Tòa án hàng đầu của Liên hợp quốc chuyên xử lý tranh chấp giữa các quốc gia đã ra phán quyết trong vụ kiện của Nam Phi cáo buộc Israel vi phạm Công ước Diệt chủng năm 1948.

Phán quyết của tòa án

Theo các thẩm phán, một số hành vi thiếu sót của Israel ở Gaza bị Nam Phi cáo buộc có khả năng năng nằm trong các điều khoản của Công ước Diệt chủng. Do đó tòa án đã ra lệnh cho Israel kiềm chế mọi hành động có thể vi phạm Công ước Diệt chủng và đảm bảo quân đội của họ không thực hiện hành vi diệt chủng ở Gaza. 

Phán quyết cũng yêu cầu Israel ngăn chặn và trừng phạt mọi hành vi xúi giục công khai phạm tội diệt chủng chống lại Palestine ở Gaza, đồng thời lưu giữ các bằng chứng liên quan đến bất kỳ cáo buộc diệt chủng nào ở đó. 

Israel cũng phải thực hiện các biện pháp nhân đạo cho thường dân Palestine tại khu vực này. 

Tuy nhiên, tòa án không yêu cầu ngừng bắn ngay lập tức ở Gaza, điều mà Israel cho rằng sẽ tạo điều kiện cho lực lượng Hamas tập hợp lại và tiến hành các đợt tấn công mới.

Tòa án cũng cho biết họ rất quan ngại về số phận của các con tin bị giữ ở Gaza và kêu gọi Hamas cũng như các nhóm vũ trang khác ngay lập tức thả họ vô điều kiện.

Đây là những điểm chính trong phán quyết cuối cùng của ICJ và không có kháng cáo. Israel được yêu cầu nộp báo cáo về các bước họ đã thực hiện theo lệnh của Tòa án Quốc tế trong vòng một tháng kể từ khi ra phán quyết. Từ đó tòa án sẽ xem xét chi tiết vụ việc, quá trình này có thể mất nhiều năm. 

Tất cả các thẩm phán có ủng hộ quyết định không?

15 trong số 17 thẩm phán đã bỏ phiếu ủng hộ việc áp dụng biện pháp tạm thời này, trong đó có Chủ tịch ICJ Joan Donoghue.

Thẩm phán Julia Sebutinde của Uganda là người duy nhất bỏ phiếu chống lại tất cả 6 biện pháp được tòa án thông qua. Thẩm phán đặc biệt của Israel, ông Aharon Barak, đã bỏ phiếu chống lại 4 biện pháp.

Cựu Chủ tịch Tòa án Tối cao Israel Aharon Barak viết: "Tôi đã bỏ phiếu ủng hộ với hy vọng rằng biện pháp này sẽ giúp giảm căng thẳng và ngăn cản những lời lẽ gây tổn hại".

Công ước Diệt chủng là gì?

Công ước Diệt chủng năm 1948, được ban hành sau vụ thảm sát hàng loạt người Do Thái trong vụ Holocaust của Đức Quốc xã, định nghĩa diệt chủng là "những hành động được thực hiện với mục đích tiêu diệt toàn bộ hoặc một phần, một nhóm quốc gia, sắc tộc, chủng tộc hoặc tôn giáo".

Các hành vi diệt chủng bao gồm giết chết các thành viên của nhóm, gây tổn hại nghiêm trọng về thể xác hoặc tinh thần cho các thành viên trong nhóm và cố tình gây ra các điều kiện nhằm mục đích tiêu diệt toàn bộ hoặc một phần nhóm.

Phản ứng trước quyết định của ICJ

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết cáo buộc diệt chủng nhắm vào Israel là "thái quá" và cho biết nước này sẽ thực hiện bất cứ hành động tự vệ nào khi cần thiết, nhưng vẫn đáp ứng "cam kết vững chắc" đối với luật pháp quốc tế.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Israel Yoav Gallant bày tỏ sự thất vọng khi ICJ không bác bỏ hoàn toàn vụ kiện của Nam Phi.

Về phía Palestine, chính quyền và người dân nước này tỏ ra hoan nghênh trước phán quyết của ICJ hôm thứ Sáu. Ngoại trưởng Palestine Riyad al-Maliki cho biết: "Các thẩm phán ICJ đã quyết định dựa trên thực trạng và luật pháp, họ ra phán quyết có lợi cho nhân loại và luật pháp quốc tế".

Quan chức cấp cao của Hamas, Sami Abu Zuhri, cho biết phán quyết này đã khiến cô lập Israel trên trường thế giới.

Nam Phi, một nước lâu năm ủng hộ chính nghĩa của người Palestine, ca ngợi phán quyết của ICJ và Tổng thống Cyril Ramaphosa cho biết ông mong Israel sẽ tuân thủ phán quyết rằng nước này đảm bảo thực hiện các biện pháp ngăn chặn nạn diệt chủng đối với người dân ở Gaza.

Hoài Phương (theo Reuters)