Chuyển đổi kép - cơ hội và thách thức

“Chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo là yêu cầu khách quan, là lựa chọn chiến lược và là ưu tiên hàng đầu của Việt Nam để phát triển nhanh, bền vững, chuyển đổi nền kinh tế từ nâu sang xanh”, ông Lê Trọng Minh - Tổng biên tập Báo Đầu tư nhấn mạnh tại Hội thảo về Phát triển bền vững năm 2024 với chủ đề “Tiên phong chuyển đổi kép vì một Việt Nam xanh hơn” do Báo Đầu tư tổ chức ngày hôm nay (12/11).

Tại COP26 năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cam kết lịch sử về chuyển đổi năng lượng, và Net Zero. Tiếp đó, tại COP28 năm 2023 và cho đến nay, Chính phủ vẫn đang tiếp tục khẳng định sẽ hành động quyết liệt để giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi xanh, chuyển dịch năng lượng… với mục tiêu Netzero.

Đồng hành với Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp tại Việt Nam đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ, với nhiều hành động thiết thực, hiệu quả trong các hoạt động đầu tư, kinh doanh theo hai xu hướng chuyển đổi chính là chuyển đổi số và chuyển đổi xanh (còn gọi là chuyển đổi kép), ông Lê Trọng Minh khẳng định.

Chuyển đổi kép đang mở ra cơ hội to lớn, tạo động lực mạnh mẽ cho Việt Nam, cũng như cộng đồng doanh nghiệp tiến hành chuyển đổi sang mô hình kinh doanh mang tính bền vững, nhưng cũng tạo ra nhiều thách thức về thể chế, tài chính, công nghệ...

Đã tới Việt Nam đầu tư từ hơn 30 năm trước, và cho đến nay, HEINEKEN Việt Nam vẫn luôn cam kết song hành và phát triển cùng Việt Nam với phát triển bền vững luôn là yếu tố trung tâm trong mọi hoạt động. Bà Trần Ngọc Ánh - Giám đốc Ngoại vụ cấp cao tại HEINEKEN Việt Nam cho hay.

HEINEKEN Việt Nam theo đuổi tham vọng đạt Net Zero trong sản xuất vào năm 2030, và Net Zero trên toàn bộ chuỗi giá trị vào năm 2040. Với những gì đã và đang làm sẽ làm, HEINEKEN khá tự tin sẽ có thể hiện thực hóa tham vọng này.

Nhưng trên hành trình hiện thực hóa tham vọng Net Zero còn nhiều thách thức.

Thách thức đầu tiên, căng thẳng nhất là làm sao giảm được phát thải khi chúng ta vẫn cần phát triển? Bà Ngọc Ánh chia sẻ: Quá trình phát triển của bất kỳ quốc gia, doanh nghiệp hoặc thậm chí cá nhân nào đều mặc nhiên kéo theo việc tăng phát thải. Nên cần hành động giảm phát thải nhanh hơn tốc độ phát triển.

Điều này dẫn đến thách thức thứ hai - liên quan đến chính sách và hạ tầng. Trước hết là việc hạn chế tiếp cận nguồn năng lượng tái tạo, nếu đối tác không thể chuyển sang năng lượng tái tạo, rõ ràng rất khó cho chúng tôi thực hiện tham vọng giảm phát thải, bà Ngọc Ánh chia sẻ.

Bên cạnh đó là thiếu hạ tầng tái chế cũng như thị trường các sản phẩm tái chế. Do vậy cần thúc đẩy hợp tác để có các giải pháp chung phù hợp. Hợp tác trong việc thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn là rất quan trọng.

Thách thức thứ ba phát sinh từ việc hầu hết phát thải nằm trong chuỗi giá trị và không thể triển khai riêng lẻ, mỗi doanh nghiệp không thể kiểm soát, mà phải có sự phối hợp từ đối tác, rất cần đối tác cùng chuyển đổi hướng tới Net Zero.

Ba thách thức đó cũng là những thách thức điển hình của nhiều doanh nghiệp. Và còn thách thức thứ tư nữa, được nêu tại hội thảo đó là nguồn tài chính.

