp của nạn tin tức sai lệch, độc hại..., báo chí xem như cũng đã đánh mất giá trị cốt lõi của mình. Đó là đưa thông tin chính xác, đưa sự thật đến công chúng... Báo chí sẽ phải hy sinh trong cuộc chiến này chăng?

Không, báo chí vẫn còn nhiều hy vọng ở phía trước. Báo chí nói chung trên thế giới sẽ phải đấu tranh mạnh mẽ hơn nhằm buộc các gã khổng lồ công nghệ phải chịu trách nhiệm cho những thông tin sai lệch trên nền tảng của họ, phải ngừng đánh cắp công sức và chất xám của báo chí.

Cuối cùng và quan trọng nhất, báo chí phải tự thay đổi để phù hợp với xu thế thời đại và giành lại những độc giả đã mất của mình. Liệu báo chí có thể tái hiện lại cuộc chiến giữa “chàng David và gã khổng lồ Goliath”? Hãy chờ xem!

Hoàng Anh

Tin mới

Nhận định Liverpool vs Brighton, 22h ngày 2/11 tại Ngoại hạng Anh 2024/25

Nhận định Liverpool vs Brighton, 22h ngày 2/11 tại Ngoại hạng Anh 2024/25

(CLO) Nhận định Liverpool vs Brighton, 22h ngày 2/11 tại Ngoại hạng Anh 2024/25; dự đoán tỉ số Liverpool vs Brighton cùng các chuyên gia phân tích.

Thể thao
Vì sao Hải Phòng thu hồi đất của Công ty Cổ phần May Hai?

Vì sao Hải Phòng thu hồi đất của Công ty Cổ phần May Hai?

(CLO) UBND quận Ngô Quyền tổ chức cưỡng chế thu hồi 6.462,5m² đất của Công ty May Hải Phòng (nay là Công ty Cổ phần May Hai) tại phường Lạch Tray, Quận Ngô Quyền do hết thời hạn sử dụng đất và người sử dụng đất không được gia hạn sử dụng đất theo quy định tại điềm d khoản 1 Điều 65 Luật Đất đai năm 2013.

Đời sống
Liên minh châu Âu điều tra Temu về các sản phẩm bất hợp pháp

Liên minh châu Âu điều tra Temu về các sản phẩm bất hợp pháp

(CLO) Cơ quan điều hành của Liên minh châu Âu (EU) muốn đảm bảo hàng hóa của nền tảng mua sắm trực tuyến Temu “đáp ứng các tiêu chuẩn của EU và không gây hại cho người tiêu dùng”.

Thế giới 24h
Tọa đàm và Trưng bày chuyên đề 'Nhà báo, nhà ngoại giao Lý Văn Sáu: Một tấm lòng son sắt'

Tọa đàm và Trưng bày chuyên đề 'Nhà báo, nhà ngoại giao Lý Văn Sáu: Một tấm lòng son sắt"

(CLO) Sáng nay (01/11), Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Tọa đàm và Trưng bày chuyên đề "Nhà báo, nhà ngoại giao Lý Văn Sáu: Một tấm lòng son sắt". Sự kiện nhằm hướng tới kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), 75 năm thành lập Hội Nhà báo Việt Nam (21/4/1950 – 21/4/2025) và đúng vào dịp 100 năm ngày sinh Nhà báo Lý Văn Sáu (5/11/1924 – 5/11/2024).

Công tác hội
Việt Nam mong muốn cùng Hoa Kỳ đưa khuôn khổ quan hệ mới đi vào chiều sâu, hiệu quả, thực chất

Việt Nam mong muốn cùng Hoa Kỳ đưa khuôn khổ quan hệ mới đi vào chiều sâu, hiệu quả, thực chất

(CLO) Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định, Việt Nam coi Hoa Kỳ là đối tác có tầm quan trọng chiến lược và mong muốn cùng Hoa Kỳ tiếp tục đưa khuôn khổ quan hệ mới đi vào chiều sâu, hiệu quả, thực chất trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, thể chế chính trị của nhau, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân hai nước và đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển ở khu vực và thế giới.

Tin tức
Truyền thông nâng cao nhận thức trong việc giảm thiểu rác thải nhựa

Truyền thông nâng cao nhận thức trong việc giảm thiểu rác thải nhựa

(CLO) Ngày 31/10, Hội Nhà báo tỉnh Quảng Ninh phối hợp Trung tâm Truyền thông Tài nguyên-Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) tổ chức Hội nghị “Truyền thông phổ biến chính sách giảm thiểu nhựa cho ngành hàng thực phẩm tươi sống, đông lạnh”.

Công tác hội
Quan hệ Việt Nam-Qatar đã bước vào một giai đoạn mới sâu sắc và toàn diện hơn

Quan hệ Việt Nam-Qatar đã bước vào một giai đoạn mới sâu sắc và toàn diện hơn

(CLO) Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thủ tướng Qatar Sheikh Mohamed bin Abdurahman Al Thani cùng thống nhất quan hệ Việt Nam-Qatar đã bước vào một giai đoạn mới sâu sắc và toàn diện hơn. Để đáp ứng nhu cầu và khai thác tiềm năng hợp tác giữa hai nước, hai Thủ tướng đã trao đổi và nhất trí sớm nâng quan hệ song phương lên tầm cao mới.

