Mỗi năm, cứ đến ngày mùng 1/11 và 10/11 âm lịch, người dân làng Phú Hậu (xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc) lại háo hức chuẩn bị cho một lễ hội độc đáo: Hội bắt cá đồng.

Từ một sáng kiến nhỏ, lễ hội nay đã trở thành điểm nhấn văn hóa, không chỉ gìn giữ những giá trị truyền thống mà còn lan tỏa tinh thần đoàn kết và ý thức bảo vệ môi trường sống.

Nằm ở vùng hạ lưu sông Lô, làng Phú Hậu gồm bốn thôn nhỏ, được bao quanh bởi những cánh đồng phì nhiêu và nguồn nước dồi dào. Thế nhưng, điều kiện sản xuất nông nghiệp tại đây khá đặc thù khi phần lớn ruộng đất chỉ gieo cấy được một vụ đông xuân, còn những mùa khác thường bỏ không.

Xuất phát từ mong muốn tận dụng nguồn mặt nước sẵn có và gắn kết cộng đồng, năm 2021 anh Lê Chí Thành – một người con tâm huyết của thôn Phú Hậu Trung đã nảy ra ý tưởng tổ chức hội bắt cá đồng. Anh cùng bạn bè, người thân kêu gọi đóng góp kinh phí, công sức để thả cá giống xuống cánh đồng Bàn Tay và đồng Giêng, biến nơi đây thành điểm tụ hội của cả làng mỗi dịp cuối năm.

Anh Thành cho biết: “Sự đồng tình của bà con trong làng chính là động lực để cho ban tổ chức càng phát triển và gìn giữ lễ hội lâu dài hơn nữa, lễ hội còn chính là hành động để cảm ơn thiên nhiên đã ban tặng cho nơi đây một địa hình lý tưởng để bà con làm ăn, phát triển". 

Điểm đặc biệt của lễ hội là tinh thần gìn giữ truyền thống và ý thức bảo vệ môi trường. Chỉ những người dân Phú Hậu được đeo băng đỏ mới có quyền tham gia bắt cá, và cách thức đánh bắt cũng được quy định nghiêm ngặt: chỉ sử dụng nơm, vợt, tuyệt đối không dùng kích điện hay các phương tiện khai thác tận diệt.

Những quy định này không chỉ tạo nên tính công bằng, thú vị mà còn nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ nguồn lợi thủy sản tự nhiên.

Hình ảnh từng tốp người, từ già trẻ lớn bé, cùng nhau lội xuống đồng bắt cá đã trở thành nét đẹp quen thuộc. Tiếng cười nói rộn ràng, tiếng nước bắn tung tóe hòa cùng không khí sôi động tạo nên một lễ hội không chỉ vui vẻ mà còn đầy ý nghĩa.

Lễ hội bắt cá đồng không chỉ là dịp để mọi người cùng nhau chia sẻ thành quả lao động mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết của người dân làng Phú Hậu.

Lễ hội này cũng mang lại giá trị tinh thần lớn lao. Nó như một lời nhắc nhở về mối quan hệ khăng khít giữa con người và thiên nhiên, đồng thời là dịp để các thế hệ trẻ hiểu hơn về truyền thống và ý nghĩa của việc sống hài hòa với môi trường.

Những đứa trẻ lớn lên từ vùng quê này không chỉ học được cách bắt cá mà còn hiểu rõ hơn về trách nhiệm bảo vệ tài nguyên, một điều mà không phải vùng quê nào cũng làm được.

Điều đáng quý là dù mới được tổ chức vài năm gần đây, hội bắt cá đồng đã nhanh chóng trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của người dân địa phương.

Từ những ngày đầu còn lạ lẫm, giờ đây cứ mỗi dịp tháng 11 âm lịch, cả làng lại nao nức đợi chờ. Đây không chỉ là dịp để mọi người vui chơi, giải trí mà còn là thời điểm tổng kết một năm lao động vất vả, chuẩn bị cho mùa xuân mới với nhiều hy vọng.

Làng Phú Hậu, xã Sơn Đông không chỉ được biết đến như vùng đất của những danh nhân lịch sử, nơi sinh ra 13 vị tiến sĩ các triều đại và nhiều danh tướng, danh thần khác mà còn gây ấn tượng bởi sự sáng tạo trong việc giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa dân gian.

Hội bắt cá đồng dù mới được tổ chức ít năm gần đây nhưng đã kịp ghi dấu ấn với du khách và trở thành một biểu tượng cho tinh thần lao động hăng say, ý thức gìn giữ truyền thống và niềm tự hào của người dân vùng hạ lưu sông Lô.

Giữa nhịp sống hiện đại, một lễ hội giản dị như hội bắt cá đồng không chỉ giữ chân người dân quê mà còn khiến bất cứ ai ghé thăm cũng phải luyến lưu. Đó là vẻ đẹp của một vùng quê giàu bản sắc, nơi con người biết yêu thương, gắn kết và sống chan hòa với thiên nhiên.

Bài và ảnh: Hương Giang