Chiều 5/2, tại tỉnh Kiên Giang, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang chủ trì cuộc họp trực tuyến với 28 tỉnh, thành phố ven biển về công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định (IUU). Cùng dự có Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Lê Minh Hoan, Bí thư Tỉnh uỷ Kiên Giang Đỗ Thanh Bình, Trung tướng Nguyễn Trọng Bình, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, đại diện lãnh đạo một số ban, bộ, ngành Trung ương và 28 tỉnh, thành phố ven biển.

Hội nghị tập trung đánh giá thực chất tình hình chống IUU thời gian qua, bàn giải pháp đẩy mạnh việc chống IUU để chuẩn bị tốt nhất cho đợt thanh tra thứ 5 của Uỷ ban châu Âu dự kiến trong tháng 4/2024.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang biểu dương, đánh giá cao những kết quả tích cực mà các bộ, ngành, địa phương đã đạt được trong công tác chống IUU trong thời gian qua. Đặc biệt, Phó Thủ tướng đánh giá cao tỉnh Kiên Giang đã làm được nhiều việc có tác động lan toả tích cực, trở thành địa phương đầu tiên trên cả nước đưa ra truy tố xét xử vụ liên quan môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh thời gian còn lại rất ít, khoảng gần 3 tháng nữa là đến thời điểm EC cử đoàn thanh tra sang Việt Nam, nên phải dồn tổng lực, mở "đợt cao điểm của cao điểm" với mục tiêu cao nhất là gỡ được thẻ vàng sau lần thanh tra thứ 5 sắp tới, trong đó tập trung vào 2 việc: (i) không để có tàu cá bị bắt ở nước ngoài; (ii) xử lý nghiêm các vi phạm, không có ngoại lệ, trong đó có hành vi tổ chức, môi giới xuất cảnh trái phép, sử dụng trái phép vật liệu nổ trong đánh bắt hải sản.

Các địa phương nghiên cứu kỹ lưỡng, vận dụng các quy định hiện hành để xử lý các vi phạm về IUU. Địa phương nào có các vụ việc tương tự như Kiên Giang vừa xử lý thì mạnh dạn xử lý. Bộ Công an đã gửi hồ sơ vụ án nêu trên của tỉnh Kiên Giang đến công an tất cả các tỉnh, thành phố ven biển để nghiên cứu, tham khảo, vận dụng.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu 4 địa phương có đội tàu lớn là Kiên Giang, Bình Định, Bến Tre, Cà Mau tập trung xử lý ngay các tàu mất kết nối theo quy định hiện hành.

Đối với các bộ, ngành, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ NN&PTNT tổ chức các đoàn đi kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các địa phương thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU; chỉ đạo Cục Kiểm ngư phối hợp với Bộ Công an xứ lý dứt điểm tàu vi phạm được đoàn thanh tra của EC chỉ ra tại Khánh Hoà.

Bộ Quốc phòng chỉ đạo lực lượng biên phòng quản lý, kiểm soát tốt tàu cá xuất, nhập bến, tại vùng biển giáp ranh, tập trung ở vùng biển ngoài khơi tỉnh Kiên Giang và Cà Mau.

Bộ Công an thúc đẩy điều tra, đưa ra xét xử hành vi tổ chức và môi giới xuất cảnh trái phép và hành vi hợp thức hoá hồ sơ đối với các lô hàng hải sản xuất khẩu; mở rộng điều tra các nhóm tàu không về bến mà sử dụng các tàu khác tiếp tế nhiên liệu, đá, đồ ăn và tiếp nhận cá mang về bờ bán.

Cũng tại cuộc họp, Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Trung ương, phải quyết liệt hơn như đoàn thanh tra của EC đã chỉ rõ, nhấn mạnh nếu không quyết liệt, Trung ương sẽ có biện pháp buộc các địa phương phải quyết liệt mới có thể tháo gỡ thẻ vàng trong thời gian sớm nhất.

Phó Thủ tướng đồng ý các địa phương mở rộng số lượng cảng tiếp nhận tàu cá cập bến ngoài các cảng chỉ định với điều kiện các địa phương kiểm soát được tình hình nhằm giảm áp lực đối với cảng cá được chỉ định, đồng thời tạo thuận lợi cho tàu cá cập bến, tiết kiệm chi phí cho ngư dân; thường xuyên báo cáo về Trung ương kết quả công tác chống IUU.

Bên cạnh những nhiệm vụ trước mắt nêu trên, Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải có các giải pháp căn cơ, lâu dài để phát triển ngành thuỷ sản bền vững, có trách nhiệm như hợp tác với các nước về nghề cá, mở ra hướng đi mới cho ngư dân; thu hút đầu tư nước ngoài vào nuôi trồng, chế biến hải sản. Trong đó, Bộ NN&PTNT xây dựng phương án/kế hoạch khai thác thuỷ sản bền vững, trong đó tính đến khả năng cấm biển để bảo vệ, tái tạo ngư trường và hỗ trợ ngư dân khi thực hiện cấm biển.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý công tác tuyên truyền sắp tới phải căn cơ, bài bản, từ nhiều góc độ, không chỉ là động viên mà phải chú trọng tuyên truyền về hậu quả pháp lý đối với từng hành vi vi phạm IUU.

Tính từ sau đợt thanh tra lần thứ 4 của EC đến nay tiếp tục xảy ra 17 tàu/190 ngư dân bị các nước bắt giữ.

Về công tác quản lý đội tàu, hiện cả nước còn khoảng 15.198 tàu cá "3 không" (không đăng ký, không đăng kiểm, không cấp phép).

Về theo dõi, kiểm soát hoạt động tàu cá, tình trạng tàu cá vi phạm quy định ngắt kết nối VMS tiếp tục xảy ra phổ biến, từ đầu năm 2023 đến nay xảy ra gần 5.000 lượt tàu mất kết nối trên 10 ngày.

Công tác điều tra, xử phạt các trường hợp vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài từ đầu năm 2023 đến nay còn hạn chế, hiện mới xác minh, đưa ra xử phạt được 8/37 tàu bị nước ngoài bắt giữ, xử lý (chiếm 21,62%).

Đặc biệt, Kiên Giang là địa phương đầu tiên trên cả nước đưa ra truy tố xét xử 1 vụ liên quan môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài.