Trên “bản đồ” cà phê Việt Nam, Highlands Coffee là thương hiệu có quy mô lớn nhất. Ngay từ khi mới thành lập, Highlands Coffee đã tăng trưởng rất mạnh. Nhưng sau một thương vụ thâu tóm chấn động, Highlands Coffee đã về tay đại gia bán lẻ Philippines. Kể từ đó, chuỗi cà phê này bước lên tầm cao mới, vượt trội so với các đối thủ còn lại.

Thế nhưng, trong những ngày đầu tháng 12, Highlands Coffee một lần nữa lại gây chú ý khi Jollibee đàm phán bán 10-15% cổ phần Highlands Coffee cho một nhà đầu tư. Thương vụ này có thể được thực hiện trong bối cảnh ông chủ thương hiệu Highlands Coffee, Công ty cổ phần Việt Thái Quốc tế (VTI) ghi nhận doanh thu rất thấp và thua lỗ triền miên.

Jollibee muốn bán 10-15% vốn Highlands Coffee

Trong một bài báo xuất bản ngày 6/12/2022, Reuters dẫn lời 2 nguồn tin tin cậy cho biết Jollibee Foods Corp (JFC.PS), nhà điều hành thức ăn nhanh lớn nhất ở Philippines, đang thảo luận bán cổ phần trong chuỗi cà phê Việt Nam Highlands Coffee.

Một trong những nguồn tin giấu tên tiết lộ với Reuters rằng Jollibee, do tỷ phú người Philippines Tony Tan Caktiong kiểm soát, đang xem xét một thương vụ có thể định giá chuỗi cà phê đang phát triển nhanh ở mức khoảng 800 triệu USD.

Nguồn tin cho biết thêm, tập đoàn này đang tìm cách bán 10% đến 15% cổ phần của mình tại Highlands Coffee cho một nhà đầu tư.

Jollibee từ chối bình luận. Highlands Coffee đã không trả lời các câu hỏi mà Reuters đưa ra.

Jollibee ban đầu đã mua một phần nhỏ cổ phần của Highlands Coffee cách đây một thập kỷ và sau đó nắm quyền kiểm soát. Highlands Coffee được thành lập năm 1999, khởi đầu là một công ty đóng gói sản phẩm cà phê tại Hà Nội và từ đó phát triển thành một chuỗi với hơn 500 cửa hàng tại Việt Nam và Philippines.

Các nguồn tin cho biết việc bán cổ phần, nếu thành công, có thể mở đường cho việc IPO của Highlands Coffee, một động thái mà Jollibee đã cân nhắc từ nhiều năm.

Việt Nam, với dân số 99 triệu người, là nền kinh tế phát triển nhanh nhất châu Á với tổng sản phẩm quốc nội tăng 8% trong năm nay và 6,5% trong năm tới, chính phủ cho biết vào tháng trước.

Theo Reuters, sự bùng nổ văn hóa về uống cà phê đã tạo ra những thương hiệu nội địa lớn ở Đông Nam Á. Năm ngoái, chuỗi cà phê Kopi Kenangan của Indonesia được định giá hơn 1 tỷ USD trong một cuộc gọi vốn.

Cổ đông VTI không có Jollibee, “gọi tên” doanh nghiệp ở “thiên đường thuế”

Highlands Coffee là một trong những chuỗi bán lẻ cà phê xuất hiện đầu tiên trên thị trường Việt Nam. Thương hiệu này gây chú ý vì chỉ xuất hiện ở những “địa điểm vàng” của các thành phố lớn như chân đế tòa nhà thương mại hay các vị trí đắc địa.

Sau này, ông Thái Phi Điệp (David Thái) thành lập Công ty cổ phần Việt Thái Quốc tế (VTI) để đẩy mạnh hoạt động kinh doanh. Đến năm 2012, doanh nhân David Thai bán 49% bộ phận kinh doanh Việt Nam của VTI cho Jollibee Foods Corporation (JFC) với giá 25 triệu USD.

Sau đó, biến động cổ phần tại VTI không được tiết lộ. Chỉ biết, đến ngày 27/6/2017, các cổ đông sáng lập bao gồm ông Thái Phi Điệp vẫn nắm giữ tỷ lệ lớn vốn VTI.

