FTA sẽ “tỏa sáng” trong năm Quý Mão?

Trong năm Nhâm Dần 2022, kinh tế Việt Nam chịu nhiều tác động từ thế giới, như lạm phát, bất ổn chính trị, đứt gãy chuỗi cung ứng, khiến các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam bị giảm đơn đặt trước.

Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định, việc giảm đơn đặt hàng bị mang tính cục bộ bởi Việt Nam đang nắm giữ con “át chủ bài”. Đó là hàng loạt hiệp định thương mại (FTA).

Thực tế cho thấy, các khu vực thị trường FTA mới đã tạo cơ hội gia tăng giá trị cho nhiều loại hàng hoá tiêu dùng có thế mạnh của Việt Nam. Và bản thân Việt Nam đã tận dụng được nhiều lợi thế từ các hiệp định này,

Đơn cử, với Hiệp định Đối tác Toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), kim ngạch xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang các nước đã ký CPTPP đã tăng mạnh, khoảng 22,1% so với cùng kỳ năm 2021, tương ứng với 45 tỷ USD. Riêng mặt hàng dệt may xuất khẩu sang Canada tăng trưởng trên 50% so với cùng kỳ.

Bà Võ Hồng Anh, Phó Vụ trưởng Vụ thị trường Châu Âu - Châu Mỹ, Bộ Công Thương cho biết, xuất khẩu sang 4 thị trường khu vực châu Mỹ trong CPTPP (gồm Canada, Mexico, Peru, Chile) đã chứng kiến sự tăng trưởng rất mạnh. Trong đó, Việt Nam mới chỉ có FTA song phương với Chile (từ năm 2014). Nhờ vào lợi thế ưu đãi thuế quan từ hiệp định CPTPP đã đem lại nhiều dư địa cho doanh nghiệp Việt khai thác xuất khẩu sang các thị trường mới này.

“Cụ thể như đối với Canada là một thị trường phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu, với dung lượng nhập khẩu của thị trường Canada vào khoảng 500 tỷ USD/năm, Canada lại là một quốc gia có tương đối đông dân nhập cư, điều này cũng sẽ đem lại tiềm năng cho hàng xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là hàng tiêu dùng, hàng thực phẩm…”, bà Hồng Anh nói.

Hay Mexico cũng là một thị trường có sức mua tương đối lớn - với dân số khoảng 120 triệu người và dung lượng nhập khẩu hàng năm khoảng 400 tỷ USD. 

Tương tự như vậy với thị trường Peru, khoảng 75% các doanh nghiệp xuất nhập khẩu của Peru là các doanh nghiệp vừa và nhỏ - phù hợp với cách tiếp cận cũng như quy mô của các doanh nghiệp Việt của chúng ta tại thị trường này. 

“Và đây cũng có thể là cửa ngõ để chúng ta thâm nhập sang các khu vực thị trường khác ở các nước láng giềng của Peru như là Brazil, Bolivia”, bà Võ Hồng Anh đánh giá.

Với Hiệp thương mại thương mại tự do giữa Việt Nam với Liên hiệp Vương Quốc Anh và Bắc Ailen (UKVFTA), mặc dù bị ảnh hưởng không nhỏ bởi đại dịch Covid-19, song kim ngạch thương mại hàng hóa hai chiều giữa Việt Nam và Vương quốc Anh vẫn đạt tăng trưởng cao, ở mức 2 chữ số. 

Trong đó, xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam sang thị trường Anh tăng 15,4%. Các mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam sang Vương quốc Anh tăng trưởng rất tốt, cho giá trị cao như cà phê, hạt tiêu, cao su, rau quả, may mặc, giày dép… và đã có những mặt hàng tăng trưởng đến gần 100%.

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam cho biết thực tế, những tháng cuối năm 2022 rất nhiều ngành sản xuất hàng tiêu dùng xuất khẩu gặp khó khăn do áp lực lạm phát khiến đối tác  hoãn/huỷ đơn hàng cũ, giảm đơn hàng mới… song, ở các thị trường có FTA như thị trường Anh ít bị ảnh hưởng hơn. Cùng với đó là cơ hội nhập khẩu nguyên phụ liệu có chất lượng cho sản xuất hàng xuất khẩu từ các thị trường FTA mới.

“Đối với thị trường mà có FTA thì mức độ suy giảm nhẹ hơn so với các thị trường khác. Thứ hai, nguyên phụ liệu luôn luôn là một trong những chủ đề nóng mà không chỉ ngành da giày mà đối với các ngành khác nữa. Bởi vì đó là một trong những động lực để giúp chúng ta gia tăng được giá trị cho sản phẩm…”, bà Phan Thị Thanh Xuân cho hay.

Việc tham gia vào nhiều FTA là quyết định đúng đắn

Ông Nguyễn Hồng Diên, Bộ trưởng Bộ Công Thương đánh giá: Trong năm Quý Mão 2023, nền kinh tế nước ta nói chung và ngành công thương nói riêng sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do kinh tế thế giới có xu hướng tăng chậm lại, các rủi ro về tài chính, tiền tệ, an ninh năng lượng và lương thực vẫn chưa thể kết thúc sớm; bảo hộ mậu dịch, căng thẳng địa chính trị và cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt.

Đặc biệt, xung đột Nga - Ukraine kéo dài sẽ khiến cho nguồn cung và giá cả năng lượng tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; sức ép lạm phát, giá xăng dầu, nguyên vật liệu đầu vào vẫn ở mức cao; các thị trường xuất, nhập khẩu lớn, truyền thống bị thu hẹp; việc tiếp cận thị trường và nguồn vốn của các doanh nghiệp tiếp tục khó khăn…

Dù vậy, việc Việt Nam tham gia vào mạnh mẽ các Hiệp định thương mại (FTA) trong giai đoạn vừa qua là hết sức đúng đắn, bảo đảm nền tảng vững chắc cho sự phát triển của Việt Nam trong tương lai.

Theo Bộ trưởng, việc tham gia các FTA, đặc biệt là các FTA thế hệ mới như: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - liên minh châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland (UKVFTA) đã giúp duy trì hoạt động xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng ấn tượng, đồng thời hạn chế phần nào những tác động tiêu cực của dịch bệnh đến thương mại và kinh tế của đất nước.

Có thể nhận định việc thực thi các FTA của Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả trong năm 2023, đặc biệt là ở các thị trường được đánh giá là còn tiềm năng và dư địa tận dụng FTA cho Việt Nam do tỉ lệ thị phần của ta trong nhiều ngành hàng có thế mạnh xuất khẩu còn thấp.

Đơn cử, Liên minh châu Âu với các ngành như thủy sản, gạo, dệt may, giày dép, rau quả tươi, rau củ quả chế biến (tỉ lệ thị phần các mặt hàng này của ta mới chỉ đạt lần lượt 4,2%, 2,7%, 3,8%, 20% và 2,7%) hay tương tự là Canada và Mexico với các ngành thủy sản, điện thoại và linh kiện, dệt may, giày dép, gỗ và sản phẩm gỗ.

"Tôi tin rằng các cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp sẽ tiếp tục chung tay để các FTA tiếp tục là động lực cho tăng trưởng xuất khẩu tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của ta, sự tăng trưởng của nền kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt trong sự cân bằng với các doanh nghiệp FDI, góp phần định vị thương hiệu sản phẩm Việt trên thị trường quốc tế", Bộ trưởng nói.