Người dân đứng trước nguy cơ "trắng tay"

Theo tìm hiểu của phóng viên được biết, sự cố vỡ đập chắn tại xưởng tuyển Chi nhánh Kim loại màu Bắc Kạn (Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên) làm bùn thải quặng ở phía đuôi hồ chứa tràn xuống hạ lưu với khối lượng khoảng 1.000 – 1.500m3, xảy ra vào sáng 9/9/2024.

Bùn thải tràn theo nước đã làm thiệt hại một số diện tích trồng cây màu và ảnh hưởng một số nhà của người dân địa phương.

Theo báo cáo của UBND huyện Chợ Đồn, sơ bộ thiệt hại của người dân về tài sản, hoa màu để tổ chức chi trả, đền bù là khoảng 132 hộ bị ảnh hưởng, ước thiệt hại khoảng 5,4 tỷ đồng.

Nhìn gần 8.000m2 đất canh tác, hoa màu đang kỳ trổ bông, chờ ngày thu hoạch bị bùn thải chì kẽm tràn vào gây hư hại, chị Nông Thị Huyên, thôn Bản Nhường, xã Bản Thi (Chợ Đồn) không khỏi đau xót.

Chị Huyên cho biết, sau vụ vỡ đập, chất thải theo nước suối vào nương rẫy, ao của người dân. Chất thải bốc mùi hôi tanh, nồng của kim loại, hóa chất phủ kín ruộng đồng và dọc hai bên suối kéo dài từ huyện Chợ Đồn tới huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang).

Ánh mắt đỏ hoe, chị Huyên nghẹn ngào: Mọi vốn liếng gia đình đều ở mấy bung (1 bung là 1.000m2) ruộng, nay bị bùn thải độc hại tràn vào thì không thể trồng hay thu hoạch được nữa, giờ là trắng tay.

Còn tại các xã Bình Phú, Phú Bình, Yên Lập của huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) theo phản ánh của người dân cho biết, nguồn nước suối bắt nguồn từ tỉnh Bắc Kạn chảy qua địa bàn xã có màu nâu, mùi lạ bất thường, nước chảy tới đâu xuất hiện tình trạng hoa màu, cá chết hàng loạt đến đó.

Sự cố vỡ đập bùn thải cũng đã khiến hơn 20 tấn cá lăng của gia đình chị Nông Thị Ân, xã Bình Phú, huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) bị chết toàn bộ.

Chị Ân chia sẻ: “Nhà tôi có hơn 10 lồng cá lăng, nuôi gần 3 năm, trọng lượng từ 3-4kg/con, đã có người đến xem, hỏi mua. Chưa kịp bán thì bị chất thải tràn vào làm chết hết, thiệt hại hơn 1,5 tỉ đồng.

Cả gia đình tôi sống nhờ vào nghề nuôi cá lồng, nay mất trắng, tôi không biết phải làm sao nữa. Mong cơ quan chức năng vào cuộc làm rõ trách nhiệm đơn vị để xảy ra vụ sạt lở bùn thải”.

Theo người dân, ngoài thiệt hại về kinh tế, bùn thải độc hại tràn ra sẽ ngấm vào đất, nước ngầm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sau này, rất nguy hiểm cho nuôi thủy sản, trồng cấy.

Cần nhanh chóng đánh giá nguyên nhân sự cố và đưa ra giải pháp khắc phục

Ngay sau khi xảy ra sự cố, UBND tỉnh Bắc Kạn đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn kiểm tra, nắm tình hình sự cố; chỉ đạo Sở Công thương chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan kiểm tra, tiếp cận khu vực bị vỡ thân đập hồ thải quặng đuôi số 1; chỉ đạo các cơ quan chuyên môn theo chức năng, nhiệm vụ được giao thường xuyên, chủ động rà soát thực hiện các công việc cần thiết để chủ trì hoặc phối hợp với địa phương, doanh nghiệp khắc phục sự cố sạt lở hồ chứa quặng đuôi.

Đồng thời, UBND tỉnh Bắc Kạn đã chỉ đạo doanh nghiệp khẩn trương huy động nhân lực, phương tiện, vật tư khắc phục ngay vị trí thân đập bị vỡ, khoanh vùng nguồn chất thải, không để chất thải tiếp tục chảy ra ngoài hồ chứa xuống sông, suối và tiến hành dọn dẹp bùn thải đã chảy trôi ra ngoài, có phương án chi trả các thiệt hại của người dân do ảnh hưởng của sự cố sạt lở và chi phí tổ chức khắc phục ứng phó sự cố môi trường, phục hồi môi trường theo quy định. Yêu cầu doanh nghiệp dừng mọi hoạt động sản xuất của Xưởng tuyển cho đến khi khắc phục xong các hạng mục công trình bảo vệ môi trường đảm bảo xử lý toàn bộ chất thải của Xưởng tuyển.

Ngày 19/9/2024, UBND tỉnh Bắc Kạn ban hành Văn bản số 6707/UBND-GTCGXD về việc báo cáo sự cố sạt lở công trình bờ đập hồ chứa quặng đuôi mỏ kẽm, chì Chợ Điền, xã Bản Thi, huyện Chợ Đồn gửi Bộ Công thương. Trong đó đề nghị Bộ xem xét phối hợp chỉ đạo giải quyết sự cố, cử chuyên gia hỗ trợ hoặc giới thiệu đơn vị tư vấn kiểm định có kinh nghiệm, năng lực để thực hiện giám định chất lượng công trình phục vụ đánh giá nguyên nhân sự cố và đưa ra giải pháp khắc phục đối với sự cố sạt lở hồ chứa quặng đuôi mỏ kẽm chì Chợ Đồn.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Minh, Phó Giám đốc Sở TN&MT Bắc Kạn cho biết: Tổ công tác liên ngành do Sở Công thương Bắc Kạn làm trưởng đoàn mấy ngày qua đã có mặt tại hiện trường để phối hợp với đoàn công tác của Bộ TN&MT tới hiện trường kiểm tra vụ vỡ đập bùn thải của Công ty TNHH MTV Kim loại màu Bắc Kạn, kiểm tra thực tế, lấy mẫu bùn tại các đồng ruộng, dòng suối và làm việc với doanh nghiệp…

Theo ông Hà Sỹ Thắng, Giám đốc Sở Công thương: Đã truyền đạt ý kiến của Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn, yêu cầu Chi nhánh Kim loại màu Bắc Kạn tăng cường nhân lực, vật lực để khắc phục thân đập bị vỡ. Thu gom tối đa lượng bùn thải đã tràn ra ngoài môi trường. Phối hợp với chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng của huyện, tỉnh đánh giá thiệt hại của người dân từ đó có biện pháp hỗ trợ, khắc phục. Bảo đảm an toàn cho người lao động, phương tiện máy móc trong suốt quá trình khắc phục sự cố. Đối với việc khắc phục, gia cố thân đập chứa bùn thải cần thực hiện xong trong tháng 9/2024.

Được biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã cử đoàn công tác tới kiểm tra hiện trường vụ vỡ đập bùn thải quặng chì kẽm tại xã Bản Thi, huyện Chợ Đồn để kiểm tra, phân tích các mẫu thu thập.

 Trâm Anh – Việt Bắc