Elon Musk, tỷ phú giàu nhất thế giới, sẽ đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ mới cùng với cựu ứng cử viên Tổng thống Đảng Cộng hòa Vivek Ramaswamy. 

Mục tiêu của ông Musk là gì?

Tại cuộc mít tinh của ông Trump ở Madison Square Garden vào tháng 10, ông Musk đã nói rằng ngân sách liên bang có thể bị cắt giảm "ít nhất" 2 nghìn tỷ USD.

Mục tiêu đầy tham vọng đó vượt quá cả tổng chi tiêu quốc phòng, ước tính 1,9 nghìn tỷ USD trong tổng số 6,75 nghìn tỷ USD chi tiêu liên bang cho năm tài chính 2024, theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội.

Hai ông Musk và Trump nói gì về Bộ Hiệu quả Chính phủ?

Trong tuyên bố hôm 12/11, ông Trump cho biết hội đồng sẽ "cung cấp lời khuyên và hướng dẫn từ bên ngoài chính phủ" về việc tinh giản bộ máy chính phủ, cắt giảm quy định, giảm chi tiêu và tái cấu trúc các cơ quan liên bang. Ông Trump muốn bãi bỏ Bộ Giáo dục, trao cho các tiểu bang quyền kiểm soát lớn hơn đối với việc học hành.

Ông Trump và ông Musk đã đề xuất rằng hội đồng sẽ cắt giảm mạnh ngân sách liên bang. Tuy nhiên, Quốc hội có thể tiếp thu hoặc bỏ qua lời khuyên từ các hội đồng bên ngoài như Bộ Hiệu quả. Để đảm bảo tính minh bạch, ông Musk cho biết hội đồng sẽ đăng tải "hành động" của mình để công chúng bình luận.

"Bất cứ khi nào công chúng nghĩ rằng chúng tôi đang cắt giảm thứ gì đó quan trọng hoặc không cắt giảm thứ gì đó lãng phí, hãy cho chúng tôi biết!", ông nói trên X.

Ông cũng đề cập đến việc lập ra một danh sách chi tiêu. Vào ngày 12/11, Ramaswamy cho biết hội đồng sẽ "sớm bắt đầu thu thập" các ví dụ về tình trạng lãng phí của chính phủ và cáo buộc gian lận.

Có tiền lệ nào trước đây chưa?

Tháng 2/1982, cựu Tổng thống Ronald Reagan tuyên bố sẽ thành lập một nhóm các chuyên gia tư nhân để đề xuất các cách thức loại bỏ tình trạng kém hiệu quả và lãng phí. Tháng 6 năm đó, lệnh hành pháp của ông đã thành lập một hội đồng được gọi là Ủy ban Grace dành cho chủ tịch J. Peter Grace, cựu giám đốc điều hành của WR Grace and Co.Grace.

Khoảng 150 nhà lãnh đạo doanh nghiệp đã tình nguyện tham gia vào ủy ban điều hành giám sát 36 lực lượng đặc nhiệm của Ủy ban Grace, nơi xem xét các cơ quan hoặc chức năng.

Ủy ban đã ban hành một báo cáo vào tháng 1/1984 với 2.500 khuyến nghị. Thư viện Reagan cho biết: "Hầu hết các khuyến nghị, đặc biệt là những khuyến nghị yêu cầu Quốc hội ban hành luật, đều chưa bao giờ được thực hiện".

Vào tháng 3/2017, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp nhằm cải thiện hiệu quả, hiệu suất, trách nhiệm giải trình và "loại bỏ hoặc tổ chức lại các cơ quan liên bang không cần thiết". Sắc lệnh này chỉ đạo mỗi cơ quan nộp một kế hoạch tổ chức lại.

Ông Trump đã không thành công khi cố gắng xóa bỏ ít nhất 19 cơ quan trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Ông kêu gọi xóa bỏ Tổng công ty đầu tư tư nhân nước ngoài và Tổng công ty phát thanh truyền hình công cộng. Ông cũng cố gắng cắt giảm tài trợ cho Amtrak, trợ cấp cho dịch vụ hàng không nông thôn và Thế vận hội dành cho người khuyết tật.

Ông Musk có kinh nghiệm gì về cắt giảm chi phí?

Sau khi ông Musk mua ứng dụng mạng xã hội Twitter, ông đã sa thải khoảng 3.700 nhân viên, một nửa lực lượng lao động của công ty. Doanh thu giảm khi các nhà quảng cáo ngừng chi tiêu và hàng trăm nhân viên khác sau đó đã nghỉ việc. Sau đó, ông đổi tên trang mạng xã hội thành "X", nhưng giá trị của nó đã giảm mạnh dưới thời ông sở hữu.

Ông Musk đã thành công hơn nhiều với SpaceX. Tên lửa Falcon 9 của công ty đã cắt giảm chi phí phóng nhờ khả năng tái sử dụng. Điều này đã tạo ra các thị trường vệ tinh mới, tạo ra mạng lưới Starlink phát triển nhanh chóng của công ty và giúp định hình các chiến lược quân sự hiện đại. SpaceX hiện là một nhà thầu quốc phòng lớn.

Ngọc Ánh (theo Reuters)