Lời hứa ở cuối "con dốc"

Khi tạm biệt Nhà Trắng và thủ đô Washington vào tháng 1/2021, trong tình trạng uy tín giảm sút nghiêm trọng, ông Donald Trump đã bóng gió về sự trở lại.

“Tạm biệt. Chúng tôi yêu các bạn. Chúng tôi sẽ trở lại theo một hình thức nào đó”, ông Trump nói với những người ủng hộ tại căn cứ Andrews, nơi ông đã sắp xếp một lễ chào bằng 21 phát đại bác như một phần của nghi thức tiễn biệt. “Chúng tôi sẽ sớm gặp lại các bạn”.

Bốn năm sau, ông đã thực hiện được lời “tiên tri” của mình.

Với chiến thắng vang dội trước Phó Tổng thống Kamala Harris, ông Trump đã có màn lội ngược dòng không tưởng sau khi cuộc bầu cử năm 2020 kết thúc với cảnh những người ủng hộ ông xông vào Điện Capitol một cách dữ dội do ông từ chối chấp nhận thất bại.

Trong hành trình tranh cử suốt 4 năm kể từ ngày chia tay Nhà Trắng đó, ông Trump bị đổ lỗi rộng rãi cho những thất bại của đảng Cộng hòa, bị truy tố bốn lần, bị kết án về 34 tội danh trọng tội... Ông vẫn phải đối mặt với khoản tiền phạt lên tới hơn nửa tỷ USD và viễn cảnh phải ngồi tù. Tuy nhiên, ông đều một mực phủ nhận các cáo buộc trên và cho rằng đó chỉ là những sự "trả thù chính trị".

Ông Trump thậm chí đã xoay xở để biến những rắc rối pháp lý của mình thành động lực thúc đẩy sự ủng hộ từ cử tri. Ông đã nắm bắt được sự bất mãn lan rộng của cử tri Mỹ sau nhiều năm lạm phát cao. Và ông đã biết cách nói chuyện theo cách thức mới - sử dụng podcast và mạng xã hội - để gửi thông điệp cho với những người cảm thấy bị lãng quên rằng ông chia sẻ sự tức giận của họ đối với tình trạng hiện tại.

Và ông đã làm như vậy trong khi sống sót sau 3 vụ ám sát hụt và chiến lược "thay tướng" bất ngờ và được đánh giá rất cao từ phía Đảng Dân chủ, khi ông Biden trao sứ mệnh tranh cử cho "phó tướng" Kamala Harris của mình.

"Đây là một chiến dịch của những bất ngờ tháng 10", cố vấn cấp cao trong chiến dịch tranh cử của ông Trump, Chris LaCivita cho biết vài giờ sau khi giành chiến thắng. "Khi bạn nghĩ về điều đó, cho dù đó là cáo trạng, kết án, nỗ lực ám sát, việc thay đổi ứng cử viên - ý tôi là đó là một chiến dịch của những lần đầu tiên ở rất nhiều cấp độ khác nhau".

"Chiến đấu! Chiến đấu! Chiến đấu!"

Trong phần lớn chiến dịch tranh cử, các bản cáo trạng chống lại ông Trump đã thống trị truyền thông Mỹ, khiến ngay cả một cử tri bình thường cũng nhận thấy dù ít hay nhiều các bản án mang động cơ chính trị nhằm cản trở việc ông tái ứng cử - như chính bản thân ông nhiều lần nhấn mạnh.

Sau khi gạt bỏ phần nào những tác động từ hàng loạt các rắc rối pháp lý, hành trình trở lại Nhà trắng của ông Trump đã diễn ra thuận lợi và suôn Cuộc tranh luận vào cuối tháng 6 với Tổng thống Joe Biden đã giúp ông chiếm ưu thế hoàn toàn trong cuộc đua, khi ông Biden đã có màn trình diễn đáng quên khi thậm chí không diễn đạt rành mạch được các vấn đề và thậm chí có lúc như ngủ gật.

Và khi ông Trump đến Đại hội toàn quốc của Đảng Cộng hòa để chính thức chấp nhận đề cử của đảng mình, ông dường như không thể bị ngăn cản nữa. Đặc biệt, sự kiện này chỉ diễn ra hai ngày sau khi ông thoát chết trong gang tấc khi bị một kẻ ám sát bắn sượt tai trong một sự kiện tranh cử ở Butler, Pennsylvania.

Sau khi tay súng bị tiêu diệt, ông Trump đứng bật dậy, khuôn mặt bê bết máu, được bao quanh bởi các mật vụ, và giơ nắm đấm lên không trung hét lớn: “Chiến đấu! Chiến đấu! Chiến đấu!”, còn đám đông bùng nổ trong tiếng reo hò. Khoảnh khắc đó đã trở thành lời kêu gọi tập hợp có sức mạnh vô song cho chiến dịch của ông.

“Nếu bạn muốn biến ai đó thành biểu tượng, hãy thử ném họ vào tù. Hãy thử làm họ phá sản... Nếu bạn muốn biến ai đó thành biểu tượng, hãy thử giết họ”, Roger Stone, một đảng viên Cộng hòa lâu năm, đã quen biết ông Trump trong 45 năm và được cựu tổng thống ân xá, cho biết. 

