Từ lâu, các nhà khoa học đã biết đến sự tồn tại của các hạt vi nhựa siêu nhỏ nhưng không rõ về số lượng và phân loại của chúng. Cho đến khi các nhà khoa học tại các trường Đại học Columbia và Rutgers thực hiện nghiên cứu trên 5 mẫu của 3 nhãn hiệu nước đóng chai phổ biến, họ nhận thấy mật độ hạt vi nhựa dao động từ 110.000 đến 400.000 mỗi lít, trung bình vào khoảng 240.000.

Hạt vi nhựa có gây hại cho sức khỏe không?

Nghiên cứu trên được đăng trên Kỷ yếu Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ hôm thứ Hai (ngày 8/1). Theo đó, những hạt vi nhựa được phát hiện có kích thước nhỏ hơn 1 micron, còn được gọi là micromet vì nó bằng một phần triệu mét. Một sợi tóc của con người rộng khoảng 83 micron.

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng các hạt vi nhựa lớn hơn một chút với kích thước từ 5 mm có thể nhìn thấy được. Nghiên cứu cho thấy lượng nhựa nano nhiều hơn khoảng 10 đến 100 lần so với hạt vi nhựa trong nước đóng chai.

Nhà hóa học vật lý Naixin Qian từ Đại học Columbia, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết phần lớn hạt vi nhựa dường như đến từ chính chai và bộ lọc màng thẩm thấu ngược được sử dụng để loại bỏ các chất gây ô nhiễm khác. Tuy nhiên các nhà nghiên cứu vẫn chưa thể trả lời câu hỏi lớn: Những hạt vi nhựa đó có gây hại cho sức khỏe không?

"Điều này vẫn đang được nghiên cứu. Chúng tôi không biết nó có nguy hiểm không và nguy hiểm đến mức nào", đồng tác giả nghiên cứu Phoebe Stapleton, một nhà nghiên cứu chất độc tại Đại học Rutgers cho biết. "Các hạt vi nhựa đang xâm nhập vào các mô (của động vật có vú, bao gồm cả con người)… và chúng tôi đang nghiên cứu hoạt động của chúng trong tế bào".

Trong khi đó, Hiệp hội Nước đóng chai Quốc tế cho biết: "Hiện tại còn thiếu các phương pháp đo lường tiêu chuẩn và không có sự đồng thuận khoa học về tác động tiềm ẩn của các hạt nano và vi nhựa đối với sức khỏe. Vì vậy, phương tiện truyền thông đưa tin về những hạt này trong nước uống chẳng có tác dụng gì ngoài việc khiến người tiêu dùng lo lắng thừa thãi".

Theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc, thế giới "đang bị nhấn chìm dưới sức nặng của ô nhiễm nhựa, với hơn 430 triệu tấn nhựa được sản xuất hàng năm" và các hạt vi nhựa được tìm thấy trong đại dương, thực phẩm và nước uống, một số trong số đó đến từ quần áo và đầu lọc thuốc lá.

Tất cả 4 đồng tác giả được phỏng vấn đều cho biết họ đang cắt giảm việc sử dụng nước đóng chai sau khi tiến hành nghiên cứu. Nhà hóa học vật lý Wei Min từ Đại học Columbia, người tiên phong trong công nghệ kính hiển vi laser kép, cho biết ông đã giảm một nửa lượng nước đóng chai sử dụng, trong khi Stapleton cho biết hiện cô đã chuyển sang uống nguồn nước lọc tại nhà.

Những lo lắng về các hạt nhựa mịn

Nghiên cứu trên đã nhận được đánh giá cao từ các chuyên gia khác. Họ đồng ý rằng có sự lo ngại chung về mối nguy hiểm của các hạt nhựa mịn, nhưng còn quá sớm để có thể khẳng định chắc chắn điều gì.

Ông Jason Somarelli, giáo sư y khoa Đại học Duke cho biết: "Bản thân sự nguy hiểm của nhựa vẫn là một câu hỏi chưa có lời đáp. Đối với tôi, các chất phụ gia mới là điều đáng lo ngại nhất... Nhựa nano mang tất cả các loại phụ gia hóa học có thể gây ra căng thẳng cho tế bào, tổn thương DNA và thay đổi quá trình trao đổi chất hoặc chức năng của tế bào".

Ông Somarelli cho biết nghiên cứu của ông đã phát hiện hơn 100 hóa chất gây ung thư được biết đến trong những loại nhựa này. Đáng lo ngại hơn, nhà sinh vật học tiến hóa Zoie Diana của Đại học Toronto cho biết vi nhựa có thể xuất hiện ở các cơ quan khác nhau và có thể xuyên qua các màng mà chúng không được phép đi qua, chẳng hạn như hàng rào máu não.

Diana cho biết công cụ mới mà các nhà nghiên cứu sử dụng khiến đây trở thành một bước phát triển thú vị trong nghiên cứu về nhựa trong môi trường và cơ thể.

Khoảng 15 năm trước, nhà hóa học vật lý Wei Min đã phát minh ra công nghệ kính hiển vi laser kép giúp xác định các hợp chất cụ thể bằng tính chất hóa học của chúng và cách chúng cộng hưởng khi tiếp xúc với tia laser. Sau đó, Qian và đồng tác giả nghiên cứu Beizhan Yan từ Đại học Columbia đã trao đổi với Min về việc sử dụng kỹ thuật này nhằm tìm và xác định các loại vi nhựa. 

Nhà hóa học môi trường Beizhan Yan cho biết ông đang bắt đầu nghiên cứu xem có vi nhựa trong các nguồn cung cấp nước khác của thành phố ở Boston, Los Angeles và những nơi khác hay không. Các nghiên cứu trước đây về vi nhựa cho thấy nước máy có ít nhựa nano hơn nước đóng chai.

Ngay cả khi chưa thể khẳng định chắc chắn về tác động của vi nhựa đến sức khỏe con người, Yan vẫn đưa ra khuyến nghị nên sử dụng loại chai dùng nhiều lần thay vì chai nhựa dùng một lần.

Ngọc Ánh (theo AP)