6 diễn giả tham gia phiên thảo luận thứ tư (khuôn khổ Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2024) với chủ đề “Đầu tư, ứng dụng công nghệ hiệu quả tại các toà soạn” gồm: Ông Trần Việt Hưng - Phó TBT Báo Thanh Niên; ông Bùi Công Duyến - Giám đốc Sản phẩm Toà soạn Hội tụ ONECMS; Ông Phạm Anh Chiến - Phó Gám đốc VTV Digital; bà Nguyễn Thị Thùy  Dương - Chuyên gia Chương trình Google New Initiative, Tập đoàn Google; ông Kha Whye Lee, Director, WAN-IFRA (ex-SPH, ex-Reuters); bà Thi Uyên - Phóng viên Báo Nhân dân.

Không đầu tư mạnh về công nghệ sẽ bỏ mất mặt trận chuyên Digital

Tham gia thảo luận về ứng dụng công nghệ trong mô hình Total VTV, nhà báo Phạm Anh Chiến - Phó Giám đốc Trung tâm sản xuất và phát triển nội dung số Đài truyền hình Việt Nam (VTV Digital) nêu ra 2 nội dung là vấn đề rating (xếp hạng) sóng - số và chiến lược Total VTV trong sản xuất phân phối nội dung.

Đối với vấn đề rating sóng - số trong đó có các chương trình như chuyển động 24h, thời sự 19h và phim giờ vàng.

Cụ thể, chuyển động 24h:

Hà Nội: Ti vi (TV) - 1.78, VTVGO - 1.2; số người xem TV là 63.760 - xem VTVGO là 42.856; đóng góp 40%

TPHCM: TV có - 0.41; VTVGO - 0.16; số người xem TV - 26.908, VTVGO - 10.682; đóng góp 28%

Thời sự 19h:

Hà Nội: TV có 1.568, VTVGO có 1.86; số người xem TV 203.458, xem VTVGO 66.644; đóng góp 25%

TPHCM: TV có 1.61, VTVGO 0.31; số người xem TV - 105.664, VTVGO - 20.645; đóng góp 16%

Phim giờ vàng:

Hà Nội: TV có 9.76, VTVGO có 1.87; số người xem TV là 349.603 - xem VTVGO là 66.969; đóng góp 16%

TPHCM: TV có 0.53, VTVGO 0.34; số người xem TV là 34.784 - VTVGO là 22.323; đóng góp 39 %.

Theo nhà báo Phạm Anh Chiến, từ số lượng người xem trên OTT (xu hướng truyền hình trong thời đại mới) nhiều hơn trên TV truyền thống thì có thể thấy rằng: Thứ nhất, đang thiếu một công cụ đo được Total rating trên nền tảng sóng số. Thứ hai, nếu không đầu tư mạnh về công nghệ sẽ xảy ra rủi ro rất lớn, tức là bỏ mất một mặt trận quan trọng là mặt trận chuyên Digital.

“Đây không chỉ là vấn đề của VTV mà là vấn đề chung của cơ quan báo chí khi ngoài những ấn phẩm chính thống thì loạt những nền tảng và những cái phái sinh sẽ mang vai trò rất quan trọng trong góc nhìn tổng thể của sự phát triển sản phẩm”, ông Chiến nói.

Phó Giám đốc VTV Digital, thống kê nội dung VTV ghi nhận 16 triệu lượt xem trước chiếu trên CABLE, IPTV, DHT, DVB. Nhưng có hơn 36 triệu hàng tháng qua OTT. 

Người xem kênh Live VTV được ghi nhận chỉ bằng 50 đến 70% thực tế tại Hà Nội và TP HCM. Xem nội dung VTV bằng hình thức khác như xem lại, VOD không được ghi nhận. (30% tổng lượt xem).

“Qua thực tế có thể thấy rằng mối quan tâm khi đầu tư vào công nghệ phải đầu tư mạnh mẽ vào nền tảng số”, ông Chiến nêu và cho biết, từ đó, VTV đã đưa ra Total VTV. Với báo chí chung là total media. 