Tin tức
Gần 20 nhà thiết kế tham gia Tuần lễ thời trang Quốc tế Việt Nam 2024

Gần 20 nhà thiết kế tham gia Tuần lễ thời trang Quốc tế Việt Nam 2024

(CLO) Sau 17 mùa tổ chức thành công rực rỡ, chiều 31/10 tại Hà Nội, Ban tổ chức Aquafina Vietnam International Fashion Week tổ chức sự kiện họp báo, thông tin về chương trình Tuần lễ Thời trang Quốc tế Việt Nam 2024, với sự tham dự của 16 nhà thiết kế cùng nhiều người mẫu nổi tiếng trong nước. 

Giải trí
Trao giải thưởng tác phẩm truyền thông số góp phần cải thiện tiếp cận an sinh xã hội

Trao giải thưởng tác phẩm truyền thông số góp phần cải thiện tiếp cận an sinh xã hội

(CLO) Chiều 31/10, tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã diễn ra Lễ trao giải thưởng “Tác phẩm truyền thông số góp phần cải thiện tiếp cận an sinh xã hội trong nền kinh tế số”.

Nghề báo
Ngành du lịch đặt mục tiêu xây dựng 10 điểm du lịch cộng đồng tiêu biểu

Ngành du lịch đặt mục tiêu xây dựng 10 điểm du lịch cộng đồng tiêu biểu

(CLO) Đến năm 2025 ngành du lịch sẽ xây dựng, hỗ trợ đầu tư ít nhất 10 điểm đến du lịch cộng đồng tiêu biểu của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Du lịch
Báo Tiền Phong làm việc với Sở Thông tin & Truyền thông Lào Cai

Báo Tiền Phong làm việc với Sở Thông tin & Truyền thông Lào Cai

(CLO) Ngày 31/10, tại Thành phố Lào Cai, lãnh đạo báo Tiền Phong đã làm việc với Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Lào Cai, giới thiệu nhân sự và đề xuất đặt trụ sở Văn phòng đại diện báo Tiền Phong khu vực Tây Bắc (Văn phòng đại diện Tây Bắc Bộ).

Nghề báo
Bộ Thông tin & Truyền thông sẽ đẩy mạnh diễn tập thực chiến ở quy mô quốc gia về an toàn thông tin

Bộ Thông tin & Truyền thông sẽ đẩy mạnh diễn tập thực chiến ở quy mô quốc gia về an toàn thông tin

(CLO) Bộ Thông tin & Truyền thông (TT&TT) sẽ đẩy mạnh diễn tập thực chiến về an toàn thông tin ở quy mô quốc gia, đưa ra các thao trường mạng, để các doanh nghiệp đưa đội ngũ của mình tham gia.

Nghề báo
Thị trường lao động có sự thay đổi mới với AI đóng vai trò chính

Thị trường lao động có sự thay đổi mới với AI đóng vai trò chính

(CLO) Ngày 31/10, Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ Nhân tạo ABAII, thành viên của Hiệp hội Blockchain Việt Nam, tổ chức Hội thảo “Blockchain và AI: Làm chủ công nghệ, làm chủ tương lai”.

Sức sống số
Lâm Đồng tạm ngưng hoạt động leo núi tại Lang Biang

Lâm Đồng tạm ngưng hoạt động leo núi tại Lang Biang

(CLO) Tuyến leo núi lên đỉnh Lang Biang tạm dừng hoạt động do thời tiết không thuận lợi, du khách tổ chức đi bộ lên núi tự phát, không đảm bảo an toàn.

Du lịch
Đầu tháng 11, miền Trung được dự báo có mưa lớn diện rộng

Đầu tháng 11, miền Trung được dự báo có mưa lớn diện rộng

(CLO) Dự báo, trong 10 ngày đầu tháng 11, sẽ có nhiều loại hình thái thời tiết nguy hiểm ảnh hưởng đến nước ta. Trên Biển Đông có thời tiết xấu; trên đất liền mưa lớn diện rộng, gây ra lũ lớn trên báo động 3 ở các tỉnh Bắc và Trung Trung Bộ; Bắc bộ cũng sẽ đón đợt rét đầu tiên của mùa Đông năm nay từ đêm 4/11.

Đời sống
Đoàn công tác Viện đào tạo nâng cao báo chí Thụy Điển (FOJO) thăm và làm việc tại Báo Nhân Dân

Đoàn công tác Viện đào tạo nâng cao báo chí Thụy Điển (FOJO) thăm và làm việc tại Báo Nhân Dân

(CLO) Chiều 31/10, tại trụ sở Báo Nhân Dân, Hà Nội, lãnh đạo Báo Nhân Dân và các thành viên Đoàn công tác Viện đào tạo nâng cao báo chí Thụy Điển (FOJO) đã có buổi trao đổi thân mật và cởi mở về chiến lược và quá trình đổi mới, sáng tạo của Báo Nhân Dân.

