Một vấn nạn ngày càng nhức nhối

Khi chiếc Honda CR-V của Metin Sozen bị đánh cắp ở Montreal (Canada) vào tháng 4, một cảnh sát đã đề nghị anh ta nên từ biệt chiếc xe của mình. Sozen, một họa sĩ minh họa sống ở Sleepy Hollow, New York (Mỹ) cho biết: “Cảnh sát nói với chúng tôi rằng chiếc xe của chúng tôi có thể đang trên đường tới châu Phi!”.

Xe của Sozen là một trong hàng nghìn chiếc bị đánh cắp ở Canada năm ngoái, nhiều chiếc được chất vào các container vận chuyển và buôn lậu từ Cảng Montréal đến các cảng xa xôi ở châu Phi và Trung Đông.

Các chuyên gia thực thi pháp luật cho rằng các hình phạt tương đối nhẹ và an ninh biên giới lỏng lẻo đang kết hợp với nhu cầu bùng nổ ở nước ngoài tạo điều kiện dễ dàng cho các băng nhóm tội phạm khai thác thị trường trộm cắp ô tô béo bở này.

Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (Interpol) đã coi Canada là một trong những “quốc gia có nguồn cung cấp xe bị đánh cắp chính” trên thế giới, cung cấp cho thị trường “chợ đen” toàn cầu và lợi nhuận của việc này trở thành “bầu sữa” cho các nhóm tội phạm có tổ chức quốc tế.

Theo thống kê của chính quyền Canada, khoảng 105.000 ô tô bị đánh cắp ở nước này vào năm 2022, tăng 27% so với năm 2021 và nhiều nhất trong 13 năm. Theo FBI, tại Mỹ, gần một triệu ô tô bị đánh cắp vào năm 2022, tăng 11% so với năm 2021.

Các quốc gia khác cũng ghi nhận mức tăng vào năm 2022, bao gồm Pháp với hơn 130.000 vụ trộm xe được báo cáo và Đức với hơn 25.000 vụ trộm ô tô.

Ở Canada, nơi tỷ lệ trộm ô tô trên mỗi người cao hơn ở châu Âu, trộm ô tô đã trở thành một vấn đề nhức nhối đến mức chính phủ liên bang Canada phải triệu tập một hội nghị quốc gia tại Ottawa vào tháng tới để giải quyết vấn đề.

Một thị trường béo bở

Ô tô đã trở thành một ngành kinh doanh béo bở cho các nhóm tội phạm trong những năm gần đây. Bryan Gast, phó chủ tịch dịch vụ điều tra tại Hiệp hội Équité có trụ sở tại Toronto, một nhóm chuyên theo dõi gian lận bảo hiểm, cho biết: “Sự thiếu hụt phụ tùng ô tô và chất bán dẫn trong đại dịch Covid-19 đã hạn chế việc sản xuất ô tô và làm tăng nhu cầu đối với các mẫu ô tô đời mới đang lưu hành trên đường”.

Nhu cầu về ô tô đã qua sử dụng ở các nước châu Phi đang tăng cao, được thúc đẩy bởi tầng lớp trung lưu ngày càng tăng ở lục địa này. Theo Liên hợp Quốc, châu Phi là nơi tiêu thụ 40% số ô tô đã qua sử dụng trên thế giới. Các mẫu ô tô mới hơn như Honda CR-V được bán với mức chênh lệch đáng kể so với những gì chúng có thể bán được ở Canada.

Một chiếc Honda CR-V Ex 2020 với biển số đến từ Milton, Ontario, một thành phố ngay ngoại ô Toronto, đang được rao bán trên thị trường trực tuyến Jiji.ng ở Nigeria với giá tương đương 27.000 USD. Ở Canada, mẫu xe tương tự được bán với giá 19.900 USD.

Gast, cựu thám tử cảnh sát, cho biết trong một số trường hợp, các nhóm tội phạm xuyên quốc gia sử dụng ô tô làm tiền tệ, sử dụng tiền thu được từ việc bán xe ở thị trường nước ngoài để tài trợ cho các hoạt động ma túy và vũ khí như một cách trốn tránh hệ thống ngân hàng Canada.

