Sàn chứng khoán kỳ lạ

Nếu giao dịch chứng khoán hiện đại xuất hiện sớm nhất ở Amsterdam với sự tham gia của công ty Đông Ấn Hà Lan - một đế chế trong lĩnh vực hàng hải xuất hiện từ thế kỷ 17, ngày nay, một sàn giao dịch chứng khoán kỳ lạ ở Somalia xuất hiện có thể xem như “duy trì tốt tinh thần ban đầu của ngành hàng hải".

Chỉ khác là, Đông Ấn Hà Lan bán cổ phiếu ra công chúng và trả cổ tức dựa trên sự thành công của các dự án kinh doanh, thường liên quan đến các chuyến ra khơi. Còn ở Sàn giao dịch chứng khoán Cướp biển ở Somalia, nhà đầu tư được chia sẻ lợi tức từ chiến lợi phẩm từ tài sản và tiền chuộc con tin.

Sản chứng khoán Cướp biển bắt nguồn từ làng chài bị lãng quên Harardhere của Somalia. Vào năm 2009 - khoảng thời gian rất lâu trước khi thế hệ tiền điện tử cùng cơn sốt token không thể thay thế (NFT) được phổ biến, và cũng trước cả khi Elon Musk khiến giá cổ phiếu chao đảo bằng một bài đăng trên Twitter, Harardhere quyết định đại tu nền kinh tế.

Nằm cách thủ đô Mogadishu khoảng 250 dặm về phía đông bắc, vì xa đến vậy, Harardhere có rất ít cơ hội về thương mại. Trong lúc đó, Chính phủ Somalia lại đang bận tâm đến việc dập tắt ngọn lửa bùng cháy của chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, làng chài này quyết định đã đến lúc tận dụng mặt hàng xuất khẩu số một của mình, đó chính là cướp biển.

Ở một nơi như Harardhere, nhiều người sẽ tham gia vào một băng đảng tư nhân chỉ đơn giản là để tránh cuộc sống quân phiệt, nghèo đói và trộm cắp vặt. Ở một xã hội tư bản - nơi tiền mặt cai trị mọi thứ, quá trình tiến hóa tự nhiên của tội phạm là kết thành băng nhóm. Từ đó, Sàn giao dịch chứng khoán Cướp biển đầu tiên trên thế giới đã được thành lập.

Cách thức sàn chứng khoán hoạt động

Mặc dù cho đến ngày nay, chưa có số thiệu thống kê đáng tin cậy nào xác nhận số lượng tổ chức niêm yết trên sàn chứng khoán kỳ lạ này, theo một báo cáo của The Wall Street Journal, chơn 70 hoạt động hàng hải khác nhau được niêm yết trên Sàn. Tương tự như cách chia lợi tức hàng hải của Công ty Đông Ấn Hà Lan, khi một nhiệm vụ cướp biển thành công, các nhà đầu tư vào vụ cướp biển sẽ kiếm được một phần trong tổng lợi nhuận.

Harardhere từng bị thế giới bên ngoài quên lãng quên đến nỗi ngay cả các quan chức chính quyền cấp huyện ​​cũng bị cắt nguồn tài trợ cho các trường học, bệnh viện và các cơ sở hạ tầng công cộng khác. Nhưng tới năm 2011, làng chài này bỗng nhiên trở thành một nơi "tấp nập xe hơi sang trọng" dường như chỉ sau một đêm.

"Ai cũng có phần và mọi người đều có thể tham gia, dù là trên biển hay trên bộ bằng cách cung cấp tiền mặt, vũ khí hoặc vật liệu hữu ích. Chúng tôi đã biến nghề cướp biển thành một hoạt động cộng đồng", một cựu cướp biển tiết lộ với Reuters.

"Kinh doanh liên quan đến hành vi cướp bóc đã trở thành hoạt động kinh tế mang lại lợi nhuận chính trong khu vực của chúng tôi và với tư cách là người dân địa phương, chúng tôi phụ thuộc vào sản lượng của cướp biển", Mohamed Adam - nhân viên an ninh địa phương cho biết.

Vậy sàn giao dịch đã hoạt động như thế nào? Các cá nhân dám đứng sau mỗi hoạt động cướp biển và các nhà đầu tư tiềm năng dường như đã khảo sát các tuyến đường giao dịch để tìm những triển vọng mà họ tin rằng sẽ thành công. Khi phát hiện thứ gì đó hấp dẫn, họ tài trợ cho chuyến thám hiểm và phó thác cho Sàn giao dịch chứng khoán Cướp biển. Bất cứ ai cũng có thể tài trợ cho cuộc hành trình với bất cứ thứ gì từ thực phẩm, dầu hỏa, vũ khí, thông tin, đến tiền mặt.

Sau đó, cướp biển tấn công những tàu container dọc theo các tuyến đường đã tìm hiểu trước để lấy được hàng hóa quý giá nhất ở đó: con tin. Theo Invstr, các con tin thủy thủ kiếm được trung bình 4 triệu USD từ bảo hiểm vận chuyển phương Tây cho mỗi "công việc". Sau khi kiếm được tiền, mọi người về nhà tương đối bình yên và quá trình này được lặp lại cho đến khi không còn tiền để kiếm. Một phụ nữ đã đầu tư RPG-7 theo hướng mạo hiểm như vậy và đã nhận được khoản tiền khổng lồ lên đến 75.000 USD.

“Cướp biển làm tăng chi phí thương mại quốc tế lên 12 tỷ USD mỗi năm, và chỉ tính riêng ở Somalia, hơn 20 tàu thuyền và 400 con tin hiện đang bị bắt giữ, theo Avi Jorisch của The Wall Street Journal (2011).

“Món mồi ngon" không bền vững

Invstr cũng chính đáng chỉ ra rằng do tính thanh khoản kém, thiếu quy định và "tham nhũng không thể tránh khỏi", ngoài tiền ra, nhà đầu tư có thể mất nhiều thứ hơn nữa nếu phi vụ thất bại. Thêm vào đó, các nhà đầu tư chắc chắn sẽ cảm thấy toàn bộ gánh nặng khi chính phủ điều chỉnh thị trường. Nhưng đó thậm chí có thể không phải là vấn đề cấp bách nhất.

Nạn cướp bóc trên biển gần như đạt mức cao nhất mọi thời đại khi Sàn giao dịch chứng khoán Cướp biển Harardheere thu hút được sự chú ý rộng rãi vào khoảng năm 2011. Tuy nhiên, Statista cho biết sức nóng đã giảm bớt. Năm 2010 và 2011, số vụ cướp biển ghi nhận trên toàn thế giới lần lượt là 445 và 439 vụ nhưng đã giảm đáng kể xuống còn 297 vụ vào năm 2012. Đến năm 2020, con số đó còn giảm hơn nữa xuống còn 195. Đây có thể được coi như "chỉ số suy thoái" của nghề hải tặc.

Theo cách nói của Buffett: khi bên ngoài trời mưa, hãy lấy xô ra, chứ đừng tìm đồ ăn vặt. Nói một cách đơn giản là hãy tận hưởng khi còn có thể. Dù vậy, cướp biển vẫn là phạm tội.

Khánh Ly (Theo Boss Hunting)