“Qua nhiều năm nghiên cứu, đánh giá chúng tôi thấy rằng không thể tách rời sóng và số. Ngày trước sóng + số đã tạo ra bước tiến mạnh mẽ, song song với nhau nhưng chúng tôi thấy rằng phải tổng hoà. Một sản phẩm làm ra phân phối trên đa nền tảng, phải có chiến lược để thu hút lấy được dữ liệu trên đa nền tảng và phải quay lại được chạy trên một nền tảng chung. Từ đó, mới đảm bảo một sản phẩm làm ra, tạo ra được hiệu quả tối đa”, nhà báo Phạm Anh Chiến chia sẻ.

Cũng theo nhà báo Phạm Anh Chiến, VTV có khái niệm 1 - 4 - 10. Tức 10 sản phẩm phân phối trên 4 thiết bị để cho 1 người xem. Người xem có thể xem bất kỳ lúc nào. 

Cùng với đó, về chiến lược, VTV sẽ tập trung vào công nghệ, nội dung, dữ liệu. Về nguồn lực tập trung vào hạ tầng, khách hàng, nội dung, dữ liệu.

Theo đó, với VTV chuyển dịch mạnh mẽ nguồn lực (90%) làm cho ti vi truyền thống chuyển sang làm nội dung số, mục tiêu đến 2030 có 1000 người chuyển sang làm công tác về số. 

Giải pháp công nghệ dành cho toà soạn hội tụ trong công cuộc chuyển đổi số báo chí

Tại phiên thảo luận, ông Bùi Công Duyến - Giám đốc Sản phẩm Toà soạn Hội tụ ONECMS tham luận về giải pháp công nghệ dành cho toà soạn hội tụ trong công cuộc chuyển đổi số báo chí tại Việt Nam.

Theo ông Duyến, hầu hết các cơ quan báo chí tại Việt Nam đều có đồng thời nhiều loại hình báo chí: in, điện tử, video clip, podcast… Mỗi loại hình báo chí sử dụng các phần mềm quản lý nội dung (CMS) riêng rẽ hoặc chưa có CMS quản lý. Chưa có các phần mềm phục vụ hành chính trị sự như quản lý công việc, trang thiết bị, văn bản…

Cùng với đó, thiếu công cụ hỗ trợ sản xuất nhanh các tác phẩm báo chí đa phương tiện như emagazine, longform, megastory. Thiếu công cụ quản lý nội dung tập trung trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Tiktok, YouTube, Zalo…

Bên cạnh đó, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào các hoạt động của tòa soạn còn hạn chế.

Để xử lý các vấn đề trên thì giải pháp đưa ra là toà soạn hội tụ. Tại thảo luận, ông Bùi Công Duyến đã giới thiệu cho các đại biểu công cụ quản trị tòa soạn hiện đại, trong đó tích hợp nhiều tiện ích hiện đại như cho phép thiết kế trực tiếp các ấn phẩm đặc biệt (emagazine, longform..); quản trị song song cả báo in và báo điện tử; gợi ý từ khóa, kiểm tra lỗi chính tả...

Trong đó, ông Bùi Công Duyến đã giới thiệu chi tiết về nền tảng để quản lý chung với bàn siêu biên tập, bảng tiến độ tin bài, quản lý dàn trang và biên tập bông, công cụ soạn thảo.

Đáng chú ý, tại thảo luận, ông Bùi Công Duyến cũng chia sẻ về sử dụng Al trong toà soạn hội tụ. Trong đó có việc sử dụng các công cụ: Xử lý ngôn ngữ tự nhiên tiếng Việt; Chuyển văn bản thành giọng nói và ngược lại; Nhận diện và phân loại hình ảnh, với việc hệ thống sẽ nhận diện được hình ảnh.

Về gợi ý và phát hiện xu hướng, ông Duyến lấy ví dụ về “hệ thống giám sát” thông tin trên báo chí với để phát hiện xu hướng báo chí. Cùng với đó là sử dụng gợi ý nội dung cho loại hình báo chí khác. 

