Số liệu thống kê của Cục Đường sắt cho thấy, trên mạng lưới đường sắt quốc gia hiện nay tồn tại khoảng 1.500 vị trí tiềm ẩn tai nạn giao thông đường sắt cần được giải tỏa.

Tại các khu vực đông dân cư, khu đô thị lớn đều tồn tại các đường gom nằm trong phạm vi hành lang an toàn giao thông đường sắt, không phù hợp với quy định của Luật Đường sắt hiện hành, hình thành trước khi Luật Đường sắt 2017 ban hành.

Một số dự án đầu tư cải tạo kết cấu hạ tầng đường sắt giai đoạn 2009 - 2020, do bị hạn chế bởi kinh phí đền bù, giải phóng mặt bằng, hầu hết các đường gom đều nằm trong phạm vi hành lang an toàn giao thông đường sắt kết hợp xây dựng hàng rào ngăn cách để đảm bảo an toàn giao thông đường sắt.

Qua theo dõi, tai nạn đường sắt chủ yếu xảy ra tại các đường ngang và lối đi tự mở (chiếm khoảng 60% tổng số vụ tai nạn), còn lại xảy ra dọc tuyến đường sắt do chủ quan của con người, vi phạm khổ giới hạn.

Để đảm bảo tính đồng bộ khi đầu tư các hạng mục công trình đảm bảo an toàn giao thông đường sắt, giảm gánh nặng đầu tư cho ngân sách Trung ương, cần thiết xem xét phân quyền cho UBND cấp tỉnh/thành phố có tuyến đường sắt đi qua để tổ chức quản lý.

Thực hiện đầu tư đối với xử lý các vị trí vi phạm hành lang an toàn giao thông đường sắt, tiềm ẩn tai nạn giao thông đường sắt; đường ngang, hầm chui. Sau khi xây dựng xong, địa phương bàn giao tài sản đường ngang này cho Bộ GTVT để tổ chức quản lý, bảo trì,...Cục Đường sắt Việt Nam đề xuất.

Theo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, trên địa bàn của 34 tỉnh, thành phố có đường sắt quốc gia đi qua có hơn 600 đường ngang có người gác với hơn 3.200 nhân viên gác. Chi phí cho công tác gác đường ngang này khoảng 350 tỷ đồng/năm.

Hiện nay chưa có quy định phân quyền cho chính quyền địa phương tổ chức thực hiện gác và đảm bảo an toàn giao thông tại các đường ngang.

Công tác chốt gác, cảnh giới tại các đường ngang là vị trí nguy hiểm thuộc trách nhiệm của doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt (đối với đường ngang trên đường sắt quốc gia) hoặc trách nhiệm của chủ sở hữu đường sắt chuyên dùng (đối với đường ngang trên đường sắt chuyên dùng).

Nhiệm vụ này không được bố trí kinh phí từ ngân sách nhà nước mà do doanh nghiệp, chủ sở hữu đường sắt chuyên dùng có trách nhiệm thực hiện theo quy định của pháp luật.

Về công tác gác đường ngang tại các đường ngang có người gác trên đường sắt quốc gia thuộc nhiệm vụ quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt được Bộ GTVT phê duyệt trong kế hoạch bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước chi hoạt động kinh tế đường sắt hàng năm.

Nhiệm vụ này do doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt thực hiện thông qua hợp đồng đặt hàng với Bộ GTVT hoặc Cục Đường sắt Việt Nam theo ủy quyền.

Thời gian qua, Bộ GTVT đã thống nhất chủ trương xây dựng 17,7 km (11 đoạn đường gom) trong phạm vi hành lang an toàn giao thông đường sắt trên địa bàn một số địa phương như Lào Cai, Yên Bái, Vĩnh Phúc, Nghệ An, Quảng Trị, Đà Nẵng,…