Có một cuộc chiến khác trên mạng xã hội

“Hãy tưởng tượng nếu điều này xảy ra trong khu phố của chúng ta, với gia đình bạn”, Ian Miles Cheong, một nhà bình luận cực hữu mà tỷ phú Musk thường xuyên tiếp xúc, đã đăng trên X và kèm theo một đoạn video đầy bạo lực mà ông tuyên bố các chiến binh Palestine giết hại công dân Israel.

"Ghi chú cộng đồng", một tính năng X cho phép người dùng thêm ngữ cảnh vào bài đăng nhằm xác minh sự thật, đã chỉ ra rằng những người trong clip là thành viên của cơ quan thực thi pháp luật Israel, không phải Hamas.

Nhưng video vẫn còn tồn tại và đã thu hút được hàng triệu lượt xem. Và hàng trăm tài khoản X khác đã chia sẻ clip trên nền tảng này, một số tài khoản trong số đó có cả dấu tích xanh (dấu kiểm duyệt).

Thông tin sai lệch - tin giả được cố tình lan truyền - về chiến tranh nói chung và xung đột Israel - Palestine nói riêng cũng lan truyền trên các mạng xã hội khác như Facebook, Instagram và TikTok.

Vào thứ Hai, X tuyên bố có hơn 50 triệu bài đăng trên nền tảng này vào cuối tuần về cuộc xung đột Israel và Hamas. Đáp lại, công ty cho biết họ đã xóa các tài khoản mới tạo liên kết với Hamas, tăng “hàng chục nghìn bài đăng” để chia sẻ phương tiện đồ họa và lời nói căm thù.

Irina Raicu, Giám đốc Chương trình Đạo đức Internet tại Đại học Santa Clara, cho biết: “Những công ty lớn này vẫn đang bối rối trước sự phổ biến của thông tin sai lệch, ngay cả khi không ai còn ngạc nhiên về điều đó”.

Thông tin sai lệch, mạng xã hội nào cũng có

Trong vài năm qua, những kẻ xấu đã nhiều lần sử dụng các nền tảng mạng xã hội để truyền bá thông tin sai lệch nhằm ứng phó với các xung đột trong thế giới thực. Ví dụ, vào năm 2019, Twitter và Facebook tràn ngập những tin đồn và trò lừa bịp về việc Ấn Độ và Pakistan sắp xảy ra chiến tranh.

Tuần này, trên X, một người dùng có tên The Indian Muslim đã chia sẻ một video cho thấy một chiến binh Hamas bắn một khẩu pháo tên lửa lớn đeo trên vai và hạ gục một trực thăng Israel. Nhiều nhà nghiên cứu thông tin sai lệch đã chỉ ra rằng đoạn phim này là từ một trò chơi điện tử có tên Arma 3. Bài đăng có vẫn còn tồn tại và có hơn nửa triệu lượt xem.

Một bài đăng khác của Jim Ferguson, một người có ảnh hưởng trên mạng xã hội người Anh, đăng ảnh và nói rằng các binh sĩ Hamas sử dụng vũ khí Mỹ “để lại ở Afghanistan dùng để tấn công Israel”. Nhưng theo Community Notes, đây là bức ảnh chụp binh lính Taliban từ năm 2021 chứ không phải Hamas. Bài đăng của Fergusson, vẫn còn trên nền tảng này, đã có hơn 10 triệu lượt xem.

Dina Sadek, một nhà nghiên cứu Trung Đông tại DFRLab của Hội đồng Đại Tây Dương, nói rằng một câu chuyện sai lệch khác mà nhóm của cô đã thấy lan truyền trên các mạng xã hội là Hamas đã nhận được sự giúp đỡ từ bên trong Israel để lên kế hoạch tấn công.

Sadek nói: “Có những đoạn phim cũ và được cắt ghép lan truyền trên mạng tràn ngập và khiến người dùng khó phân biệt đâu là thật, đâu là giả”. Sadek nói thêm rằng thông tin sai lệch xung quanh cuộc tấn công cũng đang lan truyền giữa các nền tảng. Cô nói: “Một số video TikTok tìm đường đến X và một số cảnh quay xuất hiện trên Telegram trước tiên sau đó được xem trên X”.