Theo ông Bùi Công Duyến, một số công cụ AI có thể dùng ngay là ChatGPT, Gemini…

Hiểu hành vi và phân loại độc giả là các bước quan trọng để phát triển độc giả

Tham luận tại phiên thảo luận, bà Nguyễn Thị Thuỳ Dương - Chuyên gia Chương trình Google New Initiative, Tập đoàn Google cho biết lý do Google dành nhiều tâm huyết cho báo chí. Đó là: Sứ mệnh của Google là sắp xếp thông tin của thế giới và làm cho thông tin đó trở nên hữu ích và dễ tiếp cận cho tất cả mọi người. Tin tức từ báo chí là một nguồn thông tin thiết yếu cho xã hội. 

Là một doanh nghiệp, Google đầu tư vào các sản phẩm hỗ trợ các cơ quan báo chí, để người dùng có thể tiếp cận thông tin chất lượng cao trên mạng. “Công ty chúng tôi tin rằng khi công dân nắm bắt được thông tin thì xã hội trở nên vững mạnh hơn”, bà Dương nhấn mạnh.

Theo bà Nguyễn Thị Thuỳ Dương, qua khảo sát của Google với trên 12.000 cơ quan báo chí và dựa trên trả lời của các cơ quan báo chí, Google sẽ hỗ trợ các cơ quan báo chí ở 5 giai đoạn, các bước này có thể thực hiện từng bước hoặc cùng lúc.

Cụ thể, các bước tiếp cận: 1. Hiểu độc giả - 2. Nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí - 3. Mở rộng phân phối - 4. Phát triển doanh thu và 5. Xây dựng văn hoá đổi mới, sáng tạo.

Đặc biệt, việc hiểu độc giả vô cùng quan trọng, qua nghiên cứu, khảo sát thì có đến 80% lượt truy cập đến từ ~20% độc giả. “Hiểu hành vi và phân loại độc giả là các bước quan trọng để phát triển độc giả”, bà Dương nhấn mạnh.

Các bước phát triển độc giả: Bước 1 là phân tích: phân tích hành vi đọc; tương quan giữa nội dung và hành vi đọc; tác động của UI, UX.

Bước 2: Tối ưu theo hướng phân loại độc giả theo hành vi; xác định các tập độc giả có giá trị cao.

Bước 3: Tương tác hiệu quả theo hướng tuỳ chỉnh trải nghiệm cho từng tập độc giả khác nhau; khảo sát độc giả và tiếp nhận phản hồi.

Theo bà Nguyễn Thị Thuỳ Dương, mục tiêu hướng đến là phát triển nhóm độc giả thu phí. Trong đó, khởi đầu: Sử dụng News Consumer Insights để phân tích hành vi độc giả.

Bước 1: Sửa lỗi kĩ thuật liên quan đến trải nghiệm độc giả.

Bước 2: Tối ưu - xác định độc giả giá trị cao như độc giả đọc newsletters.

Bước 3: Tương tác - khảo sát độc giải giá trị cao để tối ưu chiến lược marketing.

Bước 4: Hướng đến 17%+ chuyển đổi sang thu phí từ độc giả giá trị cao.

Tương tác đa phương tiện giúp tòa soạn tạo ra nội dung hạng “sang”

Tại phiên thảo luận, tham luận về tính năng tương tác đa phương tiện trên tác phẩm báo chí số, nhà báo Thi Uyên - Báo Nhân Dân cho biết, mục đích của tính năng tương tác đa phương tiện là thu hút người dùng và tương tác với họ theo cách mà phương tiện truyền thông truyền thống như (truyền hình và phát thanh, báo in,…) không làm được. Hay nói đơn giản hơn, tính năng tương tác đa phương tiện (gọi tắt là tác phẩm đa phương tiện) là “đặc sản” của môi trường số, bao gồm báo điện tử. Đồng thời, tính năng này giúp các tòa soạn tạo ra các nội dung hạng “sang”, nội dung chất lượng; tăng cường trải nghiệm cho người dùng; tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh số lượng độc giả giảm mạnh.