Kẻ trộm có thể dễ dàng đột nhập vào những chiếc xe mẫu mới hơn bằng cách sử dụng các thiết bị thu tín hiệu vô tuyến từ chìa khóa thông minh từ xa và sao chép mật mã của chúng hoặc bằng cách đột nhập vào một chiếc ô tô và chiếm quyền điều khiển phương tiện.

Michael Hunter, một đầu bếp đến từ Toronto, đầu tuần này đã ghi lại cảnh hai tên trộm đeo mặt nạ vào lúc 2 giờ sáng đang cố đột nhập vào chiếc xe bán tải Ford F-150 của anh. Một trong những tên trộm đứng cạnh chiếc xe, trong khi một tên khác đứng trên hiên nhà Hunter và vẫy chiếc ba lô quanh cửa sổ phía trước, có lẽ đang cố gắng thu tín hiệu từ chìa khóa điều khiển từ xa của chủ xe. Hunter cho biết anh đã đặt chìa khóa vào một chiếc hộp chặn tín hiệu và nỗ lực không thành công.

Hunter nói: “Tôi cảm thấy đang bị bọn trộm đưa vào tầm ngắm. Sau đó anh phát hiện ra rằng ba chiếc ô tô gần đây đã bị đánh cắp ở khu vực lân cận của anh.

Vì sao Canada hấp dẫn bọn đạo chích?

Scott Wade, nhà điều tra về tội phạm có tổ chức của Cảnh sát tỉnh Ontario, cho biết các nhóm tội phạm đằng sau hành vi trộm cắp ô tô bao gồm các băng nhóm mô tô ngoài vòng pháp luật, các tập đoàn mafia và các băng nhóm đường phố lợi dụng luật hình sự coi trộm ô tô là một tội phạm tài sản nhỏ với mức án nhẹ.

Theo dữ liệu của Équité, trộm ô tô ở Ontario, tỉnh đông dân nhất Canada, đã tăng 31% trong nửa đầu năm ngoái, sau khi tăng gần 50% vào năm 2022. Wade cho biết: “Canada được coi là quốc gia có mức lợi nhuận cao, rủi ro thấp đối với những kẻ trộm xe”.

Thêm vào sự hấp dẫn của Canada đối với những kẻ buôn lậu: Những tên trộm tương đối dễ dàng đưa ô tô lên các con tàu để bán lại ở Ghana và Nigeria vì các sĩ quan biên phòng quá bận rộn nên không thể ngăn chặn chúng, Michael Rothe, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Hiệp hội Cho thuê và Quản lý Tài chính Canada cho biết.

Khối lượng vận chuyển cao đồng nghĩa với việc cán bộ biên phòng không thể khám xét tất cả các container xuất khẩu. Ví dụ, Cảng Montréal, cảng lớn thứ hai ở Canada, đã phục vụ 2.000 tàu chở hàng và xử lý 759.000 container vận chuyển xuất khẩu vào năm ngoái. Trong khi đó, Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada (CBSA), cơ quan chịu trách nhiệm sàng lọc hàng hóa trên tàu, chỉ bắt được khoảng 1.800 phương tiện bị đánh cắp vào năm ngoái để xuất khẩu ra thị trường nước ngoài, một phần nhỏ trong số hàng trăm nghìn chiếc bị đánh cắp.

Ông Aaron McCrorie, phó chủ tịch phụ trách tình báo và thực thi pháp luật tại CBSA từ chối bình luận về việc thiếu nhân sự, nhưng cũng ngán ngẩm thừa nhận sự bất lực của cơ quan này trong nỗ lực ngăn chặn hoạt động xuất khẩu xe ăn trộm. “Chúng tôi có một đống cỏ khô và phải tìm kiếm những chiếc kim tiêm trong đó”, ông McCrorie nói.

Quang Anh