Khó khăn bủa vây

Theo TKV, do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19 bùng phát mạnh tại các tỉnh, thành phố phía Bắc đầu năm 2022 đã xâm nhập với tốc độ rất nhanh vào lực lượng lao động của TKV. 

Tính đến 14/3, TKV có 36.253 người lao động bị nhiễm COVID-19, chiếm 38% tổng số lao động toàn Tập đoàn. Riêng tại tỉnh Quảng Ninh là nơi tập trung các mỏ than của TKV, số ca F0 chiếm 42% tổng số lao động, số lao động khối sản xuất than phải nghỉ việc do dịch bệnh rất nhiều, nhất là giai đoạn cuối tháng 2, đầu tháng 3/2022.

Thậm chí có thời điểm nhiều đơn vị chỉ còn khoảng 20% lao động đi làm, hầu hết các đơn vị khai thác than hầm lò chỉ bố trí sản xuất được 2 ca/ngày, do thiếu hụt lao động trầm trọng.

Bên cạnh đó, xung đột giữa Nga và Ukraine đã khiến giá than, xăng dầu, cùng một số nguyên vật liệu khác tăng vọt.

Theo ước tính của TKV, trường hợp giá dầu tăng lên 120 USD/thùng, dự kiến giá trong nước đạt 21.100 đ/lít, tăng 40,7% so kế hoạch và tăng 48,9% thực hiện năm 2021, nếu không được điều chỉnh tăng giá bán than (bao gồm cả than bán cho các hộ điện) thì Tập đoàn có nguy cơ không hoàn thành kế hoạch lợi nhuận và/hoặc mất cân đối tài chính. 

Trong trường hợp này, dự kiến lợi nhuận của TKV giảm còn 1.264 tỷ đồng, riêng sản xuất than lỗ 1.386 tỷ đồng.

Ngoài ra, giá thành khai thác than ngày càng tăng do các mỏ than ngày càng khai thác xuống sâu, một số đơn vị điều kiện địa chất biến động phức tạp, sai khác so với tài liệu thiết kế ban đầu, mức độ rủi ro trong quá trình khai thác gia tăng, cung độ vận chuyển ngày càng xa, tiền lương và các loại thuế phí tăng cao. 

TKV cho biết tình hình than tồn kho đầu năm 2022 hiện ở mức thấp, chỉ còn 7,77 triệu tấn, giảm 6,15 triệu tấn so với tồn kho than đầu năm 2021.

Trong đó: than nguyên khai và than bán thành phẩm chưa chế biến là 2,31 triệu tấn; các loại than sẵn sàng cấp cho các hộ điện còn tồn không nhiều 2,6 triệu tấn (đầu năm 2021 là 4,5 triệu tấn) và phân bố rải rác nhiều kho, do đó sản lượng có thể huy động ngay rất thấp.

Đây là các nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt than cung ứng cho sản xuất của các nhà máy điện trong những ngày gần đây.

TKV kiến nghị hàng loạt giải pháp 

Theo đánh giá của TKV, 3 tháng đầu năm, các nhà máy nhiệt điện đăng ký nhu cầu 9.737 nghìn tấn, bằng 26,61% khối lượng theo hợp đồng đã ký với TKV (trong đó không tính Nhà máy An Khánh, Ninh Bình, Sơn Động). 

TKV bố trí kế hoạch cấp cho các nhà máy nhiệt điện 9.080 nghìn tấn, bằng 24,82% khối lượng theo hợp đồng và bằng 26% khối lượng kế hoạch của TKV.

Tính đến ngày 15/3/2022, khối lượng thực hiện đạt được 38% kế hoạch điều hành tháng 3/2022. Hiện nay, các đơn vị khai thác, chế biến đã ổn định sản xuất, do đó, TKV chi đạo các đơn vị kho vận cân đối đảm bảo hoàn thành kế hoạch tiêu thụ tháng 3/2022.

Tính lũy kế đến 14/3/2022, các nhà máy nhiệt điện BOT đã nhận than đạt 19,06% số lượng theo hợp đồng; các nhà máy thuộc điện lực EVN đạt 16,93%, riêng Nhiệt điện Quảng Ninh đã nhận than đạt 22,2% khối lượng hợp đồng; một số nhà máy có tỷ lệ nhận than thấp dưới 10% khối lượng hợp đồng là Ninh Binh (4,7%), Duyên Hải 1 (8,1%), Vũng Áng (7,0%).

