“Hung thần” trên đường phố

Thời gian qua, trên địa bàn TP. Hà Nội liên tục xảy ra những vụ tai nạn giao thông liên quan đến xe ba gác tự chế chở hàng cồng kềnh khiến nhiều người dân lo lắng.

Điển hình sáng 8/5, một chiếc xe ba bánh tự chế chở đầy những cây sắt dài di chuyển trên đường Nguyễn Trãi (quận Thanh Xuân) bất ngờ va chạm với xe buýt. Cú tông mạnh khiến nhiều thanh sắt đâm thủng kính chắn và một phần đầu của xe buýt, rất may vụ tai nạn không gây thiệt hại về người.

Hay ngày 23/4, một xe máy tự chế chở theo nhiều thanh sắt dài di chuyển trên phố Kim Ngưu hướng Mai Động - Trần Khát Chân. Khi tới nút giao cầu Mai Động (quận Hai Bà Trưng) đã xảy ra va chạm khiến những thanh sắt xuyên thủng một ô-tô 7 chỗ đi hướng ngược lại và một xe 5 chỗ đi cùng chiều.

Không khó để bắt gặp hình ảnh những chiếc xe gắn máy cũ nát, xe tự chế nghênh ngang hòa cùng dòng xe đông đúc trên các tuyến phố mỗi ngày. Từ khu vực ngoại thành đến các quận nội đô, loại hình phương tiện này đã trở thành nỗi ám ảnh, “hung thần” với người, phương tiện giao thông lưu thông trên đường.

Tại các tuyến đường trục chính, cửa ngõ Thủ đô như: Đại lộ Thăng Long, Phạm Văn Đồng, Phạm Hùng, Giải Phóng,… quanh khu vực có nhiều công trình đang xây dựng luôn xuất hiện các loại xe này chở sắt, tôn thép, bàn ghế cồng kềnh. Nhiều chủ xe chằng buộc cẩu thả khiến tai nạn có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Trao đổi với PV, anh Duy Hùng trú tại phường Mai Dịch (quận Cầu Giấy) cho biết, nhiều xe máy cũ nát tự chế thêm bộ phận kéo theo để chở sắt thép, hàng cồng kềnh, không chằng buộc và đặc biệt đi rất ẩu gây mất an toàn, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn và trở thành nỗi ám ảnh với người tham gia giao thông.

Bản thân anh Hùng cũng đã từng bị một xe tự chế chở hàng cồng kềnh tông phải nhưng tài xế trình bày vì hoàn cảnh mưu sinh, chây ì nên anh cũng đành ngậm ngùi cho qua. Giờ đây mỗi khi gặp những chiếc xe này anh thường phải tránh thật xa để khỏi “tai bay vạ gió”.

Còn bác Phương, trú tại quận Thanh Xuân chia sẻ, mỗi khi đi ra đường bác sợ nhất là những chiếc xe tự chế. Mỗi khi gặp những chiếc xe này, bác thường phải tránh sát vào vỉa hè, thậm chí khi đi với cháu nhỏ bác phải dừng hẳn lại chờ những chiếc xe này đi qua.

Thực tế cho thấy không chỉ tại Hà Nội mà ở hầu hết các địa phương, tình trạng xe ba, bốn bánh tự chế chở hàng cồng kềnh gây mất an toàn giao thông diễn ra khá phổ biến. Đã có nhiều vụ tai nạn giao thông liên quan đến loại phương tiện này để lại hậu quả đáng tiếc về người nhưng để hạn chế nó lại là câu chuyện khó.

Giảm thiểu xe ba, bốn bánh tự chế: Cần giải pháp thực tế, khả thi hơn

Vốn ít, tiết kiệm tiền bảo dưỡng, giảm giá thành vận chuyển hàng hay dễ dàng đi lại trong ngõ nhỏ, đó là những lý do khiến xe ba bánh tự chế vẫn được sử dụng phổ biến. Kèm lý do “vì mưu sinh” nên nhiều người sử dụng phương tiện này mặc định cho mình quyền ưu tiên, chở hàng cồng kềnh, mất an toàn giao thông,…

Tháng 7/2017, Sở Giao thông Vận tải đề xuất với UBND thành phố lộ trình và giải pháp hạn chế, tiến tới cấm sử dụng xe ba bánh vận tải hàng hóa. Thời điểm ngày 30/6/2018 sẽ thu hồi toàn bộ xe ba, bốn bánh không đủ tiêu chuẩn và dán logo cho xe đã đăng ký, được phép lưu hành. 