Cũng theo nhà báo Thi Uyên, các công nghệ và thiết bị này sẽ hỗ trợ nhà báo sản xuất và người dùng trải nghiệm tính năng tương tác đa phượng tiện trong tác phẩm báo chí số, mang lại nhiều lợi ích cụ thể:

Thứ nhất, tăng cường trải nghiệm người dùng: Thay vì chỉ đọc văn bản, người dùng có thể xem video, nghe âm thanh, tương tác với đồ họa và hình ảnh động. Điều này giúp tăng cường sự tham gia và tương tác của người dùng với nội dung.

Thứ hai, truyền tải thông tin hiệu quả: Tính năng tương tác đa phương tiện cho phép truyền tải thông tin một cách trực quan và dễ hiểu hơn. Video, hình ảnh và đồ họa tương tác có thể giúp minh họa và giải thích các khái niệm phức tạp một cách rõ ràng và sinh động hơn so với văn bản truyền thống.

Thứ ba, tạo sự tương tác và tham gia: Người dùng có thể tương tác với video, hình ảnh, hoặc đồ họa tương tác bằng cách nhấp chuột, kéo thả, hoặc tham gia vào các hoạt động tương tác. Tính năng này tạo ra sự kích thích và thỏa mãn tò mò của người dùng, làm tăng khả năng tiếp thu và ứng dụng nội dung.

Thứ tư, tạo sự độc đáo và khác biệt: Tính năng tương tác đa phương tiện giúp tác phẩm báo chí số nổi bật và phân biệt so với nội dung truyền thống. Sự kết hợp của nhiều phương tiện truyền thông tạo ra một trải nghiệm đặc biệt và khác biệt, thu hút sự chú ý của người đọc và tạo ra ấn tượng mạnh.

Thứ năm, tăng khả năng lan truyền và chia sẻ: Người dùng có xu hướng chia sẻ nội dung trực quan, hấp dẫn và tương tác cao hơn, giúp tác phẩm được lan truyền mạnh mẽ trên các mạng xã hội và nền tảng truyền thông xã hội khác.

Tại thảo luận, nhà báo Thi Uyên đưa ra một số tác phẩm tương tác đa phương tiện trên Báo Nhân Dân: Người đi xây Tết; Trí tuệ nhân tạo Việt Nam; Những người Phụ nữ đưa Việt Nam ra thế giới.

Tuy nhiên, nhà báo Thi Uyên cho biết, mặc dù tính năng tương tác đa phương tiện trong tác phẩm báo chí số mang lại nhiều lợi ích, nhưng tính năng này cũng có một số nhược điểm cần xem xét: Tốn thời gian và công sức; Tốn tài nguyên và băng thông; Phức tạp trong khả năng tương thích. Cùng với đó, là khó khăn khi tương thích với thiết bị di động.

Nhà báo Thi Uyên đưa ra cách để khắc phục nhược điểm của tính năng tương tác đa phương tiện như: Tối ưu hóa quy trình sản xuất; xây dựng giao diện người dùng thân thiện; quản lý và kiểm soát nội dung; đánh giá hiệu quả và phản hồi người dùng,… 

Đầu tư cho công nghệ phải đi từ từ, "đi song song cả 2 chân"

Sau khi các nhà báo, chuyên gia tham luận, đã diễn ra thảo luận chuyên sâu với sự tham gia của ông Lee Kah Whye - Giám đốc khu vực của Hiệp hội các nhà xuất bản tin tức thế giới (WAN - IFRA); ông Trần Việt Hưng - Phó Tổng biên tập Báo Thanh Niên; ông Phạm Anh Chiến - Phó Giám đốc VTV Digital và bà Nguyễn Thị Thuỳ Dương - Chuyên gia Chương trình Google New Initiative, Tập đoàn Google.

Nhà báo Nguyễn Hoàng Nhật - Phó Tổng Biên tập báo điện tử VietnamPlus điều hành thảo luận.