Lý giải việc cung ứng than quý I chưa đạt tiến độ theo Hợp đồng ký với các nhà máy điện, TKV cho biết, bản chất việc đảm bảo sản lượng 35 triệu tấn than cung ứng cho sản xuất điện phụ thuộc lớn vào cả khối lượng và chất lượng than nhập khẩu. 

Tuy nhiên, dự kiến 3 tháng đầu năm, TKV mới chỉ nhập được 325 nghìn tấn; theo đó sản lượng than phụ thuộc nhập khẩu (PTNK) cấp cho các nhà máy nhiệt điện quý I/2022 khoảng 1,1 triệu tấn - bằng 7,8% kế hoạch năm, giảm khoảng 2,4 triệu tấn so với kế hoạch cấp than PTNK quý I/2022.

Trong điều kiện này, mặc dù, TKV và các đơn vị đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như huy động than tồn kho ra để chế biến, pha trộn than sản xuất trong nước giữa các vùng, khuyến khích các đơn vị đang có điều kiện khai thác thuận lợi tổ chức khai thác với sản lượng tăng cao, tập trung nhân lực để khai thác than... để tăng sản lượng than sạch sản xuất trong nước, nhưng vẫn không bù đắp được khối lượng than nhập khẩu bị thiếu.

Bên cạnh đó, theo TKV, ngoài nguyên nhân khách quan của thị trường thế giới còn do đến ngày 02/3/2022, Tập đoàn Điện lực mới chấp thuận cơ chế giá than pha trộn TKV kê khai theo Luật giá, dẫn tới TKV phải đẩy lùi và bỏ lỡ nhiều cơ hội nhập khẩu đủ than về pha trộn theo kế hoạch.

Hiện nay, sau khi Tập đoàn Điện lực chấp thuận cơ chế giá thì việc tìm được nguồn nhập khẩu than là vô cùng khó khăn và không nhập được các loại than có chất lượng phù hợp để pha trộn, kèm theo giá than thế giới tăng đột biến. 

Tuy nhiên do giá than thế giới tăng vượt giá đề xuất, cộng thêm ảnh hưởng chiến tranh giữa Nga và Ukraine làm khan hiếm nguồn cung dẫn tới khả năng không có đơn vị trúng thầu.

Sản lượng than giao cho hộ điện quý I/2022 chưa cao do các nhà máy chậm xác nhận ký hợp đồng mua bán than năm 2022, đa số đến ngày 05, 06/01/2022 mới xác nhận ký hợp đồng và gửi qua thư điện tử cho TKV, nên mất khoảng 7-10 ngày đầu tháng 1/2022 không có căn cứ pháp lý hợp đồng để giao than.

Để khắc phục khó khăn, TKV cũng tiếp tục đề xuất điều chỉnh giá bán than trong nước, đặc biệt là giá bán than cho các hộ điện, đảm bảo hiệu quả sản xuất kinh doanh than của TKV trong điều kiện giá dầu, giá nguyên vật liệu tăng cao và chi phí phòng chống dịch làm tăng giá thành sản xuất than.

Bên cạnh đó, để khắc phục các tồn tại bất cập trong việc thực hiện cung ứng than, đảm bảo cung cấp đủ, ổn định than cho các nhà máy điện theo các văn bản cam kết/hợp đồng mua bán than đã ký, trong tình hình thị trường than diễn biến phức tạp, bất ổn, khó dự báo được như hiện nay, TKV đề nghị Bộ Công Thương có ý kiến chỉ đạo các nhà máy nhiệt điện tôn trọng và thực hiện nghiêm túc việc nhận than theo hợp đồng dài hạn.

Đề nghị Bộ Công Thương có giải pháp phù hợp trong điều độ hệ thống điện quốc gia, điều tiết hợp lý việc huy động các nhà máy thuỷ điện, điện năng lượng tái tạo (điện khí, mặt trời...) và các nhà máy nhiệt điện sử dụng than để khối lượng than cung cấp cho sản xuất điện hàng năm không dao động quá lớn.