Cọ là một trong những loại cây mọc hoang đặc trưng tại vùng núi trung du, thường được trồng để phủ xanh đất trống, đồi trọc, làm hàng rào. Loại cây này thường có nhiều ở Phú Thọ, Yên Bái, các tỉnh miền trung như Nghệ An, Hà Tĩnh... Ngoài việc sử dụng lá cọ để lợp nhà, quả của cây cọ là một trong những loại “đặc sản” mỗi năm chỉ có một lần được người dân tại những vùng quê này ưa chuộng.

Trong năm, cọ bắt đầu ra hoa, kết quả vào giữa tháng 7 Âm lịch, khoảng 3-4 tháng sau đó là thời điểm quả cọ bắt đầu chín, cọ bắt đầu ăn và được bán vào khoảng tháng 10-11 Âm lịch hằng năm. Từ loại cây mọc hoang phổ biến, nhiều năm trở lại đây, nhiều người phá cọ để lấy diện tích đất, mở rộng chỗ ở... dẫn tới cây cọ đang ngày càng bị thu hẹp nên loại quả này ít dần và trở thành đặc sản, được bán với giá cao.

Hiện nay, cọ không chỉ xuất hiện nhiều ở các tỉnh miền núi mà được bày bán nhiều ở các thành phố cũng như chợ mạng. Thời gian gần đây, loại quả này đang rất “hot” trên chợ mạng khiến nhiều người đua nhau tìm mua để thưởng thức.

Mặc dù là loại quả dân dã, tuy nhiên do khan hiếm và được nhiều người săn lùng nên giá quả cọ thời gian gần đây cũng trở nên cao hơn. Trên thị trường, cọ sống chưa chế biến được bán với giá 60.000-70.000 đồng/kg, đối với loại cọ nếp ngon hơn giá lên tới hàng trăm nghìn đồng/kg. Việc chế biến loại quả này khó khăn khiến cho một số tiểu thương cũng tranh thủ ỏm chín loại quả này để bán với giá cao hơn khi bán sống từ 5.000-10.000 đồng.

Những ngày vào cận mùa thu hoạch cọ, chị Trần Thị Thưởng (Đức Thọ, Hà Tĩnh) mỗi ngày đều thu hoạch hàng tạ quả để bán đi cho khách đặt hàng. Chị Thưởng cho biết để tìm được một cây cọ dẻo, béo ngậy còn phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm của người mua.

Lượng cọ mọc hoang khan hiếm hơn theo từng năm khiến chị Thưởng cho biết sản lượng thu hoạch cũng ít dần. Quả cọ thường ở những cây cao, cành lá rộng nên khi thu hoạch cần mang theo sào lớn, cẩn thận hái cọ xuống để không làm dập và hư hỏng.

Để vận chuyển được xa hơn và để được lâu hơn, chị Thưởng còn làm sạch vỏ bằng cách lắc đều khi bỏ trong rổ để vỏ bong hết, sau đó hút chân không loại quả này. Để khẳng định cho độ “hot” của loại quả rừng này, chị Thưởng cho biết hái được bao nhiêu đều hết bấy nhiêu, đặc biệt khách tại các Thành phố như Vinh, Hà Nội đều hỏi mua rất nhiều.

Trên thị trường chợ mạng, quả cọ cũng đang được rao bán nhộn nhịp và chạy hàng. Cứ mỗi ngày một chuyến cọ từ quê hương Phú Thọ về Hà Nội để bán, chị Nguyễn Thị Kim Anh (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) cho biết đều không đủ hàng trả cho khách. Theo chị Anh, cọ Phú Thọ đã trở thành một loại “đặc sản” được nhiều người dân Thủ đô biết tới, tuy nhiên nếu không biết cách ỏm thì sẽ chát không ăn được.

“Với khách chưa ỏm lần nào, tôi thường tư vấn khách nên mua loại ỏm sẵn để về tránh việc chế biến hỏng không ăn được. Mỗi kg cọ đã ỏm chín được tôi bán với giá 80.000 đồng/kg. Tuy nhiên, không phải hôm nào cũng có cọ để bán và không phải cây cọ nào cũng cho quả ngon, nhiều hôm ỏm thử chát hoặc không ngon thì tôi thường không bán cho khách”.

Tương tự, chị Nguyễn Thị Hương, một tiểu thương chợ mạng cho biết dù là loại quả rừng nhưng cọ đang trở nên rất chạy hàng tại Thủ đô, mỗi ngày chị Hương cho biết ỏm bán từ 15-20kg cọ đã ỏm và vài chục kg cọ sống. Đối với cọ sống, chị Hương bán 60.000 đồng/kg, tuy nhiên cần phải biết cách chế biến mới ăn được, vì vậy chị Hương thường khuyến khích khách hàng mua cọ đã ỏm sẵn với giá 75.000 đồng/kg để không mất thời gian chế biến nhiều hoặc chế biến hỏng.

Hiện nay, chợ mạng đang rao bán cọ rừng hết sức nhộn nhịp, tại một số hội nhóm được lập ra trên mạng xã hội chuyên buôn bán loại quả này, giá của cọ rừng được bán tận gốc đang giao động từ 45.000 đồng – 60.000 đồng/kg cọ sống, từ 70.000 đồng – 90.000 đồng/kg cọ sống khi được bán tại các thành phố.

Lê Trang