Nga đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong lĩnh vực vận chuyển dầu khi các biện pháp trừng phạt mới tiếp tục làm gián đoạn hoạt động xuất khẩu của nước này ra thị trường toàn cầu.

Ngày 10/2, thêm 161 tàu chở dầu bị đưa vào danh sách trừng phạt, nối dài những hạn chế đã có từ trước. Những biện pháp này đã tác động mạnh đến chi phí và hiệu quả của thương mại dầu mỏ Nga, gây khó khăn lớn trong việc duy trì sản lượng xuất khẩu.

Trong năm qua, các lệnh trừng phạt đã liên tục mở rộng, ảnh hưởng đến số lượng ngày càng lớn tàu vận chuyển. Hiện tại, tổng cộng 265 tàu đã bị đưa vào danh sách đen. Trong số 435 tàu từng vận chuyển dầu thô Nga trong năm 2024, khoảng 26% đã bị trừng phạt.

Nếu tính cả các tàu bị cấm vận bởi Anh và Liên minh châu Âu (EU), con số này tăng lên 37%. Do nhiều tàu thực hiện nhiều chuyến hàng trong năm, tác động thực tế còn lớn hơn, với khoảng 57% tổng lượng dầu xuất khẩu bằng đường biển của Nga bị ảnh hưởng bởi các biện pháp hạn chế này.

Hoạt động vận tải dầu phụ thuộc lớn vào chuỗi cung ứng ổn định và có thể dự đoán trước, do đó, sự thiếu hụt tàu chở dầu gây ra những thách thức nghiêm trọng về mặt hậu cần. Với hơn một nửa đội tàu bị ảnh hưởng, Nga đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm các giải pháp thay thế đáng tin cậy. Trong khi một số tàu vẫn tiếp tục hoạt động, chúng phải đối mặt với sự giám sát gắt gao hơn, chi phí cao hơn và những chậm trễ khiến việc vận chuyển dầu trở nên phức tạp hơn nhiều.

Chi phí vận chuyển tăng vọt, thời gian giao hàng kéo dài

Tác động dễ thấy nhất của các lệnh trừng phạt là chi phí vận chuyển dầu Nga đang leo thang nhanh chóng. Giá thuê tàu chở dầu từ Nga đến các thị trường châu Á đã tăng mạnh. Cước phí vận tải đã tăng gần 50% kể từ khi các biện pháp trừng phạt mới có hiệu lực. Chênh lệch giá giữa dầu thô Nga tại cảng xuất khẩu và giá giao hàng tại châu Á - chỉ số quan trọng phản ánh chi phí vận chuyển, cũng mở rộng đáng kể.

Chi phí vận chuyển một thùng dầu từ Biển Đen đến Ấn Độ hiện đã lên tới 10 USD/thùng, trong khi dầu xuất từ khu vực Baltic có giá vận chuyển lên tới 13 USD/thùng. Mặc dù chưa đạt mức đỉnh điểm như những giai đoạn trước đây, các chi phí này đã tăng 48% chỉ trong chưa đầy một tháng. Giá vận tải leo thang buộc Nga phải giảm giá bán dầu sâu hơn, khiến doanh thu sụt giảm đáng kể.

Bên cạnh chi phí tăng cao, các chuyến hàng cũng ngày càng bị trì hoãn. Một số tàu phải neo đậu ngoài khơi các cảng của Nga do chưa thể hoàn tất các thủ tục cần thiết hoặc chưa có bảo hiểm phù hợp để tiếp tục hành trình. Một số khác phải chờ đợi bên ngoài các cảng lớn, như tại Trung Quốc, thay vì cập bến và giao hàng theo kế hoạch.

Để lách các lệnh trừng phạt, Nga đã triển khai phương án chuyển dầu sang các tàu lưu trữ cỡ lớn ngoài khơi trước khi tiếp tục vận chuyển đến điểm đến cuối cùng. Tuy nhiên, cách làm này khiến quá trình xuất khẩu trở nên phức tạp và tốn kém hơn.

Khó khăn của đội tàu "bóng tối"

Trước sức ép từ phương Tây, Nga đã dựa vào một đội tàu già cỗi, thuộc sở hữu tư nhân và hoạt động ngoài hệ thống vận tải chính thống hay còn được gọi là “đội tàu bóng tối”.

Các tàu này thường không có bảo hiểm đầy đủ hoặc chỉ được bảo hiểm ở mức tối thiểu, khiến việc theo dõi và kiểm soát trở nên khó khăn. Dù đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì dòng chảy dầu xuất khẩu của Nga, đội tàu này cũng ngày càng gặp nhiều trở ngại hơn do các lệnh trừng phạt mới.

Nhiều tàu trong số này đang đối diện với những rào cản mới trên các tuyến vận tải quan trọng. Một số cảng và cơ quan hàng hải từ chối tiếp nhận các tàu không có đầy đủ bảo hiểm hoặc giấy tờ hợp lệ, làm gia tăng thêm những thách thức trong vận chuyển. Các dịch vụ thiết yếu như bảo trì, tiếp nhiên liệu và sửa chữa cũng bị hạn chế đối với các tàu bị trừng phạt, làm tăng nguy cơ sự cố kỹ thuật trong quá trình hoạt động.

Bất chấp những khó khăn trên, Nga vẫn nỗ lực duy trì hoạt động xuất khẩu dầu. Tuy nhiên, áp lực ngày càng lớn. Số lượng tàu bị cấm vận tiếp tục gia tăng, chi phí vận tải leo thang, và thời gian giao hàng bị kéo dài đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với ngành công nghiệp dầu mỏ của Nga.

Nếu các nút thắt hậu cần tiếp tục xấu đi, Moscow có thể sẽ gặp nhiều trở ngại hơn trong việc duy trì sản lượng xuất khẩu, từ đó tác động mạnh đến nền kinh tế nước này.

Việt Hà (Theo Regtech Times)