Liên hoan kịch nói toàn quốc 2024 đang diễn ra tại TP Thái Nguyên từ ngày 11/6 đến ngày 26/6. Tuy nhiên, ngay sau khai mạc, đã có ý kiến cho rằng, quy chế của Liên hoan “gây khó” cho các đơn vị muốn tham dự.

Cụ thể, quy chế Liên hoan lần này quy định rõ: Các tác phẩm không sử dụng kịch bản sáng tác trước năm 2005 và kịch bản của nước ngoài. Trường hợp kịch bản sáng tác trước năm 2005 sau khi đã chỉnh lý cho phù hợp với hiện tại phải có sự đồng ý của tác giả (hoặc người đại diện hợp pháp) được phép tham gia Liên hoan".

Quy định này khiến nhiều người rất băn khoăn đặt câu hỏi: Tại sao lại chọn mốc 2005 để "loại" các kịch bản sáng tác trước đó? Tại sao lại không sử dụng kịch bản của nước ngoài? Như thế nào là “chỉnh lý cho phù hợp hiện tại”?

Ngoài ra, hai vở diễn “Hồn Trương Ba da hàng thịt” và “Đêm trắng” có kịch bản sáng tác trước 2005, nhưng vẫn trong danh sách tham gia Liên hoan Kịch nói toàn quốc 2024…

Nói về các nội dung này, NSND Trần Ly Ly cho biết, Liên hoan Kịch nói toàn quốc 2024 là hoạt động thường niên, được tổ chức 3 năm 1 lần. Mỗi một lần tổ chức, Ban Tổ chức sẽ ban hành một bộ Quy chế gồm Quy chế tổ chức và Quy chế chấm, xét giải. Các Quy chế đều được xây dựng kế thừa từ các Liên hoan lần trước, trong đó sẽ có những đánh giá, rút kinh nghiệm và nếu thấy cần thiết sẽ có sự điều chỉnh các nội dung cho phù hợp với thực tế.

Theo bà Ly, Quy chế tổ chức Liên hoan Kịch nói toàn quốc 2024 cũng được xây dựng trên tinh thần đó. Trong đó quy định "không sử dụng kịch bản sáng tác trước năm 2005 và kịch bản của nước ngoài" đã có trong nội dung của Quy chế Liên hoan Kịch nói toàn quốc 2021.

Mục đích của quy định này là hướng tới khuyến khích các đơn vị nghệ thuật tập trung xây dựng những tác phẩm chất lượng cao, mang hơi thở cuộc sống đương đại.

“Chúng tôi mong muốn các đơn vị nghệ thuật kịch nói phát huy ưu thế là thể loại mũi nhọn của sân khấu, xây dựng các tác phẩm chính luận, đi thẳng vào những vấn đề thời sự của đời sống hiện tại”, NSND Trần Ly Ly nói.

Lý giải về căn cứ sử dụng mốc thời gian 2005, NSND Trần Ly Ly cho rằng đây là năm đánh dấu sự ra đời của Công ước 2005 do Đại hội đồng UNESCO bỏ phiếu thông qua. Công ước này có hiệu lực đã trở thành cảm hứng và cơ sở pháp lý để ban hành quy định pháp luật, chính sách nhằm bảo vệ và phát huy sự đa dạng trong biểu đạt văn hóa.

Đối với việc xuất hiện hai tác phẩm được tác giả kịch bản văn học sáng tác trước năm 2005 đó là "Hồn Trương Ba da hàng thịt" của Sân khấu Việt Nữ và "Đêm trắng" của Nhà hát kịch Việt Nam, NSND Trần Ly Ly lý giải, hai vở diễn này đều đã có biên bản xác nhận của tác giả hoặc người đại diện hợp pháp của tác giả nộp lại cho Ban Tổ chức theo đúng quy định. Do đó hai vở diễn đủ điều kiện để tham gia Liên hoan.

"Ban Tổ chức chấp nhận hai vở diễn này bởi các vấn đề đặt ra trong kịch bản chưa hề cũ và các đơn vị này khi tiến hành dàn dựng đã có sự chỉnh lý, bồi đắp để kịch bản không bị lạc hậu, phù hợp với cách nói, cách tư duy của cuộc sống hiện đại. Quy chế đặt ra từ việc dàn dựng kịch bản của các tác giả trong nước cũng không nằm ngoài mong muốn đội ngũ tác giả cũng như lực lượng làm nghệ thuật xông xáo vào những mảng đề tài thời sự, những lĩnh vực mũi nhọn của đời sống hôm nay", NSND Trần Ly Ly chia sẻ.

Về quy định "diễn viên đóng vai chính, thứ chính tham gia liên hoan phải là những người được đào tạo chuyên môn, chuyên ngành hoặc đã tham gia biểu diễn nghệ thuật kịch nói liên tục từ 3 năm trở lên của đơn vị nghệ thuật có tư cách pháp nhân", NSND Trần Ly Ly khẳng định cũng không nằm ngoài mục đích động viên khuyến khích và tạo điều kiện cho những nghệ sĩ yêu nghề, thường xuyên có hoạt động chuyên môn.

"Sự gắn bó, ổn định của diễn viên trong các đơn vị cũng đã tạo nên thương hiệu của đơn vị đó, tránh tình trạng vay mượn nghệ sĩ chỉ để đi dự thi lấy giải, lấy huy chương”, NSND Trần Ly Ly chia sẻ.

Bà Trần Ly Ly cũng cho biết thêm, sau mỗi cuộc liên hoan nghệ thuật, Ban tổ chức luôn mong nhận được những ý kiến đóng góp tích cực từ các cơ quan quản lý, các đơn vị truyền thông, các nhà sáng tạo cũng như từ các nghệ sĩ để rút ra những kinh nghiệm điều chỉnh cho phù hợp cho các kỳ tổ chức sau.

Trước đó, Liên hoan Kịch nói toàn quốc 2024 gây chú ý với những thay đổi trong quy chế khiến một số vở diễn từ các đơn vị như Đại học Sân khấu điện ảnh Hà Nội, Đại học Văn hóa nghệ thuật, Nhà hát Thế giới trẻ thuộc Đại học Sân khấu điện ảnh TP HCM không đủ điều kiện tham gia.

Những quy định trong quy chế của kỳ Liên hoan năm 2024 cũng bị cho là “vô cảm”, “vô lý và không phù hợp” với đời sống kịch nói hiện nay.

Có ý kiến còn cho rằng, bản quy chế này không ủng hộ nghệ sĩ, cũng cho thấy không hiểu về sân khấu kịch. Những quy định đó chỉ khiến nghệ sĩ là người thiệt thòi nhất mà thôi.

T.Toàn