Vì một không gian sinh tồn bền vững và hạnh phúc

Ở một khía cạnh khác, bà Lê Minh Trang, Phó Giám Đốc bộ phận Nghiên cứu Bán lẻ Công ty TNHH NielsenIQ Việt Nam (NIQ) cho hay xanh và bền vững đang là xu hướng lựa chọn trong một bộ phận người tiêu dùng. 16% người tiêu dùng Việt đã coi tương lai bền vững là một trong những yếu tố quan trọng trong lối sống và các quyết định tiêu dùng. 24% người tiêu dùng hiện đang chú trọng đến lối sống bền.

82% người tiêu dùng Việt đang tập trung vào việc cải thiện sức khỏe thể chất và hạnh phúc, lựa chọn các sản phẩm và dịch vụ có lợi cho sức khỏe và môi trường. Xu hướng này đang ngày càng phát triển và dần trở thành một phần không thể thiếu trong tư duy của người tiêu dùng hiện đại.

Xu hướng tiêu dùng xanh đang phát triển tại Việt Nam đang tạo ra một áp lực lớn đối với các doanh nghiệp phải nhanh chóng thay đổi và thích nghi.

Như vậy, từ cả phía doanh nghiệp sản xuất, phân phối và phía tiêu dùng đều đang có sự chuyển đổi kép. Sự chuyển đổi này đang là cơ hội, là yêu cầu, cũng là thách thức.

Để đạt được mong muốn một cuộc sống tốt đẹp, an toàn, và sự phát triển bền vững và đạt được cam kết chuyển đổi mạnh mẽ đòi hỏi các bên, Chính phủ, doanh nghiệp, người dân cùng chung tay hành động. Khi có được sự đồng thuận và chung tay hành động, “chúng ta không lo gì không làm được, chúng ta không lo không có nguồn tài chính”, theo các đại biểu tham dự Hội thảo.

Việc hợp tác cộng đồng và khuyến khích sự kết nối sẽ tạo ra nhiều cơ hội hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm. Doanh nghiệp không nên trì hoãn quá trình chuyển đổi mà hãy hành động ngay lập tức, điều chỉnh chiến lược linh hoạt và nắm rõ từng bước trong chuỗi cung ứng để đảm bảo rằng mọi quy trình đều đáp ứng tiêu chuẩn bền vững.

Chủ động quản lý rủi ro là yếu tố then chốt trong quá trình chuyển đổi, vì thế doanh nghiệp nên xác định vị trí của mình trên con đường phát triển bền vững, để điều chỉnh mục tiêu và chiến lược phù hợp.

Đồng thời cần phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa chi phí đầu tư và lợi ích dài hạn để phát triển chiến lược bền vững hiệu quả. Chuyển đổi không chỉ là yêu cầu mà còn là cơ hội để doanh nghiệp khẳng định vị thế và phát triển trong một thị trường ngày càng cạnh tranh.

Người tiêu dùng và Chính phủ càng nên ủng hộ sự chuyển đổi này của cộng đồng doanh nghiệp bằng hành động ưu tiên sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp, bằng những chính sách khuyến khích, động viên hỗ trợ thiết thực và hiệu quả. Đây là yêu cầu, là sự thúc bách từ thực tiễn.

Những nỗ lực từ Chính phủ Việt Nam, cùng nhiều các tổ chức phát triển, hiện đã có những tác động tích cực nhất định tới cộng đồng các doanh nghiệp tại Việt Nam.

Tuy nhiên các doanh nghiệp lớn tiếp cận nhanh hơn, chuyển từ nhận thức thành hành động rõ ràng hơn. Còn phần lớn các doanh nghiệp nhỏ và vừa mới chuyển về nhận thức, chưa có nhiều hành động rõ rệt. Doanh nghiệp siêu nhỏ, các hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể thì gần như chưa nhận thức, cũng như hành động thay đổi hướng tới chuyển đổi kép.

Tổng biên tập Lê Trọng Minh hy vọng Hội thảo gióng lên hồi chuông về trách nhiệm hành động vì một hành tinh xanh hơn, vì một không gian sinh tồn bền vững và hạnh phúc cho tất cả các thế hệ mai sau.

Hà Linh