Kiên trì theo đuổi chiến lược

Sau vụ ám sát hụt, ông Trump dường như sẽ thoải mái bước trên con đường dễ dàng đến chiến thắng. Nhưng chỉ vài ngày sau, đảng Dân chủ, lo sợ một thất bại áp đảo và hoảng sợ về tuổi tác của tổng thống Biden ngăn cản khả năng làm việc thêm 4 năm nữa, đã thuyết phục thành công ông rút lui, mở đường cho tư cách ứng cử viên gây chấn động lịch sử của Phó Tổng thống Kamala Harris.

Và thực sự màn “thay tướng” bên phía đảng Dân chủ đã khiến ông Trump mất bình tĩnh. Ông phàn nàn mình đã chi hàng triệu USD để vượt qua Tổng thống Biden, và giờ phải "bắt đầu lại từ đầu" - lần này phải đối mặt với một ứng cử viên không chỉ trẻ hơn gần 20 tuổi, hiện thân cho sự thay đổi thế hệ mà cử tri đã nói rằng họ muốn, mà còn là một người phụ nữ có khả năng trở thành nữ tổng thống đầu tiên của đất nước.

Tuy nhiên, các nhà vận động tranh cử của ông Trump đã không thay đổi căn bản chiến lược của mình sau khi bà Harris lên thay ông Biden. Thay vào đó, họ cố gắng đưa bà vào vị trí đương nhiệm, gắn bà vào mọi chính sách không được ưa chuộng nhất của chính quyền ông Biden.

Bà Harris đã rơi đúng vào cái bẫy đó. Khi được hỏi trong lần xuất hiện vào tháng 10 trên "The View" rằng liệu có điều gì bà sẽ làm khác với ông Biden trong bốn năm qua không, bà trả lời rằng "không có điều gì xuất hiện trong đầu tôi".

Chiến dịch tranh cử của ông Trump đã vui mừng khi nghe đoạn clip này và họ đã nhanh chóng cắt thành quảng cáo. Họ tin rằng bà Harris đã không đưa ra được một chương trình nghị sự hướng tới tương lai, chẳng có gì mới mẻ so với chính ông Biden.

Bà Harris đã dành phần lớn giai đoạn cuối của chiến dịch cũng chỉ để tiếp tục chiến lược của Tổng thống Biden là coi ông Trump là mối đe dọa cơ bản đối với nền dân chủ. "Nhưng các cử tri đã nói rõ rằng họ muốn một người có thể thay đổi. Họ không nhìn lại 20 hoặc 30 năm trước. Họ nhìn lại 4 và 5 năm trước. Và họ muốn điều đó trở lại Nhà Trắng", cố vấn lâu năm của ông Trump Corey Lewandowski cho biết.

Nỗ lực thu hút nhiều nhóm cử tri mới

Sau thất bại năm 2020, chiến dịch của ông Trump đã nỗ lực tăng sức hấp dẫn của ông vượt ra ngoài nhóm cơ sở tầng lớp lao động da trắng từng mang lại chiến thắng đầu tiên cho ông. Chiến dịch đã tìm cách thu hút những người trẻ, đàn ông da đen và gốc Latinh, bao gồm nhiều người hiếm khi bỏ phiếu. Họ cũng đã nắm bắt được sự chia rẽ trong Đảng Dân chủ về các cuộc chiến ở Trung Đông, để thu hút cả cộng đồng người Do Thái lẫn người Hồi giáo vốn rất đông đảo ở Mỹ.

Trong một cảnh tượng có vẻ không thể tưởng tượng được cách đây 8 năm, ông Trump - người đã kêu gọi “đóng cửa hoàn toàn và toàn diện người Hồi giáo” vào nước này và sau đó theo đuổi lệnh cấm đi lại có mục tiêu - đã xuất hiện trên sân khấu tại cuộc vận động tranh cử cuối cùng của ông với Amer Ghalib, Thị trưởng người Mỹ gốc Ả Rập của Hamtramck, bang Michigan. Vài ngày trước đó, ông Trump đã đến thành phố Dearborn, Michigan, nơi có đa số người Mỹ gốc Ả Rập, để dừng chân vận động tranh cử.

“Họ coi ông ấy là hy vọng cuối cùng để chấm dứt những cuộc chiến tranh này ở Trung Đông và mang lại hòa bình. Và điều này đã được thể hiện rất rõ khi ông ấy đến Dearborn”, Massad Boulos - cha của con rể ông Trump, người dẫn đầu chiến dịch tiếp cận người Mỹ gốc Ả Rập của ông Trump, cho biết. Ông lưu ý rằng bà Harris “thậm chí còn không đến gần Dearborn”.

Bên cạnh phần lớn thông điệp của chiến dịch tập trung vào nền kinh tế và nhập cư, ông Trump cũng cố gắng lấy lòng cử tri bằng các chương trình tặng quà, hứa sẽ chấm dứt đánh thuế tiền boa, thuế làm thêm giờ và thuế phúc lợi an sinh xã hội.

