Thông tin trên được đưa ra trong khuôn khổ Hội nghị Da liễu toàn quốc thường niên 2023 và Hội nghị nghiên cứu da liễu Việt Nam lần thứ nhất diễn ra từ ngày 23 - 25/11/2023. Hội nghị do Bệnh viện Da liễu Trung ương, Sở Y tế Lâm Đồng và Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Lâm Đồng tổ chức, thu hút hơn 1.500 đại biểu tham gia, cập nhật và chia sẻ kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm thực hành và ứng dụng mới trong lĩnh vực da liễu thẩm mỹ.

Tại hội nghị, bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC đã có báo cáo khoa học đáng chú ý “Vaccine phòng bệnh da liễu - Hiệu quả vượt ngoài giá trị cơ bản” đề cập biện pháp phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm biểu hiện trên da có thể gây biến chứng, tử vong như thủy đậu, zona thần kinh, sởi, rubella, HPV bằng vaccine đơn giản, hiệu quả, tiết kiệm và dễ thực hiện.

Bác sĩ Chính cho biết, ngoại trừ bệnh đậu mùa cướp đi mạng sống của ít nhất nửa tỷ người đã được thanh toán vào năm 1980, thế giới vẫn lưu hành nhiều dịch bệnh gây hàng triệu ca mắc và hàng trăm nghìn ca tử vong mỗi năm do sởi, rubella, thủy đậu, zona thần kinh, HPV. Trong khi đó, các bệnh này đã có vaccine hiệu quả nhưng vẫn còn nhiều người chưa biết hoặc chưa tiêm chủng đầy đủ.

Điển hình như bệnh mụn cóc sinh dục do HPV gây ra không chỉ ảnh hưởng thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến tâm lý, hạnh phúc lứa đôi và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Thống kê cho thấy, có 1 trong 8 phụ nữ mắc mụn cóc sinh dục ít nhất một lần trước 50 tuổi. Bệnh khó điều trị triệt để và dễ tái phát, các biện pháp điều trị như bôi thuốc, phẫu thuật mụn cóc, đốt sùi… có thể gây đau đớn và để lại tác dụng phụ. HPV đồng thời cũng là nguyên nhân của hàng triệu ca ung thư nguy hiểm như cổ tử cung, âm hộ, dương vật, vòm họng, hậu môn… mỗi năm.

Mặc dù gây ra gánh nặng hằng năm lớn nhưng vaccine HPV hiện có thể phòng ngừa đến 94% các chủng HPV nguy cơ cao gây ra các bệnh lý kể trên. Vaccine được sử dụng tốt nhất cho nam, nữ từ 9 - 26 tuổi, không phân biệt yếu tố quan hệ tình dục. Người đã mắc mụn cóc sinh dục vẫn cần tiêm vaccine để phòng nguy cơ tái nhiễm.

Bệnh thủy đậu, ngoài có biểu hiện mụn nước trên da, nếu không theo dõi và điều trị đúng cách, người bệnh có thể gặp các biến chứng như nhiễm trùng da, nhiễm trùng huyết, viêm phổi, viêm thận cấp... Các nốt thủy đậu bị nhiễm khuẩn, mưng mủ dễ làm thay đổi sắc tố da, để lại sẹo lõm vĩnh viễn khó phục hồi.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trước khi có vaccine, mỗi năm thế giới có khoảng 140 triệu ca mắc, 4,2 triệu ca biến chứng và 4.200 ca tử vong do thuỷ đậu.

Không chỉ vậy, sau khi khỏi thủy đậu, virus gây bệnh là Varicella Zoster vẫn “ngủ đông” trong các hạch thần kinh và tái hoạt động khi gặp điều kiện thuận lợi như tuổi cao, căng thẳng, hệ miễn dịch suy yếu… gây bệnh zona thần kinh (giời leo).

Biểu hiện của zona thần kinh là phát ban và mụn nước tập trung thành từng chùm. Mụn nước khi vỡ tạo thành những vết loét, rỉ dịch, nếu không được chăm sóc tốt dễ gây zona bội nhiễm để lại vết thâm, sẹo xấu và gây biến chứng zona thần kinh.

Đặc biệt, zona thần kinh có thể gây phát ban da hoặc ở dạng tiềm ẩn không phát ban. Ở dạng tiềm ẩn, virus có thể gây viêm mạch máu, tăng nguy cơ đột quỵ, cơn thiếu máu não thoáng qua, nhồi máu cơ tim…

Theo thống kê tại Mỹ, khoảng 99,5% người từ 50 tuổi trở lên đã nhiễm virus Varicella Zoster có nguy cơ khởi phát bệnh giời leo. Cứ 3 người mắc zona sẽ có 1 người có nguy cơ mắc biến chứng đau thần kinh sau zona kéo dài.

Bác sĩ Chính cho hay, vaccine phòng thủy đậu là biện pháp vừa phòng thủy đậu, vừa phòng mắc và biến chứng zona thần kinh. Vaccine thủy đậu giúp giảm đến 98% nguy cơ mắc bệnh, ngăn ngừa tổn thương da, biến chứng nguy hiểm và sinh kháng thể tốt sau 2-3 tuần tiêm ngừa.

Bên cạnh HPV, thủy đậu, zona thần kinh thì bệnh sởi và rubella có thể gây các phát ban, nốt sần trên da và các biến chứng nghiêm trọng. Sởi gây viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, viêm não... Mẹ bầu mắc rubella gây sảy thai, thai chết lưu, hội chứng rubella bẩm sinh… Vaccine sởi đơn hoặc hai liều vaccine kết hợp sởi - quai bị - rubella có hiệu quả đến 97% nguy cơ mắc bệnh, triệu chứng phát ban đỏ và biến chứng nặng, tử vong.

Theo Bộ Y tế, tình trạng ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, thiên tai, bão lũ tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm diễn biến phức tạp trong thời gian tới. Người có hệ miễn dịch suy yếu như người cao tuổi, người có bệnh lý nền, phụ nữ mang thai, trẻ em… rất dễ bị mắc bệnh và biến chứng nguy hiểm.

“Trong điều kiện khí hậu, môi trường không thuận lợi và khả năng lây truyền cao của các bệnh truyền nhiễm, vaccine là biện pháp phòng bệnh, phòng biến chứng hiệu quả, tiết kiệm chi phí điều trị và nhân lực y tế chăm sóc người bệnh”, bác sĩ Chính nhấn mạnh.

Nhật Linh