Những lợi ích to lớn từ RCEP

Vào tháng 11 năm 2020, 15 quốc gia gồm 10 nước Đông Nam Á, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc và New Zealand đã ký Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) trong bối cảnh phi hạt nhân hóa và chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch. Trong khi RCEP thể hiện sự thành công của chính sách ngoại giao trung dung của ASEAN và thúc đẩy thương mại và phát triển kinh tế trong khu vực, nó cũng phục vụ lợi ích quốc gia của Trung Quốc và sẽ làm cho nền kinh tế lớn nhất của khu vực trở nên mạnh mẽ hơn về mặt kinh tế và chính trị.

Trung Quốc ước tính sẽ nhận được lợi ích xuất khẩu lớn nhất từ ​​RCEP với khoảng 244–248 tỷ USD vào năm 2030, tiếp theo là Nhật Bản (128–135 tỷ USD) và Hàn Quốc (63–64 tỷ USD). Điều này có nghĩa là sự gia tăng xuất khẩu của Trung Quốc sẽ chiếm gần 50% tổng tăng trưởng xuất khẩu của tất cả các thành viên RCEP. Mặc dù những lợi ích này có thể không bù đắp được tổng thiệt hại của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang kéo dài, nhưng chúng giúp giảm nhẹ đòn giáng vào Trung Quốc và giảm bớt sự phụ thuộc xuất khẩu vào Hoa Kỳ.

RCEP cũng tăng cường phân công lao động trong các chuỗi cung ứng khu vực và giúp nâng cấp cấu trúc công nghiệp của Trung Quốc. Chi phí lao động thấp ở các nước ASEAN đã chứng kiến ​​thặng dư thương mại của Trung Quốc với ASEAN giảm xuống kể từ năm 2015, cho thấy sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang Đông Nam Á. Các cam kết xóa bỏ thuế quan của Trung Quốc trong khuôn khổ RCEP tiếp tục thúc đẩy quá trình này. Nhập khẩu hàng hóa sử dụng nhiều lao động của Trung Quốc từ các nước ASEAN được cho là sẽ tăng lên đáng kể. Dòng hàng hóa này có thể làm tăng sự cạnh tranh với các công ty Trung Quốc và tạo ra chi phí điều chỉnh khiến họ có thể hướng tới các ngành sản xuất và sản xuất thâm dụng vốn và công nghệ.

RCEP sẽ giúp mang lại dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc. Tự do hóa theo RCEP bao gồm cắt giảm các rào cản "phía sau biên giới" như đối xử phân biệt với đầu tư nước ngoài. Chính phủ Trung Quốc cũng đã hứa sẽ giảm bớt những hạn chế trong tiếp cận thị trường và mở cửa hơn nữa một số lĩnh vực dịch vụ và phi dịch vụ cho các tập đoàn đa quốc gia (MNC).

Nhiều MNC đã cảnh giác với các hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ (IPR) của các công ty Trung Quốc. RCEP được kỳ vọng sẽ có những tác động tích cực đến việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ ở Trung Quốc. Chương về sở hữu trí tuệ của RCEP có những hạn chế và phần lớn các điều khoản đã được thực hiện ở Trung Quốc, nhưng các điều 11.15, 11.17 và 11.62 giúp chính phủ Trung Quốc thực hiện các biện pháp chặt chẽ hơn. Sẽ có các biện pháp mạnh mẽ hơn để bảo vệ thông tin quản lý quyền kỹ thuật số, tăng cường sử dụng phần mềm máy tính không vi phạm và tiêu hủy hàng hóa vi phạm bản quyền và tài liệu giả mạo. Các MNC nước ngoài có thể được thu hút nhiều hơn trong việc cam kết các nguồn lực cho đất nước Trung Quốc, bao gồm cả việc cung cấp tài chính và công nghệ quốc tế. Họ sẽ nâng cao năng lực sản xuất, kỹ thuật và thiết kế địa phương của Trung Quốc.

