Bức tranh hỗn hợp

Các đợt đóng cửa và hạn chế di chuyển vào đầu năm 2020 trên khắp Đông Nam Á, cùng với lo ngại rằng virus có thể dễ dàng lây truyền khi giao dịch tiền mặt, đã mở ra viễn cảnh về một kỷ nguyên mới của thanh toán kỹ thuật số.

Tuy nhiên, dữ liệu trên toàn khu vực gần đây cho thấy tiền mặt dường như đang tăng trở lại, ít nhất là ở một số nền kinh tế. Cơ quan kế toán chuyên nghiệp CPA Australia đã thực hiện một nghiên cứu lớn trong khu vực về hành vi tài chính của doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). Cuộc khảo sát hàng năm về các hoạt động kinh doanh nhỏ trên khắp Châu Á - Thái Bình Dương này bao gồm việc xem xét sử dụng tiền mặt.

Cuộc khảo sát hỏi có bao nhiêu công ty vẫn nhận được 50% thu nhập trở lên bằng tiền mặt. Đây là một câu hỏi đơn giản nhưng hiệu quả về việc sử dụng tiền tệ giữa các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Philippines là quốc gia sử dụng tiền mặt cao nhất, với hơn 80% doanh nghiệp được hỏi cho biết rằng phần lớn doanh số bán hàng năm 2021 của họ được giao dịch bằng tiền mặt. Điều này đánh dấu sự gia tăng so với mức 70% vào năm 2020, khi việc sử dụng tiền mặt giảm.

Người Indonesia cũng tiếp tục thể hiện sự phụ thuộc chủ yếu vào tiền mặt, với mức tăng nhẹ vào năm ngoái. Tỷ lệ các công ty nhận hơn một nửa thanh toán bằng tiền mặt đã tăng từ 58% vào năm 2020 lên 60% vào năm 2021.

Xu hướng này không giống nhau ở tất cả các nơi trong khu vực. Cả Malaysia và Singapore tiếp tục báo cáo việc sử dụng tiền mặt giảm rõ rệt, với ít hơn 40% doanh nghiệp nhỏ ở mỗi quốc gia ghi nhận phần lớn các giao dịch tiền mặt. Ở hai quốc gia này, việc sử dụng tiền mặt đã liên tục giảm trong vài năm.

Về cơ bản, Việt Nam đã chứng kiến ​​các giao dịch tiền mặt tăng đáng kể vào năm 2020, nhưng sẽ giảm xuống vào năm 2021 khi các hạn chế về di chuyển được nới lỏng.

Nhìn chung, khu vực này vẽ nên một bức tranh hỗn hợp, một bức tranh làm nhiễu loạn giả định phổ biến rằng tiền mặt đang trên đà suy giảm không thể tránh khỏi, được đẩy nhanh bởi Covid-19.

Như các tác giả của báo cáo CPA Australia lưu ý, “Doanh số bán hàng bằng tiền mặt vẫn rất quan trọng đối với nhiều doanh nghiệp trong khu vực".

Nói tóm lại, tiền mặt sẽ không sớm biến mất. Thật vậy, nhiều công ty ở Đông Nam Á dường như đã chuyển sang ưu tiên tiền mặt ngay bây giờ khi đại dịch đang suy giảm. Các mô hình tương tự cũng xuất hiện rõ ràng ở các khu vực khác của châu Á-Thái Bình Dương, với các quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc và New Zealand cũng báo cáo mức tăng sử dụng tiền mặt vào năm 2021 so với năm 2020.

“Nghịch lý tiền giấy”

Xu hướng này cũng được hỗ trợ bởi một nghịch lý gây tò mò khác: Sự gia tăng của tiền tệ lưu thông trên toàn thế giới. Cái gọi là “nghịch lý tiền giấy” này đã được quan sát thấy ở nhiều nơi khác nhau trên thế giới, bao gồm cả EU, Mỹ và một số quốc gia khác.

Bức tranh khó xác định hơn một chút ở Đông Nam Á, vì rất ít số liệu thống kê công khai đã được công bố về lượng tiền tệ đang lưu hành kể từ sau Covid-19. Các quốc gia như Singapore đã thể hiện một loạt các chỉ số trái ngược nhau, với nhu cầu về tiền tệ vật chất ngày càng tăng mạnh trong những năm trước đại dịch.

Các xu hướng khác cũng đang xuất hiện trên toàn khu vực và chắc chắn sẽ có tác động đến tiền mặt. Việc lạm phát tái xuất hiện có thể khiến người tiêu dùng chuyển dịch ra khỏi tiền tệ cứng và sang các tài sản khác, nhưng vẫn còn quá sớm để nói.

Trong khi đó, một số lượng nhỏ nhưng ngày càng tăng các thương gia Đông Nam Á cũng đang chấp nhận thanh toán bằng tiền điện tử, loại tiền kỹ thuật số cho đến nay vẫn chưa được kiểm soát bởi các ngân hàng trung ương.

Thanh toán tiền điện tử có tiềm năng giảm chi phí giao dịch và cho phép thanh toán không biên giới được bảo vệ, nhưng chúng cũng có đặc điểm là dễ bay hơi và dễ có những biến động lớn về giá trị.

Tóm lại, tiền mặt rõ ràng sẽ không biến mất nhanh chóng. Ngay cả các ngân hàng trung ương cũng phải vật lộn để giải thích sự bất thường này.

Quốc Thiên (theo CNA)