Theo đó, Tập quán xã hội và tín ngưỡng lễ cầu mùa của người Cờ Lao đỏ xã Túng Sán và Tập quán xã hội và tín ngưỡng lễ cúng Bàn Vương của người Dao đỏ xã Hồ Thầu cùng tại huyện Hoàng Su Phì, đã được xác nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Lễ cúng Bàn Vương của người Dao đỏ xã Hồ Thầu ở Hoàng Su Phì, là dịp người Dao đỏ nơi đây tỏ lòng biết ơn Sư tổ Bàn Vương, người sinh ra 12 tộc họ, đồng thời cầu nguyện cho mưa thuận, gió hòa để mùa màng bội thu cho con cháu đời đời ấm no, hạnh phúc.

Người Dao coi việc thờ cúng Bàn Vương là một việc làm có liên quan đến vận mệnh của mỗi người, mỗi dòng họ và của cả dân tộc. Đây là nghi lễ mang đậm tính nhân văn, hướng con người luôn nhớ đến nguồn cội và luôn có tổ tiên là Bàn Vương linh thiêng phù hộ trong cuộc sống.

Trong khi đó, các bản làng người Cờ Lao tại Hoàng Su Phì lại có tập tục tổ chức lễ Cầu mùa. Người Cờ Lao tại Việt Nam sinh sống chủ yếu tại tỉnh Hà Giang, định cư ở các huyện Hoàng Su Phì, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc. Cộng đồng dân tộc Cờ Lao trên địa bàn tỉnh Hà Giang là một trong những dân tộc rất ít người của cả nước. Người Cờ Lao cũng được chia thành nhiều nhóm. Nhóm Cờ Lao Đỏ phân bố ở Hoàng Su Phì và Yên Minh, nơi có nhiều núi đất và thung lũng, chủ yếu canh tác ruộng nước.

Với tín ngưỡng nông nghiệp, chủ đạo là canh tác ngô, lúa, vì vậy hàng năm sau khi thu hoạch xong, với lúa, ngô đã chất đầy bồ, người Cờ Lao bắt đầu tổ chức lễ Cầu mùa.

Ở lễ Cầu mùa, các gia đình thường chuẩn bị gà luộc và các sản phẩm nông nghiệp khác do chính người dân làm ra như xôi, rượu trắng, thịt lợn, hoa quả cùng tiền vàng và hương. Thầy cúng sẽ tiến hành các nghi lễ cơ bản để cảm tạ thần linh, trời đất và tổ tiên đã ban cho mùa màng bội thu. Đồng thời, cầu xin các vị thần linh tiếp tục phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, lúa ngô tươi tốt vào những mùa vụ sau.

Lễ Cầu mùa là nét sinh hoạt văn hóa thể hiện tín ngưỡng nông nghiệp đặc trưng của người Cờ Lao.

Cho đến nay, tỉnh Hà Giang đã có 27 di sản văn hóa phi vật thể được ghi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Trong đó có 6 di sản của các dân tộc có số dân dưới 10.000 người, như: Bố Y, Lô Lô, Pu Péo và Cờ Lao.

Quyết định công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia đối với tín ngưỡng lễ cầu mùa của người Cờ Lao đỏ và lễ cúng Bàn Vương của người Dao đỏ cho thấy Hà Giang là vùng đất có sự phong phú và đa dạng về văn hóa và là kho tàng di sản văn hóa dân tộc Việt Nam.

Một số hình ảnh tiêu biểu của lễ cúng Bàn Vương của người Dao đỏ và lễ Cầu mùa của người Cờ Lao

Trọng Hải