Năm 2021, UBND TP.  Hồ Chí Minh đã chấp thuận đề xuất của Sở Giao thông Vận tải về lộ trình hạn chế xe cơ giới ba bánh và xe thô sơ ba, bốn bánh lưu thông. Giai đoạn từ năm 2021 - 2022 thực hiện cấm các loại xe trên lưu thông trong khu vực nội đô thành phố thời gian từ 5 giờ - 13 giờ và từ 16 giờ - 22 giờ; đối với một số đoạn tuyến Quốc lộ 1, 1K, 13, 22, 50, xa lộ Hà Nội... thời gian cấm các loại xe trên lưu thông là từ 6 giờ - 8 giờ và từ 16 giờ - 19 giờ.

Giai đoạn từ năm 2022 - 2025, giữ nguyên vành đai hạn chế xe cơ giới ba bánh và xe thô sơ ba, bốn bánh lưu thông trong nội đô. Tuy nhiên, điều chỉnh thời gian cấm các loại xe trên lưu thông trong khu vực nội đô từ 5 giờ - 22 giờ. Giai đoạn sau năm 2025, chấm dứt hoàn toàn hoạt động của loại phương tiện xe cơ giới ba bánh và xe thô sơ ba, bốn bánh trên địa bàn.

Trên thực tế, loại hình phương tiện này vẫn hoạt động rất phổ biến tại 2 đô thị lớn nhất cả nước. Nhiều giải pháp dài hơi đã được đề xuất nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông tại các thành phố lớn như cấm xe máy, kiểm tra khí thải, thu phí phương tiện vào nội đô. Nhưng trước mắt vấn đề xe ba, bốn bánh tự chế vẫn tồn tại dai dẳng như một căn bệnh mãn tính.

Thực tế, sau khi xảy ra những vụ tai nạn giao thông liên quan đến xe ba, bốn bánh tự chế, các cơ quan quản lý nhà nước đã có chỉ đạo, lực lượng chức năng cũng mở các đợt cao điểm kiểm tra xử lý. Tuy nhiên sau đó đâu lại vào đấy, xe tự chế mất an toàn giao thông vẫn công khai lưu thông trên đường cho thấy chúng ta vẫn chưa giải quyết được gốc rễ vấn đề. 

Trao đổi với PV Báo Nhà báo & Công luận, TS. Trần Hữu Minh - Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia cho biết, thực tế số lượng xe ba, bốn bánh tự chế được cấp phép chính thức không nhiều nhưng hiện nay số lượng phương tiện đang hoạt động trên đường lại rất nhiều.

Mặc dù các địa phương, UBND tỉnh, thành phố đã ban hành các quy định để quản lý về mặt số lượng, phạm vi, luồng tuyến, thời gian hoạt động, đồng thời có quy định xe tự chế về nguyên tắc là cấm hoạt động, tuy nhiên hiện nay công tác quản lý còn nhiều bất cập.

Nhất là sau nhiều vụ tai nạn giao thông thương tâm liên quan đến xe ba, bốn bánh chở hàng cồng kềnh, Ủy ban an toàn giao thông Quốc gia đã yêu cầu các địa phương rà soát lại các văn bản, chấn chỉnh công tác quản lý hoạt động của loại hình phương tiện này.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng với điều kiện Việt Nam, phải tính đến các phương án hỗ trợ người dân chuyển đổi nghề nghiệp. Nếu cấm người dân sử dụng xe ba, bốn bánh tự chế phải hỗ trợ người dân sử dụng phương tiện văn minh, an toàn hơn; áp dụng giải pháp để chính sách đi vào cuộc sống. Cần có cách tiếp cận vấn đề này một cách thực tế và khả thi hơn vì đây là thực trạng không thể né tránh được.

Nếu chấp nhận để loại xe này tồn tại thì cần phải có một cơ quan ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về loại hình phương tiện này. Còn cấm, nói rất dễ nhưng thực hiện sẽ rất khó.

Thế Anh