Ngày 27/7, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1131/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức - Long Thành, vay vốn Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA).

Theo đó, Thủ tướng quyết định gia hạn thời gian thực hiện Dự án đến ngày 31/12/2023. Các nội dung khác của Dự án giữ nguyên theo văn bản số 1795/TTg-QHQT ngày 5/10/2010 về phê duyệt danh mục Dự án Xây dựng đường cao tốc GMS Bến Lức - Long Thành và Quyết định số 1575/QĐ-TTg ngày 11/9/2015 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt danh mục Khoản vay lần thứ II của Dự án đường cao tốc GMS Bến Lức - Long Thành.

Thủ tướng giao Bộ GTVT chỉ đạo các đơn vị liên quan triển khai thực hiện Dự án, đảm bảo kết thúc Dự án đúng tiến độ đã cam kết với nhà tài trợ, tránh phải gia hạn nhiều lần, sớm đưa công trình vào khai thác, sử dụng, phát huy hiệu quả đầu tư của Dự án; đồng thời chịu hoàn toàn trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ và trước pháp luật về hiệu quả sử dụng nguồn vốn vay nước ngoài.

Để Dự án sớm tiếp tục triển khai, Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan khẩn trương báo cáo cấp có thẩm quyền nhằm giải quyết vướng mắc về bố trí vốn nước ngoài, vốn đối ứng và thực hiện các thủ tục giao vốn cho Dự án.

UBND các tỉnh, thành phố: Hồ Chí Minh, Đồng Nai phải khẩn trương hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng, bàn giao mặt bằng cho các Nhà thầu trong Quý III/2020 để triển khai thi công Dự án.

Được biết, Dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức - Long Thành bao gồm 11 gói thầu xây lắp chính. Tính đến tháng 6/2020, sản lượng thi công đạt khoảng 10.663 tỷ đồng/ 3.624 tỷ đồng (khoảng 78,28%) tổng giá trị các hợp đồng.

Trong đó, đoạn tuyến phía Tây sử dụng vốn từ khoản vay ADB lần 1 số 2730-VIE (gồm 5 gói thầu A1, A2-1, A2-2, A3 và A4), khối lượng thi công đã đạt khoảng 87,15%. Ngoài gói thầu A2-1, A3 đã cơ bản hoàn thành thì khối lượng thực hiện còn lại của các gói thầu A1, A2-2 và A4 vẫn còn nhiều.

Hiện đoạn tuyến này không có vốn để tiếp tục thi công do Hiệp định vay lần 1 đã đóng, thời gian thực hiện hợp đồng các gói thầu đã hết, chưa được gia hạn.

Đối với đoạn giữa sử dụng vốn từ khoản vay JICA (gồm 3 gói thầu J1, J2 và J3) hiện khối lượng thi công đạt khoảng 84,57% trong khi thời gian thực hiện hợp đồng các gói thầu J1 và J3 đã hết, chưa được gia hạn.

Thời gian hiệu lực của Hiệp định vay JICA là đến tháng 7/2024 nhưng các gói thầu đang tạm dừng do các Dự án của VEC chưa được giao vốn nước ngoài theo Nghị quyết số 71/2018/QH14 ngày 12/11/2018 của Quốc hội, theo đó vốn nước ngoài chưa được cấp cho VEC từ tháng 1/2019.

Trong khi đó, đoạn tuyến phía Đông sử dụng vốn từ khoản vay ADB lần 2 số 3391-VIE (gồm 3 gói thầu A5, A6 và A7) thì khối lượng thi công đạt khoảng 38,66%.

Các gói thầu đoạn tuyến phía Đông vẫn đang trong thời gian thực hiện hợp đồng (tháng 12/2020), nhưng thi công cầm chừng do không được thanh toán khối lượng đã nghiệm thu từ sau thời điểm kết thúc thời gian thực hiện Dự án theo quyết định đầu tư (ngày 30/6/2019). Hiệp định vay 3391-VIE có thời hạn đóng vào ngày 30/6/2020 cần được gia hạn đến ngày 31/12/2023 để có đủ vốn hoàn thành đầu tư.

Tương tự các gói thầu xây lắp, thời gian thực hiện hợp đồng của các gói thầu Tư vấn giám sát và các gói thầu phụ trợ khác trong Dự án đường cao tốc Bến Lức - Long Thành cũng đã kết thúc, cần phải được điều chỉnh tướng ứng theo tiến độ thi công của các gói thầu xây lắp để đảm bảo việc triển khai Dự án được hiệu quả, an toàn.

Bộ GTVT đánh giá, trường hợp không gia hạn, điều chỉnh được các khoản vay ADB, Dự án đường cao tốc Bến Lức - Long Thành sẽ không có vốn để tái khởi động công trường. Ngoài ra, Dự án sẽ chưa thể xác định thời điểm sẽ hoàn thành đầu tư, đưa vào khai thác, tiềm ẩn nguy cơ cao về rủi ro pháp lý đối với các đơn vị tham gia thực hiện Dự án, phát sinh nhiều khiếu kiện khiếu nại từ phía các Nhà thầu quốc tế, không phát huy hiệu quả nguồn vốn đã đầu tư.

Theo chủ đầu tư - Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam - VEC, tổng mức đầu tư cập nhật của Dự án đường cao tốc Bến Lức - Long Thành hiện nay khoảng 27.510 tỷ đồng (giảm 3.810 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư được duyệt 31.320 tỷ đồng).

Nguyên nhân chính là do giá trị hợp đồng các gói thầu xây lắp sau đấu thầu do ADB tài trợ đều giảm tương đối nhiều so với dự toán được duyệt (khoảng 30% - 40%). Các thay đổi, phát sinh hiện nay trong các gói thầu xây lắp của Dự án nằm trong khả năng cân đối được từ nguồn dự phòng của hợp đồng đã ký và dự phòng còn lại chưa phân bổ trong tổng mức đầu tư Dự án. Do đó, Dự án sẽ không phát sinh điều chỉnh tăng so với giá trị tổng mức đầu tư đã được phê duyệt.

Thế Vũ