Chiến dịch của ông Trump đã thành công trong sứ mệnh của mình, giành được một lượng nhỏ nhưng quan trọng cử tri da đen và gốc Latinh, và tạo nên một liên minh giai cấp công nhân mới vượt qua ranh giới chủng tộc.

“Họ đến từ mọi phía: liên minh, không liên minh, người Mỹ gốc Phi, người Mỹ gốc Latinh, người Mỹ gốc Á, người Mỹ gốc Ả Rập, người Mỹ gốc Hồi giáo”, ông Trump trong bài phát biểu chiến thắng của mình. “Chúng tôi có tất cả mọi người và điều đó thật tuyệt vời. Đó là một sự sắp xếp lại mang tính lịch sử, đoàn kết công dân từ mọi hoàn cảnh xung quanh một cốt lõi chung của lẽ thường”.

“Ghi điểm” trên mạng xã hội

Chiến dịch của ông Trump đã quyết định ngay từ đầu rằng họ sẽ tập trung phần lớn nỗ lực vào những cử tri ít có khả năng đi bỏ phiếu - những người hiếm khi đi bỏ phiếu và có nhiều khả năng lấy tin tức từ các nguồn không chính thống.

Để tiếp cận họ, ông Trump đã bắt đầu một chiến dịch podcast, xuất hiện cùng những người dẫn chương trình được giới trẻ ưa chuộng, bao gồm Adin Ross, Theo Von và Joe Rogan. Ông đã tham dự các trận bóng đá và các trận đấu võ thuật UFC, nơi khán giả reo hò cổ vũ khi được phát trực tiếp trên các kênh thể thao.

Chiến dịch cũng tạo ra những khoảnh khắc lan truyền. ông Trump đã đến thăm một cửa hàng McDonald's, nơi ông mặc tạp dề, trông coi bếp chiên và phục vụ những người ủng hộ qua cửa sổ lái xe. Vài ngày sau, ông đã tổ chức một cuộc họp báo từ ghế hành khách của một chiếc xe chở rác, trong khi mặc áo lao công.

Những đoạn clip ghi lại những lần xuất hiện đó đã thu hút hàng trăm triệu lượt xem trên các nền tảng như TikTok, nền tảng mà ông Trump rất ưa chuộng, mặc dù trước đó ông đã cố gắng cấm ứng dụng này trong nhiệm kỳ đầu. Sự xuất hiện này giúp làm nổi bật một khía cạnh hấp dẫn của ông Trump.

Jaden Wurn, 20 tuổi, sinh viên tại Cao đẳng Lafayette ở Pennsylvania, người đã bỏ phiếu cho ông Trump, cho biết anh bị thu hút bởi cựu Tổng thống một phần vì khiếu hài hước của ông.

“Ông Trump có thể chỉ trò chuyện”, anh nói. “Đó có thể là chính sách. Đó có thể là văn hóa. Đó có thể là golf. Đó có thể là bất cứ thứ gì, và ông ấy chỉ có thể ngồi xuống và trò chuyện vui vẻ, thoải mái. Hãy dễ gần. Kể một vài câu chuyện cười. Ông ấy là một người vui tính. Thật sảng khoái”.

Ngày chiến thắng

Khi cuộc đua tiến vào chặng đua cuối cùng, nhóm của ông Trump vẫn tiếp tục thể hiện sự tự tin, ngay cả khi các cuộc thăm dò dư luận cho thấy bà Harris có phần nhỉnh hơn. Họ tiếp tục lên lịch các cuộc vận động ở các bang Dân chủ như Virginia và New Mexico, cũng như sự kiện được cho là sự kiện quan trọng nhất của chiến dịch: một cuộc mít tinh tại Madison Square Garden ở New York.

Cuộc đua bắt đầu, trong khi các trợ lý hàng đầu tập trung trên lầu trong văn phòng tại Mar-a-Lago, ông Trump đã dành phần lớn đêm bầu cử để trò chuyện với bạn bè và các thành viên câu lạc bộ cũng như tỷ phú Musk và ông Robert F. Kennedy Jr.

Dù các trợ lý mô tả rằng ông đang tự tin, song ông Trump vẫn chăm chú theo dõi những chiếc TV trong phòng khiêu vũ khi ông giao lưu cùng quan khách. Có thể hiểu được sự căng thẳng đó. Đây không chỉ là một cuộc bầu cử. Ông Trump đang đấu tranh cho sự tự do của mình. Ông sẽ có thể chấm dứt các vụ kiện mà ông phải đối mặt ngay khi nhậm chức.

Sau khi FOX News đưa tin về kết quả cho thấy ông đã chiến thắng một cách chóng vánh hơn dự báo rất nhiều (kết quả được xác định chỉ khoảng 2 giờ sau khi các hòm phiếu đóng lại), ông Trump xuất hiện cùng với đội ngũ chiến dịch và gia đình. Ông tuyên bố ngay trong đêm Ngày bầu cử (5/11): “Ngày này sẽ mãi mãi được ghi nhớ…”.

Nguyễn Khánh