Trung Quốc sẽ được hưởng lợi rất nhiều từ RCEP về mặt địa chính trị. Đầu tiên, sự tham gia của Trung Quốc vào RCEP làm yên lòng các nước láng giềng. Tích cực tham gia vào chủ nghĩa đa phương châu Á báo hiệu cam kết của nước này trong việc gìn giữ hòa bình và thúc đẩy tăng trưởng khu vực. Việc tham gia vào RCEP chứng tỏ Trung Quốc sẵn sàng mở cửa thị trường hơn nữa và bị ràng buộc bởi các quy tắc chung của khu vực. Điều này giúp giảm bớt sự nghi ngờ về địa chính trị giữa các nước láng giềng.

Thứ hai, sức mạnh chính trị của Trung Quốc trong khu vực sẽ tăng cường. RCEP củng cố sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế giữa Trung Quốc và các nước tham gia khác. Điều này sẽ tiếp tục đẩy khu vực vào quỹ đạo kinh tế và chính trị của Trung Quốc, đồng thời cho phép Bắc Kinh tạo ảnh hưởng đối với các quy định và tiêu chuẩn trong khối.

Trung Quốc tìm cách ký kết một hiệp định thương mại tự do (FTA) ba bên với Hàn Quốc và Nhật Bản nhằm tăng cường kết nối kinh tế và xây dựng lòng tin chính trị. RCEP có thể đóng vai trò xúc tác trong quá trình đàm phán, thúc đẩy quyết tâm đưa ra quyết định chính trị của Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hứa sẽ đẩy nhanh các cuộc đàm phán về FTA ba bên vào tháng 11 năm 2020. Dự kiến, các nhà lãnh đạo sẽ gặp nhau để thảo luận vào cuối năm nay.

Cạnh tranh Mỹ-Trung đang thay đổi

Sau khi ký kết RCEP, cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc có thể gia tăng. Sự tham gia của Trung Quốc vào RCEP tiếp tục thúc đẩy ảnh hưởng kinh tế và chính trị của nước này và thúc đẩy Hoa Kỳ phản ứng trong nỗ lực tranh giành vị trí ưu thế địa chính trị trong khu vực.

Hoa Kỳ có thể dự kiến ​​sẽ duy trì thuế quan thương mại đối với hàng hóa Trung Quốc, đẩy nhanh quá trình tách biệt công nghệ với Trung Quốc và áp dụng các chiến lược bổ sung để thúc đẩy các ngành công nghiệp và công nghệ của chính mình. Bất kể Hoa Kỳ rốt cuộc đi theo con đường nào, Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác với các quốc gia trên khắp châu Á và châu Âu và tìm cách thúc đẩy các công nghệ bản địa của mình.

Chính quyền Biden đã nhấn mạnh chủ nghĩa đa phương và hàn gắn trật tự quốc tế tự do do Hoa Kỳ xây dựng. Tổng thống Biden cũng đã cho thấy một số quan tâm đến việc tái gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), nhưng áp lực trong nước có thể khiến điều này khó xảy ra ngay cả theo các điều khoản mới có lợi cho Hoa Kỳ. Ông Biden cũng đã liên hệ với các nhà lãnh đạo chính trị ở Australia, Nhật Bản, Ấn Độ và Hàn Quốc, bày tỏ mong muốn làm sâu sắc hơn các liên minh an ninh.

Nếu Hoa Kỳ thúc đẩy tầm quan trọng của các hiệp định thương mại như TPP và củng cố mạng lưới các hiệp định FTA 'trung tâm và phát ngôn' tập trung xung quanh nước này, thì Washington có thể nhấn mạnh hơn cam kết của mình đối với khu vực Châu Á Thái Bình Dương, đồng thời cung cấp cho các đồng minh và đối tác của mình các giải pháp thay thế kinh tế. Cũng có thể có chỗ cho sự hợp tác giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, nhưng sự cạnh tranh công khai và gay gắt hơn giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ đang ngày càng có khả năng xảy ra.

Ngày 18/3, Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken, Cố vấn an ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan sẽ có cuộc gặp người đồng cấp Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị và Ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc Dương Khiết Trì tại Anchorage, Alaska. Đây là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên của quan chức cao cấp hai nước kể từ khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức. Nhiều nội dung quan trọng sẽ được bàn bạc ở cuộc hội đàm này và bất kể thế nào, kết quả của nó được xem sẽ định hình mối quan hệ giữa hai bên trong những năm tới.