Nằm dưới chân núi Đọi, làng nghề Đọi Tam nổi tiếng với nghề làm trống lâu đời, với hơn 1.000 năm lịch sử. Đây cũng là quê hương của hai quả trống Sấm lớn nhất Việt Nam và dàn trống hội phục vụ đại lễ 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội.

Đến làng nghề những ngày đầu năm, không khí lao động tất bật, nhộn nhịp đã quay trở lại sau kỳ nghỉ Tết. Tiếng người lao động, tiếng của máy bào, máy xẻ, tiếng trống rộn ràng vọng ra từ những hộ gia đình làm trống. 

Nhằm phục vụ cho các lễ hội đầu năm mới, nhiều xưởng sản xuất tại làng nghề trống Đọi Tam phải chạy hết công suất phục vụ cho hàng loạt đơn hàng sản xuất.

Theo nhiều người thợ làm trống tại đây, nghề làm trống túc tắc quanh năm nhưng khoảng thời gian trước Tết và sau Tết là dịp làng nhận được nhiều đơn đặt hàng nhất. Đây là mùa bận rộn hơn cả bởi các lễ hội hầu hết được tổ chức vào dịp này.

“Trước Tết, gia đình tôi đã sản xuất một lượng hàng lớn nhưng đều đã bán hết. Khắp nơi cũng gọi điện hỏi nhưng xưởng tôi đã hết hàng, giờ xưởng phải bắt tay vào làm luôn để kịp cung ứng ra thị trường”, anh Trung, chủ xưởng sản xuất trống tại Đọi Tam cho biết. 

Được biết, nguyên liệu để làm trống gồm gỗ mít và da trâu. Gỗ được thu mua từ nhiều nơi chủ yếu là Hòa Bình, Thanh Hóa, Nghệ An. Còn da trâu nhập từ các lò mổ. 

Chia sẻ về bí quyết thành công của nghề trống Đọi Tam, anh Trung cho hay để có được chiếc trống tốt thì quan trọng nhất là khâu lựa chọn nguyên liệu. 

“Gỗ phải là loại gỗ mít già, có độ cong theo đúng yêu cầu từng loại trống. Da trâu được nạo sạch mặt, sau đó căng, phơi rồi sấy và cắt thành mặt trống để dai, không mục, mủn”, anh Trung cho hay.

Anh Hoàng, người đã có hơn 20 năm kinh nghiệm làm nghề cho biết, để hoàn thành một chiếc trống, người dân làng Đọi Tam phải trải qua 3 công đoạn chính: Làm da, làm tang và bưng trống.

“Da trâu sẽ được cạo lớp phôi cho mỏng rồi đem phơi khô. Tang trống được làm bằng gỗ mít khô, xẻ cong. Mỗi cây gỗ được chia làm nhiều dăm. Người thợ làm trống sẽ làm cho các dăm gắn kết lại với nhau bằng keo sữa, tạo thành trống kín, khít, tròn. Dăm trống không được phép nối vì sẽ ảnh hưởng tới âm thanh” anh Hoàng nói. 

Đặc biệt, bưng trống là công đoạn quan trọng nhất, quyết định tiếng trống theo mục đích của người làm trống. Để có được tiếng trống như ý phụ thuộc rất nhiều vào tay nghề của người làm, vì mỗi loại trống có yêu cầu về âm thanh khác nhau như độ vang, rền và độ đanh. 

Trống được bán ra thị trường dao động ở nhiều mức giá tùy thuộc vào kích cỡ và chất liệu. Cũng theo anh Hoàng, chiếc trống đắt hay rẻ thì phụ thuộc vào tang gỗ. Cùng là chất liệu từ gỗ mít nhưng rẻ nhất là tang rác (cỏ gỗ mít) màu trắng. Còn loại giá cao là 100% là lõi mít không có sâu và mắt có màu vàng và đậm hơn. Giá bán loại này cao hơn nhiều lần, có thể gấp 3 đến 4 lần bình thường. 

Với bản tính năng động, nhạy bén, ng­ười thợ làng nghề trống Đọi Tam luôn luôn tìm tòi và sáng tạo, các sản phẩm luôn đáp ứng được thị hiếu, thẩm mỹ của người sử dụng. Đó chính là sự đa dạng hoá các sản phẩm, sáng tạo nhiều chủng loại, kiểu dáng trống mới.

Vì vậy, nghề làm trống nơi đây không chỉ là nghề kiếm sống của một bộ phận người lao động mà còn lưu giữ và truyền bá nét đẹp văn hoá truyền thống của làng trống Đọi Tam đến với người dân trên cả nước khi trống Đọi Tam trên khắp các vùng miền.