Nhắc đến cây Kơ Nia chắc hẳn không một ai là không biết đến. Cây Kơ Nia không chỉ là biểu tượng của núi rừng Trường Sơn, Tây Nguyên kiên trung, bất khuất mà còn tạo ra loại hạt mang lại thu nhập cao cho người dân Gia Lai. Hạt Kơ Nia có vị mặn, ngọt, bùi, thơm mà không cần thêm bất cứ một loại phụ gia nào. Những năm gần đây, loại hạt này đã trở thành đặc sản được nhiều du khách gần xa tìm mua.

Cây Kơ Nia thường mọc khắp những cánh rừng của Tây Nguyên và trong nương rẫy của đồng bào Jrai ở Chư Pah. Cứ vào khoảng tháng 11-12 hạt Kơ Nia rụng kín gốc, lúc này người dân sẽ kéo nhau đổ xô vào rừng nhặt về bán cho thương lái, kiếm thêm thu nhập.

Chị Rơ Chăm H'Luên (trú tại làng Ya, xã Chư Đăng Ya, huyện Chư Păh) chia sẻ: "Hạt Kơ Nia không còn xa lạ gì đối với người dân trong làng, ai cũng đã từng đập hạt Kơ Nia ăn. Ngày trước dân làng chẳng ai tin là hạt Kơ Nia có thể bán được nên rủ không ai đi. Sau này khi thấy tôi có thu nhập cao từ việc bán hạt Kơ Nia mọi người mới tin và kéo nhau lên rừng nhặt về bán".

Theo chị H’Luên, sau khi nhặt tất cả các hạt rụng dưới gốc mọi người sẽ tranh thủ buổi trưa để ngồi đập lấy phần nhân bán. Qúa trình đập loại hạt này phải hết sức tỉ mỉ, cẩn thận để giữ nguyên phần nhân sẽ bán được giá cao hơn. Trung bình, nhân hạt chất lượng sẽ được bán với giá khoảng 45.000 đồng/kg, nhân vỡ thì 35.000 đồng/kg.

“Từ khi hạt Kơ Nia được nhiều thương lái thu mua, đặt hàng hai vợ chồng tranh thủ vào rừng để nhặt. Vì cần số lượng lớn nên tôi đã rủ cả họ hàng cùng đi. Nếu chăm chỉ nhặt từ 5-7 tiếng, một người sẽ thu về hơn 10 kg nhân, "rủng rỉnh" bỏ túi gần 500.000 đồng”, chị H’Luên cho hay.

Tiếp lời vợ, anh Ksor Đíu chia sẻ: "Ở gần làng cũng có cây Kơ Nia nhưng nếu muốn nhặt được nhiều phải đi sâu vào bên trong rừng vì ở đó số lượng cây dày đặc nên hạt rụng nhiều. Người dân chỉ cần ngồi dưới gốc và nhặt cũng được cả tạ trong vài giờ. Tuy nhiên, việc đập lớp vỏ cứng ở ngoài để lấy nhân thì yêu cầu sự tỉ mỉ và mất khá nhiều thời gian”.

Chị H'Uyên Nie - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Ia Mơ Nông (huyện Chư Păh) cho biết: "Hạt Kơ Nia ở cánh rừng Chư Pah ăn rất ngon, để có được nguồn hàng tôi đã vận động bà con lên nương rẫy hay vào rừng để nhặt hạt về bán. Đồng thời, tôi cũng nghiên cứu các phương pháp sơ chế để tạo ra sản phẩm hạt Kơ Nia chất lượng, an toàn. Theo đó, sau khi thu mua hạt của người dân đi nhặt về tôi tiến hành loại bỏ những hạt xấu, bị hư rồi phơi khô và rang vàng. Trung bình 1 kg hạt Kơ Nia thành phẩm sẽ có giá 140.000 đồng”.

Theo chị Nie, hạt Kơ Nia sau khi rang sẽ làm mùi tinh dầu hăng nồng trong hạt mất đi. Đồng thời, phần màng ngoài của hạt cũng bị bong ra hết. Lúc này, hạt kơ nia chỉ còn phần nhân trắng, ăn giòn, thơm và tốt cho sức khỏe.

Sau khi chế biến thành phẩm, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Ia Mơ Nông đã tận dụng mạng xã hội, đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu hạt Kơ Nia đến khắp các vùng miền. Nhờ phương pháp này, nhiều người ở các tỉnh thành đã đặt mua và trở thành khách hàng thân thiết của chị. Cũng nhờ vậy, nhiều hộ dân ở Chư Pah có thu nhập cao từ nghề nhặt hạt Kơ Nia.

Nhiều cửa hàng tạp hóa ở thị trấn Phú Hòa, Ia Ly cũng đặt hàng chị Nie để bán trong dịp Tết năm 2022 vừa qua. Tuy nhiên, lượng người đi nhặt còn ít nên hạt Kơ Nia làm ra không kịp cung ứng.

"Chỉ trong hơn một năm, tôi đã xuất bán ra thị trường hơn nữa tấn hạt Kơ Nia thành phẩm. Hiện tôi đang nỗ lực xây dựng thương hiệu hạt Kơ Nia để nhiều người biết đến. Qua đó, tạo nguồn thu lớn cho bà con trong xã, huyện từ việc đi nhặt hạt Kơ Nia. Đặc biệt, sau khi có đầu ra dồi dào tôi sẽ mở rộng để phát triển sản phẩm theo hướng công nghiệp", chị H'Uyên Nie cho biết thêm.