Nghề báo
Bình Luận

Tin khác

Phóng viên Mexico bị bắn chết ngay sau khi phỏng vấn thị trưởng

Phóng viên Mexico bị bắn chết ngay sau khi phỏng vấn thị trưởng

(CLO) Phóng viên Mauricio Cruz Solís ở Mexico đã bị bắn chết chỉ vài phút sau khi ông phỏng vấn một thị trưởng về vụ cháy chợ địa phương gần đó.

Báo chí - Công nghệ
Công cụ chuyển giọng nói thành văn bản AI cũng có thể 'xuyên tạc'!

Công cụ chuyển giọng nói thành văn bản AI cũng có thể 'xuyên tạc'!

(CLO) Công cụ chuyển giọng nói thành văn bản Whisper của OpenAI được quảng cáo là có "độ mạnh mẽ và chính xác gần bằng con người", nhưng có một nhược điểm lớn: Nó dễ bịa đặt ra các đoạn văn bản hoặc thậm chí là toàn bộ câu nói!

Báo chí - Công nghệ
Bầu cử Mỹ 2024: Báo Washington Post mất 200.000 người đăng ký chỉ vì muốn 'công bằng'

Bầu cử Mỹ 2024: Báo Washington Post mất 200.000 người đăng ký chỉ vì muốn 'công bằng'

(CLO) Hơn 200.000 người đã hủy đăng ký The Washington Post kể từ khi tờ báo này công bố quyết định vào tuần trước là không ủng hộ bất kỳ ứng cử viên tổng thống nào trong cuộc bầu cử Mỹ sắp diễn ra.

Báo chí - Công nghệ
Chủ tịch Reuters: Truyền thông phải chống lại việc lạm dụng của AI để tồn tại

Chủ tịch Reuters: Truyền thông phải chống lại việc lạm dụng của AI để tồn tại

(CLO) Chủ tịch Steve Hasker của hãng tin Thomson Reuters cho biết, các nhà sản xuất tin tức có thể phá sản nếu họ cho phép các gã khổng lồ công nghệ (Big Tech) sử dụng AI để truy cập miễn phí vào nội dung của họ, giống như việc họ đã cho phép Google và Facebook làm như vậy trong nhiều năm trước đây.

Báo chí - Công nghệ
Google phát triển công nghệ AI có thể điều khiển máy tính

Google phát triển công nghệ AI có thể điều khiển máy tính

(CLO) Google, công ty con của Alphabet, đang phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) có thể điều khiển trình duyệt web để hoàn thành các nhiệm vụ như tìm kiếm thông tin và mua sắm, theo báo cáo của The Information vào thứ Bảy.

Báo chí - Công nghệ
Bầu cử Mỹ 2024: Báo Washington Post tuyên bố không ủng hộ một ứng viên nào

Bầu cử Mỹ 2024: Báo Washington Post tuyên bố không ủng hộ một ứng viên nào

(CLO) Tờ Washington Post tuyên bố không ủng hộ bất kỳ ứng cử viên tổng thống nào trong cuộc đua năm nay và cả trong tương lai, khẳng định quyết định này "phù hợp với các giá trị mà tờ Post luôn bảo vệ".

Báo chí - Công nghệ
Meta hợp tác với Reuters để đưa tin trong chatbot AI

Meta hợp tác với Reuters để đưa tin trong chatbot AI

(CLO) Chatbot AI của Meta sẽ sử dụng nội dung của Reuters để trả lời các câu hỏi của người dùng theo thời gian thực về tin tức và các sự kiện hiện tại, đánh dấu sự hợp tác AI mới nhất giữa một công ty công nghệ lớn và một hãng tin khổng lồ.

Báo chí - Công nghệ
Thế giới lên án vụ Israel giết hại 3 nhà báo trong lúc đang ngủ ở Lebanon

Thế giới lên án vụ Israel giết hại 3 nhà báo trong lúc đang ngủ ở Lebanon

(CLO) Ba nhà báo đã thiệt mạng tại Lebanon trong một cuộc không kích của Israel vào sáng thứ Sáu (25/10), gây ra sự lên án từ cộng đồng quốc tế và báo chí trên toàn thế giới.

Báo chí - Công nghệ
Đài phát thanh Ba Lan sa thải các nhà báo để thay bằng 'người dẫn chương trình' AI

Đài phát thanh Ba Lan sa thải các nhà báo để thay bằng 'người dẫn chương trình' AI

(CLO) Một đài phát thanh Ba Lan đã gây ra tranh cãi sau khi sa thải các nhà báo để thay thế bằng "người dẫn chương trình" do AI tạo ra.

Báo chí - Công nghệ
Chatbot Character.AI bị kiện vì khiến cậu bé 14 tuổi tự tử

Chatbot Character.AI bị kiện vì khiến cậu bé 14 tuổi tự tử

(CLO) Một bà mẹ ở Florida, Mỹ đã kiện công ty khởi nghiệp chatbot AI Character.AI, cáo buộc công ty này khiến cậu con trai 14 tuổi của bà tự tử vào tháng 2.

Báo chí - Công nghệ