Nền kinh tế Nga đang rơi vào tình trạng tồi tệ hơn nhiều so với những gì mà các chỉ số hiện tại có thể phản ánh, điều này có thể buộc Tổng thống Vladimir Putin phải chấm dứt chiến tranh ở Ukraine sớm nhất vào năm tới, theo nhận định của nhà kinh tế học và tác giả Anders Åslund.

Trong một bài viết trên trang Project Syndicate, Åslund đã chỉ ra rằng các yếu tố tài chính, công nghệ, và dân số đang gây sức ép mạnh mẽ lên nền kinh tế Nga, vốn đang hướng tới trạng thái "gần như đình trệ". Ông ước tính rằng các lệnh trừng phạt từ phương Tây đã khiến tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nga sụt giảm từ 2% đến 3% mỗi năm.

“Hơn thế nữa, tình hình sẽ càng trở nên tồi tệ hơn đối với ông Putin, thậm chí có thể cản trở chiến dịch xâm lược của ông tại Ukraine,” Åslund nhận định.

Theo ông, Cơ quan Tình báo Ukraine đã tuyên bố vào tháng trước rằng họ có được các tài liệu của Nga cho thấy Điện Kremlin muốn kết thúc cuộc chiến sớm nhất vào cuối năm 2025, trong bối cảnh áp lực kinh tế và tài chính ngày càng gia tăng.

"Dù thông tin này có đúng hay không, thì kịch bản đó vẫn có lý," Åslund, tác giả của cuốn sách Chủ Nghĩa Tư Bản Thân Hữu của Nga: Con Đường Từ Kinh Tế Thị Trường Đến Chế Độ Kleptocracy, cho biết.

Một trong những yếu tố đáng chú ý là các lệnh trừng phạt từ phương Tây đã khiến Nga lâm vào tình trạng lạm phát ẩn, đồng thời ngăn nước này huy động vốn từ các thị trường tài chính toàn cầu. Thay vào đó, Moscow buộc phải dựa vào nguồn dự trữ quốc gia.

Trong bối cảnh bị kiềm tỏa, Điện Kremlin đã hạn chế thâm hụt ngân sách hàng năm ở mức 2% GDP, tương đương khoảng 40 tỷ USD. Tuy nhiên, với việc quỹ dự trữ quốc gia của Nga đã bị thu hẹp xuống chỉ còn 55 tỷ USD tính đến tháng 3 vừa qua, Åslund cho rằng nguồn dự trữ này có thể sẽ cạn kiệt vào năm tới.

Cùng lúc, sự lạc hậu về công nghệ của Nga cũng ngày càng trầm trọng hơn do "chảy máu chất xám" khi những người tài giỏi nhất của đất nước đã rời đi sau cuộc xâm lược, kết hợp với các lệnh trừng phạt của phương Tây, sự đàn áp theo kiểu Xô Viết, và chế độ "kleptocracy" của ông Putin, Åslund bổ sung.

Không chỉ vậy, lĩnh vực xuất khẩu vũ khí của Nga cũng đã sụp đổ khi nhu cầu trong nước chiếm ưu tiên, ngăn cản việc bán hàng ra nước ngoài. Cỗ máy chiến tranh của ông Putin cũng đang gặp khó khăn về nhân lực khi tỷ lệ thất nghiệp thấp, dòng người Nga ồ ạt rời bỏ đất nước và số lượng thương vong trong chiến tranh gia tăng khiến khả năng tuyển quân thêm bị hạn chế.

Với nguồn tài chính dự trữ đang dần cạn kiệt, Nga sẽ gặp khó khăn trong việc cân đối ngân sách. Åslund ước tính rằng năm nay, Nga sẽ chi khoảng 190 tỷ USD, tương đương 10% GDP, cho cuộc chiến, và Điện Kremlin đang dần hết những khoản mục có thể cắt giảm ngoại trừ chi phí chiến tranh, khi cuộc xung đột tiến gần đến cột mốc ba năm.

"Ukraine có thể chiến thắng nếu họ nhận được thêm 50 tỷ USD mỗi năm, cùng với sự cho phép tấn công các mục tiêu quân sự bên trong lãnh thổ Nga," Åslund nhấn mạnh.

Ngoài ra, nhiều nhà kinh tế khác cũng đã đưa ra những đánh giá bi quan về triển vọng kinh tế của Nga. Viện nghiên cứu kinh tế mới nổi của Ngân hàng Phần Lan đã công bố một báo cáo vào thứ Năm, trong đó dự báo tăng trưởng của Nga sẽ giảm xuống còn 1% vào năm 2025 và 2026, so với mức 3,5% của năm nay.

Để duy trì tốc độ tăng trưởng hiện tại, Nga sẽ cần có những cải tiến lớn về năng suất lao động, nhưng điều này khó có thể xảy ra vì phần lớn đầu tư đang được dồn vào quân sự và chiến tranh, theo báo cáo.

Bên cạnh đó, tình trạng thiếu hụt lao động và việc không thể mua phụ tùng thay thế hoặc thiết bị mới từ phương Tây cũng sẽ cản trở đà tăng trưởng kinh tế của Nga.

"Bối cảnh kinh tế thời chiến của Nga có thể thay đổi đột ngột do những chính sách thiển cận của nước này," báo cáo của Ngân hàng Phần Lan kết luận.

Dũng Phan (Theo Fortune)