Một cánh cổng màu đỏ và bạc cao chót vót đánh dấu lối vào Khu công nghiệp Hofusan, nằm giữa sa mạc ở bang Nuevo Leon của Mexico, cách biên giới Mỹ khoảng 2,5 giờ lái xe. Công việc xây dựng đang diễn ra rầm rộ tại khu đất ngổn ngang khi các xe tải và cần cẩu đang bận rộn thực hiện công việc.

Dự án ước tính trị giá 1,2 tỷ USD đã được khởi công vào năm 2017, một nỗ lực chung giữa các công ty Trung Quốc Holley Group và Futong Group cùng với đối tác Mexico của họ. 20 doanh nghiệp Trung Quốc dự định thành lập hoạt động ở đó, 10 trong số đó đã bắt đầu sản xuất tại chỗ. Dự án cũng sẽ bao gồm các nhà hàng, khách sạn và nhà ở.

Và đây cũng không phải là địa điểm duy nhất. Đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào Mexico đạt mức cao kỷ lục vào năm 2021, khi nhiều nhà sản xuất xây dựng các cơ sở xuyên biên giới Mỹ để lách thuế quan áp đặt dưới thời chính quyền Trump.

Các công ty có trụ sở tại Trung Quốc đại lục và Hồng Kông đã đầu tư 606,3 triệu USD vào Mexico trong năm 2021, tăng 76% so với năm trước và là con số cao nhất kể từ khi năm 1999. Điều này khiến Trung Quốc trở thành nhà đầu tư lớn thứ chín ở Mexico, chỉ sau Hàn Quốc.

Phần lớn số tiền này nhắm vào các khu vực phía bắc gần biên giới Mỹ. Chính quyền bang cho biết 18 thương vụ đã được công bố ở Nuevo Leon vào năm ngoái, so với 7 thương vụ vào năm 2020 và chỉ một hoặc hai thương vụ trong giai đoạn 2015 - 2018.

Mexico đã thu hút đầu tư từ 1.289 công ty Trung Quốc tính đến năm 2022. Trung Quốc đã trở thành đối tác nhập khẩu lớn thứ hai của Mexico sau Mỹ.

Giá trị xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mexico là 101 tỷ USD vào năm 2021, tăng 50% so với năm năm trước và gần bằng một nửa những gì Mỹ xuất khẩu sang Mexico. Xu hướng này bắt nguồn từ khi xảy ra cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.

Nhiều công ty Trung Quốc đầu tư vào Mexico là các nhà sản xuất thiết bị và đồ nội thất. Mỹ vào năm 2018 đã áp mức thuế bổ sung 10% đối với các sản phẩm trị giá 200 tỷ USD của Trung Quốc - bao gồm tủ lạnh, máy điều hòa nhiệt độ và đồ nội thất - và tăng lên 25% vào năm 2019.

Hector Tijerina, giám đốc điều hành tại Invest Monterrey, công ty thúc đẩy đầu tư vào Nuevo Leon, cho biết: “Chúng tôi không thường xuyên giúp đỡ các công ty Trung Quốc. Nhưng sau khi chính phủ Mỹ áp đặt thuế quan đối với Trung Quốc vào năm 2018, rất nhiều công ty Trung Quốc đã bắt đầu gõ cửa Mexico.”

Nhà sản xuất thiết bị của Trung Quốc Hisense đang đầu tư 260 triệu USD để xây dựng một nhà máy ở Mexico với kế hoạch sản xuất hàng loạt tủ lạnh ở đó vào cuối năm nay. Nhà sản xuất đồ nội thất Hồng Kông Man Wah Holdings đang xây dựng một nhà máy trị giá 300 triệu USD, trong khi Kuka Furniture có trụ sở tại Chiết Giang được báo cáo vào tháng 3 là đang mở rộng công suất tại Mexico.

Zoy Home Furnishing, một nhà sản xuất ghế sofa đã thành lập nhà máy mới ở Nuevo Leon cho biết vào tháng 4 năm nay rằng: “Chúng tôi muốn tránh các rào cản thương mại quốc tế.”

Ningbo Daye Garden Industry, coi Mỹ là thị trường hàng đầu cho các sản phẩm máy cắt cỏ của mình, cho biết trong tháng này họ sẽ xây dựng một nhà máy ở Nuevo Leon, Mexico để đối phó với những rủi ro thương mại trong tương lai.

Mexico là cơ sở sản xuất hấp dẫn đối với các công ty Trung Quốc do Thỏa thuận Mỹ-Mexico-Canada. Thỏa thuận thương mại, có hiệu lực vào năm 2020, cho phép các doanh nghiệp ở Mexico xuất khẩu hàng hóa miễn thuế sang Mỹ nếu họ đáp ứng các yêu cầu như sử dụng một tỷ lệ nhất định các bộ phận được sản xuất tại Bắc Mỹ.

Chi phí lao động là một yếu tố khác. Mức lương tối thiểu của liên bang Mỹ là 7,25USD/giờ và nhiều tiểu bang có mức lương sàn cao hơn. Ngược lại, mức lương tối thiểu chung ở Mexico là khoảng 170 peso (8,55 USD) mỗi ngày, hoặc gần biên giới khoảng 260 peso.

Theo Invest Monterrey, ngày càng có nhiều công ty Trung Quốc mở rộng ra nước ngoài khi lương trong nước tăng. Hơn 70 công ty Trung Quốc đang xem xét các khoản đầu tư đầu tiên của họ vào Mexico, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác ngoại trừ Mỹ.

Mexico theo truyền thống đã ưu tiên quan hệ với Mỹ, đối tác thương mại lớn nhất của nước này. Tuy nhiên, Tổng thống đương nhiệm Andres Manuel Lopez Obrador nhấn mạnh chủ quyền của Mexico và đã không hợp tác với Washington về các lệnh trừng phạt đối với Nga hoặc căng thẳng với Trung Quốc, khiến Mexico trở thành một môi trường thân thiện hơn đối với các doanh nghiệp Trung Quốc.

Lopez Obrador thực hiện một cách tiếp cận bảo vệ hơn đối với tài nguyên thiên nhiên, chẳng hạn như với một đạo luật được ban hành vào tháng 4 về việc quốc hữu hóa hoạt động khai thác lithium. Nhưng điều này gây ra rủi ro tương đối nhỏ cho các nhà sản xuất, vốn chiếm phần lớn các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào Mexico.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đang xem xét giảm thuế quan từ thời Trump đối với Trung Quốc để đối phó với lạm phát. Chính quyền của ông đã miễn trừ thuế đối với một số sản phẩm nhất định vào cuối năm nay để giảm bớt áp lực cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, Washington và Bắc Kinh cũng phải đối mặt với những căng thẳng ngày càng tăng về chuyến đi gần đây của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi tới Đài Loan.

Huy Hoàng (Theo Asia Nikkei)