Imran Ahmed, CEO của Trung tâm chống lại sự căm ghét kỹ thuật số, cho biết: “Làn sóng những kẻ gieo rắc sự dối trá và thù hận về cuộc khủng hoảng Israel - Gaza trong những ngày gần đây, kết hợp với các thuật toán quảng bá mạnh mẽ nội dung cực đoan và đáng lo ngại, chính là lý do tại sao mạng xã hội trở thành một nơi tồi tệ để truy cập thông tin”.

Ông nhấn mạnh thêm: “Các công ty công nghệ đã chứng tỏ mình không quan tâm, nếu không muốn nói là hoàn toàn đồng lõa với việc truyền bá những tuyên truyền nguy hiểm”.

Hiện nhiều tổ chức và quốc gia đã lên án việc các mạng xã hội đang cổ xúy cho việc lan truyền thông tin sai lệch và hận thù. Liên minh châu Âu hôm thứ Ba đã nói với Elon Musk rằng hãy giải quyết tình trạng lan truyền thông tin sai lệch trên nền tảng X.

Ủy viên Liên minh châu Âu Thierry Breton cho biết có dấu hiệu cho thấy X, trước đây gọi là Twitter, đang được sử dụng để phổ biến nội dung bất hợp pháp và thông tin sai lệch.

Trong khi đó, theo báo cáo của nhóm Kiểm tra sự thật của Reuters, một tuyên bố sai lầm lan truyền trên Facebook và TikTok cho thấy một tài liệu của Chính phủ Mỹ đã được chỉnh sửa trông giống như phê duyệt 8 tỷ USD quỹ quân sự cho Israel.

Những video khác bao gồm một video bị dán nhãn tin giả có nội dung chiến binh Hamas với một đứa trẻ bị bắt cóc và một video từ buổi hòa nhạc của ca sĩ người Mỹ Bruno Mars bị hiểu nhầm là cảnh quay từ một lễ hội âm nhạc của Israel bị Hamas tấn công thảm sát.

Khó kiểm soát thông tin sai lệch trên mạng xã hội

Theo Brewster và Tamara Kharroub, Phó giám đốc điều hành tại Arab Center Washington DC, một trung tâm nghiên cứu, thông tin sai lệch về xung đột Israel - Hamas dường như phổ biến nhất trên X.

Thông tin sai lệch cũng đã lan truyền trên ứng dụng nhắn tin Telegram và TikTok. Người phát ngôn của Telegram cho biết công ty không có "quyền xác minh thông tin". TikTok chưa đưa ra phản hồi gì.

Các mạng xã hội đang phải đối mặt với thách thức giữa việc kiểm duyệt nội dung để bảo vệ người dùng và cho phép thông tin lan truyền trong thời gian thực - điều cũng đã giúp các phương tiện truyền thông tin tức và các nhà điều tra theo dõi cái chết của dân thường.

Solomon Messing, giáo sư tại Trung tâm Chính trị và Truyền thông Xã hội của Đại học New York, người trước đây từng làm việc tại Twitter và Facebook, cho biết, việc tuân thủ là điều khó khăn ngay cả khi các nền tảng lên kế hoạch trước và "sẽ khó khăn hơn nhiều khi có một cuộc tấn công bất ngờ, đặc biệt là một cuộc tấn công có nhiều đoạn video như thế này”.

Người phát ngôn của YouTube cho biết một số nội dung bạo lực hoặc đồ họa có thể được cho phép nếu nội dung đó cung cấp đủ giá trị tin tức hoặc tài liệu về cuộc xung đột, đồng thời cho biết mạng này cấm nội dung khuyến khích bạo lực, bao gồm cả video do Hamas quay.

Snap, chủ sở hữu ứng dụng Snapchat, cho biết tính năng của họ cho phép người dùng xem các bài đăng công khai từ mọi nơi trên thế giới, sẽ vẫn khả dụng trong khu vực xung đột với các nhóm giám sát thông tin sai lệch và nội dung kích động bạo lực.

Hoàng Hải (theo Reuters, Al Jazeera, CNA)