Chia sẻ tại thảo luận, ông Lee Kah Whye - Giám đốc khu vực của Hiệp hội các nhà xuất bản tin tức thế giới (WAN - IFRA) cho biết, các cơ quan báo chí ở khu vực giống ở Việt Nam là có mức độ trưởng thành số khác nhau. Có cơ quan báo chí rất phát triển, có cơ quan mới bắt đầu. Do đó, việc học hỏi lẫn nhau, chia sẻ kinh nghiệm từ các cơ quan báo chí trưởng thành hơn sẽ có ích rất nhiều cho cơ quan báo chí trong quá trình chuyển đổi, việc chuyển đổi này không nên giới hạn ở trong nước mà có thể là tiếp cận nhiều hơn với môi trường báo chí quốc tế.

Còn theo bà Nguyễn Thị Thuỳ Dương - Chuyên gia Chương trình Google New Initiative, Tập đoàn Google cho biết, qua làm việc với các cơ quan báo chí Việt Nam có điểm tương đồng là sự đầu tư cơ bản nhất về mặt công nghệ đang bị "bỏ qua" để ưu tiên cho những cải tiến mới mẻ. Tuy nhiên, chúng tôi khuyến nghị nên làm cùng lúc với nhau, tức là vừa phải củng cố nền tảng kĩ thuật của mình để tối ưu tất cả những cái có thể tối ưu được. Thông thường việc cải thiện nền tảng kĩ thuật cơ bản đã có thể đem lại sự thay đổi tương đối rõ rệt với các cơ quan báo chí. 

Thứ hai, khi có nền tảng vững vàng thì những đổi mới về công nghệ cũng sẽ được thực hành một cách hiệu quả hơn. Nếu có một bài học nào đó sẽ nhân rộng bài học đó một cách dễ dàng hơn với nền tảng kĩ thuật.

Chia sẻ thêm về việc cơ quan báo chí vừa và nhỏ đầu tư cho đội ngũ kĩ thuật để chuyển đổi số, bà Nguyễn Thị Thuỳ Dương cho biết, phần lớn các cơ quan báo chí mà Google khảo sát thì có quy mô vừa và nhỏ, không phải cơ quan báo chí nào cũng có chi phí, chuyên môn ngay từ ban đầu để có tầm nhìn đầu tư ban đầu thì phải làm gì?

Cũng theo bà Dương, nhiều cơ quan báo chí hỏi rằng có công cụ nào miễn phí để có thể tối ưu trước. Khi bắt đầu làm mới bắt đầu học và khi học họ mới biết được mình đang thiếu gì, cần gì và mới xác định thuê nhân sự bên ngoài, đầu tư nhân sự ra sao cho xứng đáng.

"Tôi cũng gặp cơ quan báo chí lớn có rất nhiều sự hỗ trợ, nhiều ngân sách. Và nếu như họ muốn chuyển dịch quá nhanh, thuê đội ngũ ngân sự quá lớn nhưng đội ngũ lãnh đạo chưa đủ hiệu quả để vận hành được hệ thống lớn thì dẫn đến sự trì trệ phát triển sản phẩm mới, hay là cải tạo hệ thống cũ. Với các cơ quan báo chí nhỏ, kinh phí hạn chế, cần đi từ từ sau đó điều chỉnh dần dần có thể sẽ là biện pháp bền vững hơn", bà Dương chia sẻ.

Chia sẻ về chiến lược chuyển đổi số tại Báo Thanh Niên, ông Trần Việt Hưng - Phó Tổng biên tập cho biết, việc đầu tư cho công nghệ luôn được ưu tiên.

Ông Trần Việt Hưng cho rằng, quá trình thực hiện đầu tư cho công nghệ phải đi song song cả hai chân. Tức là vừa đầu tư về công nghệ, vừa đầu tư về nguồn nhân lực.

"Chúng tôi có đội công nghệ khoảng 10 người. Ngoài ra phải tăng cường quan hệ đối tác với các công ty về công nghệ để giúp phát triển những giải pháp mới, đặc biệt là những giải pháp mang tính nền tảng, xây dựng những nền tảng mới, sản phẩm mới", ông Hưng cho biết.

Nhóm phóng viên