Cụ thể, tỷ lệ sở hữu vốn của ông Thái Phi Điệp là 71%, tương đương 238 tỷ đồng, của ông Lê Thái Anh là 0,04% (tương đương 139 triệu đồng), của bà Trần Minh Hằng là 0,01% (tương đương 15,4 triệu đồng).

Công ty có 2 cổ đông nước ngoài là Pantai Air Papan Investments Limited với tỷ lệ sở hữu 25,27%, tương đương gần 84,7 tỷ đồng và Tiger Partner Limited với tỷ lệ sở hữu 3,61%.

Tới ngày 8/11/2021, vốn điều lệ VTI giảm nhẹ từ 335 tỷ đồng xuống 326 tỷ đồng. Cơ cấu cổ đông VTI không được tiết lộ. Chỉ danh sách cổ đông nước ngoài được công bố. Theo đó, Pantai Air Papan Investments Limited giảm tỷ lệ sở hữu xuống chỉ còn 23,332%. Tiger Partner Limited tăng nhẹ tỷ lệ sở hữu 3,705%.

Cả 2 cổ đông này đều không ở Philippines, quê hương của Jollibee. Trong khi Pantai Air Papan Investments Limited ở Malaysia thì Tiger Partner Limited lại có địa chỉ tại “thiên đường thuế” British Virgin Islands.

Jollibee Foods Corp (JFC.PS) không có mặt trong danh sách cổ đông của VTI. Tuy nhiên, công ty này hoàn toàn có thể sở hữu chuỗi Highlands Coffee qua hình thức gián tiếp.

VTI doanh thu thấp, thua lỗ triền miên

Nếu ai đó đã từng ngồi uống cà phê tại bất cứ cửa hàng nào trong chuỗi Highlands Coffee, chắc chắn cảm giác đầu tiên sẽ là “Quán quá đông khách, chủ đầu tư chắc hẳn lãi lớn lắm đây”.

Thế nhưng, thực tế lại không “màu hồng” như vậy. Trong vài năm gần đây, VTI ghi nhận doanh thu rất khiêm tốn và thua lỗ triền miên.

Trong giai đoạn 5 năm gần đây (2017 - 2021), VTI ghi nhận doanh thu èo uột, lần lượt là 23,6 tỷ đồng (năm 2017), 21,8 tỷ đồng (năm 2018), 38,6 tỷ đồng (năm 2029), 33,5 tỷ đồng (năm 2020) và 37 tỷ đồng (năm 2021).

Trong 5 năm qua, VTI chỉ chứng kiến 2 năm có lãi. Đó là năm 2018 với 24,5 tỷ đồng và 2020 với 13,4 tỷ đồng. Còn lại, công ty thua lỗ 52,9 tỷ đồng (năm 2017), 7 tỷ đồng (năm 2019) và 13,3 tỷ đồng (năm 2021).

Có thể do cạnh tranh quá lớn nên lợi nhuận chuỗi Highlands Coffee giảm mạnh so với trước đây. Trước đây, khả năng sinh lời của Highlands Coffee rất đáng ngạc nhiên nên đã giúp VTI tích lũy được nguồn vốn khổng lồ.

Tới tháng 11/2021, vốn điều lệ của công ty mới đạt 326 tỷ đồng nhưng tại ngày 31/12/2021, vốn chủ sở hữu của công ty đã lên tới 1.396 tỷ đồng.

Cầm cố từ ô tô đến cổ phiếu

Dù có vốn tích lũy lớn, dù được nhà đầu tư nước ngoài rót vốn nhưng VTI vẫn phải tăng cường nợ vay.

Tại ngày 31/12/2021, nợ phải trả của VTI đạt 853 tỷ đồng, tăng nhẹ so với con số 808 tỷ đồng hồi cuối năm 2020. Còn so với cuối năm 2017, chỉ tiêu này tăng 104 tỷ đồng, tương đương 14,8%.

Để nhận được các khoản vay, VTI phải cầm cố nhiều tài sản, từ ô tô đến cổ phiếu.

Ngày 19/11/2020, VTI ký hợp đồng tín dụng với Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Tân Định. Tài sản đảm bảo là ô tô Explorer 2.3L Ecoboost limited. Trước đó, cổ phần do VTI nắm giữ tại Công ty Cổ phần SF Vũng Tàu cũng nằm trong danh sách tài sản đảm bảo của VTI.