Từ ngày 4-6/11/2022, tại Ninh Bình, Tổ chức Wildlife Conservation Society (WCS) đã tổ chức chương trình tập huấn “Đi và kể” mùa 2. Đây là hoạt động đào tạo tại hiện trường kỹ năng khai thác đề tài về bảo vệ động vật hoang dã (ĐVHD) cho các nhà báo, phóng viên trẻ và sinh viên báo chí.

Nhập vai điều tra tuyệt đối không vi phạm pháp luật

"Đi và Kể" mùa 2, các học viên được lắng nghe những chia sẻ từ người hướng dẫn gồm giảng viên nhà trường và các nhà báo có kinh nghiệm về môi trường, ĐVHD. Ngoài ra, các học viên được thực tế tham quan trung tâm cứu hộ tê tê, thú ăn thịt, rùa và hiểu hơn về đặc điểm, tập tính thích nghi, nắm chắc công tác bảo tồn, giải cứu và thả chúng về tự nhiên…

Trong chương trình tập huấn, Nhà báo Nguyễn Trường Sơn, Đài truyền hình Việt Nam đã chia sẻ kinh nghiệm trong điều tra về buôn bán trái phép động vật hoang dã, cách thu thập khai thác, kiểm chứng thông tin, kỹ năng nhập vai, phỏng vấn và cách sử dụng thiết bị hỗ trợ trong điều tra buôn bán động vật hoang dã…

“Lưu ý khi điều tra các bạn cần nghiêm túc trong việc thẩm định đề tài để đảm bảo tính chính xác, khách quan. Đặc biệt, khi nhập vai tuyệt đối  không được vi phạm pháp luật dưới mọi hình thức…”, Nhà báo Nguyễn Trường Sơn nhấn mạnh.

Về kỹ năng khai thác nội dung đề tài điều tra, Nhà báo Hoàng Chiên, Báo NTNN/Điện tử Dân Việt cho hay, khi thực hiện luôn tìm ra chìa khóa của vấn đề, tìm lối ra và tư duy mở rộng đề tài. Đồng thời, đào sâu đề tài từ chính hiện trường, có khi là một chi tiết rất nhỏ có được trong quá trình điều tra giúp đề tài mở ra gấp nhiều lần.

“Một câu nói của đối tượng có khi đưa cả câu chuyện dài mà chúng ta đang điều tra rẽ theo hướng khác hoặc quay lại 180 độ”, Nhà báo Hoàng Chiên nói.

Ngoài kiến ​​thức và kỹ năng về báo chí điều tra, học viên tham gia được tìm hiểu về báo chí điều tra hiện đại trên nền tảng số như long- form, E-magazine, Megastory, xây dựng tác phẩm theo lối kể chuyện (Storytelling)… 

Học viên cũng được đào tạo về các phương án dự phòng cho các tình huống rủi ro khi tác nghiệp điều tra, cách phối hợp với cơ quan chức năng và phương án tác nghiệp phù hợp…

“Đi và Kể” là một chương trình tập huấn kết hợp giữa trái nghiệm, kể chuyện, thực hành. Chương trình thiết kế với mong muốn các học viên sẽ có những kỹ năng và kiến thức cần thiết để điều tra, khám phá nhiều câu chuyện đằng sau đề tài buôn bán ĐVHD và lan tỏa những câu chuyện theo cách riêng của mình.

“Đi và Kể” mùa 2…tìm hướng để bắt đầu!

Qua chương trình, Ban tổ chức hy vọng sẽ góp phần tăng cường hoạt động đưa tin trên các phương tiện truyền thông về buôn bán trái phép ĐVHD, tăng số lượng các bài báo điều tra, đưa tin về các vi phạm, giúp tạo áp lực cho các cơ quan thực thi pháp luật thực hiện các hành động bảo vệ ĐVHD.

Ông Phạm Thành Trung, Quản lý chương trình, Tổ chức WCS Việt Nam cho biết, qua chương trình sẽ có nhiều hơn các nhà báo, phóng viên trẻ và sinh viên báo chí được trang bị kiến thức cơ bản, nâng cao kỹ năng thực hiện các bài báo, phóng sự có chất lượng cao.

“Ngoài kiến thức tổng quan về bảo vệ ĐVHD, các bạn có thể nhận diện hành vi vi phạm như thế nào, trên cơ sở đó lựa chọn đưa ra được ý tưởng xây dựng tác phẩm tốt nhất”, ông Phạm Thành Trung mong muốn.

Là học viên của “Đi và Kể” mùa 2, bạn Nguyễn Thị Huyền Trang, sinh viên Trường Đại học Khoa học Huế chia sẻ: “Sau 3 buổi tập huấn, thông qua thông tin từ thầy cô, nhà báo, em hiểu thêm nhiều thông tin, kiến thức về ĐVHD. Qua đó em muốn tạo nên các sản phẩm truyền thông đến với công chúng và thay đổi góc nhìn tích cực về bảo vệ ĐVHD của mọi người…”.

Bạn Trần Hoài Phương, sinh viên năm 2, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho biết, “Đi và Kể” mùa 2 giúp em thêm yêu động vật, hiểu hơn về chúng. Hơn nữa, bản thân cũng trau dồi được các kỹ năng nhập vai, tác nghiệp, các quy định pháp luật về ĐVHD.

“Em mong muốn tạo ra sản phẩm báo chí chất lượng và hoàn thiện để có thể lan tỏa, tác động đến cộng đồng, nhận thức của mọi người trong vấn đề sử dụng, buôn bán trái phép ĐVHD”, Hoài Thương tự tin chia sẻ sau chương trình tập huấn.

“Đi và Kể” là hành trình dành cho những người trẻ làm báo, có khao khát dấn thân, điều tra về buôn bán ĐVHD, nhưng lại đang loay hoay tìm hướng để bắt đầu. 

“Đi và Kể mùa 2 được thực hiện bởi Tổ chức Wildlife Conservation Society (WCS).  Mùa 1 là chương trình đào tạo và huấn luyện thí điểm cho 12 nhà báo trẻ và sinh viên báo chí. Xuyên suốt 4 tháng tham gia chương trình, người tham gia được cung cấp các kiến thức về báo chí điều tra cũng như cách để áp dụng những kỹ năng này trong việc bảo vệ động vật hoang dã.

Các học viên cũng được thực hành các kỹ năng điều tra tại hiện trường thông qua huấn luyện “cầm tay chỉ việc” của các nhà báo điều tra có kinh nghiệm; để họ có thể xây dựng các câu chuyện, bài báo hoặc sản phẩm truyền hình về bảo vệ động vật hoang dã và các vấn đề liên quan đến buôn bán trái phép ĐVHD.

Kết thúc chương trình, 18 bài báo, phóng sự, sản phẩm truyền thông về bảo vệ ĐVHD và ĐTNĐ đã được đăng tải trên các kênh báo chí, truyền thông lớn tại Việt Nam như VTV24, VietNamplus, VOV,  Kiến Thức, Giáo dục & Thời đại…

Một số bài báo và tác phẩm truyền hình điển hình liên quan đến săn bắt và tiêu thụ chim hoang dã, các công ty xây dựng lấn chiếm khu vực bảo tồn, hoặc các nhà hàng bán tê tê ở Hà Nội, đã khiến các cơ quan thực thi pháp luật địa phương có những hành động tức thời.