Thêm đường lớn lại thêm nỗi lo

Tháng 6 vừa qua, toàn tuyến cao tốc Diễn Châu - Bãi Vọt đã chính thức đi vào khai thác. Đây là mảnh ghép cuối cùng, đánh dấu sự về đích của toàn bộ 11 dự án thành phần cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 với tổng chiều dài 654 km.

Hiện chiều dài đường cao tốc đang khai thác trên trục Bắc - Nam đạt 1.187 km và tổng chiều dài các tuyến cao tốc trên cả nước đã đưa vào khai thác đạt hơn 2.000 km.

Thực tiễn cho thấy, giao thông phát triển đến đâu sẽ tạo ra giá trị mới, mở ra không gian phát triển mới đến đó. Nhất là tạo điều kiện hình thành các khu đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ, du lịch.

Nâng cao hiệu quả khai thác quỹ đất, giảm chi phí logistics, giảm chi phí đầu vào, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân đi lại dễ dàng, thuận lợi, góp phần đẩy mạnh giao lưu, sinh hoạt, nâng cao chất lượng đời sống.

Tuy nhiên bên cạnh những kết quả tích cực đạt được khi các tuyến cao tốc đi vào khai thác là những nỗi lo về tai nạn giao thông xảy ra nhiều hơn và hậu quả thảm khốc hơn.

Thống kê của Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an), từ đầu năm 2024 đến nay, cả nước đã xảy ra hơn 12.000 vụ tai nạn giao thông, tăng gần 1.850 vụ so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó có nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra trên các tuyến đường cao tốc, gây thiệt hại về người và tài sản.

Nguyên nhân của các vụ tai nạn giao thông xảy ra trên các tuyến đường cao tốc được xác định chủ yếu do lỗi của người điều khiển phương tiện không chấp hành các quy định về giao thông đường bộ nói chung và các quy định khi lưu thông trên các tuyến đường cao tốc nói riêng.

Điển hình là vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra trên cao tốc Hà Nội - Hải Phòng vừa qua. Xe ô tô 16 chỗ lưu thông hướng Hà Nội đi Hải Phòng đã va chạm với xe bán tải chạy đằng trước.

Chỉ là va chạm nhẹ nhưng sau đó nhiều người trên 2 phương tiện đã dừng trên làn cao tốc ngoài cùng bên trái theo hướng di chuyển, sát với dải phân cách cứng để tranh cãi mà không có bất kỳ cảnh báo nào cho phương tiện phía sau.

Hậu quả là một xe ô tô khác từ phía sau lao tới, đâm vào phương tiện và nhiều người đứng trên đường khiến 2 người tử vong. Vụ tai nạn này một lần nữa cảnh báo về văn hóa tham gia giao thông, rõ ràng có thể tránh được tai nạn nếu các bên tuân thủ đúng quy định.

Theo TS. Trần Hữu Minh - Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, đường cao tốc là loại đường có hệ số an toàn cao nhất trong số các loại đường, tai nạn giao thông trên cao tốc chỉ chiếm khoảng 1% trong tổng số các vụ tai nạn giao thông.

Nhưng đây cũng là loại đường đặc thù với tốc độ xe lưu thông cao nên người tham gia giao thông cần tuân thủ nghiêm các quy định khi lưu thông, chuẩn bị kỹ lưỡng về mọi mặt như bảo đảm kiến thức và kỹ năng lái xe, sức khỏe và sự tỉnh táo tập trung, tình trạng phương tiện tốt, thu thập thông tin và có kế hoạch cho chuyến đi.

Đối với những người lái mới, xe mới, tuyến đường mới càng phải hết sức thận trọng. Khi tham gia giao thông trên các tuyến cao tốc, người điều khiển phương tiện phải luôn tuân thủ các quy tắc giao thông, nhất là giữ khoảng cách, tuân thủ tốc độ, các quy tắc khi vượt xe, chuyển làn, chuyển hướng,...

Đồng bộ các giải pháp

Ngoài những yếu tố chủ quan dẫn đến tai nạn giao thông, nhiều lái xe cũng cho rằng những bất cập về hạ tầng khi nhiều tuyến cao tốc chỉ có 2 làn xe, không có làn dừng khẩn cấp, chưa đồng bộ về hệ thống trạm dừng nghỉ,... khiến phương tiện gặp khó khăn trên hành trình di chuyển.

Theo PGS. TS. Trần Chủng - Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam, chức năng của đường cao tốc là chạy liên tục với vận tốc cao, lái xe chỉ được dừng ở những điểm cố định đã được quy ước.

“Lái xe, hành khách, kể cả máy móc ô tô cũng cần có thời gian dừng nghỉ nhất định. Vì thế, trong tiêu chuẩn đường cao tốc quy định khoảng cách từ 60 km - 120 km có thể tìm thấy điểm dừng cần thiết.

Trong đó khoảng cách 60 km cần có những điểm dừng phục vụ sinh hoạt thông thường của người dân (nghỉ ngơi, uống nước, nhà vệ sinh,…); khoảng cách 120 km trở lên cần những trạm dừng nghỉ lớn hơn (có cây xăng, nhà nghỉ). Trạm dừng nghỉ là một hạng mục công trình không thể tách rời với hệ thống đường cao tốc” - PGS. TS. Trần Chủng nhấn mạnh.

Hiện Bộ Giao thông Vận tải đã phê duyệt quy hoạch 36 trạm dừng nghỉ trên cao tốc Bắc - Nam và yêu cầu Cục Đường cao tốc Việt Nam chỉ đạo, đôn đốc, đẩy nhanh tiến độ triển khai đầu tư.

Việc phân kỳ đầu tư các tuyến cao tốc là vấn đề “cực chẳng đã” khi nguồn vốn đầu tư công chưa đáp ứng đủ yêu cầu thực tế. Vì vậy, đối với những tuyến cao tốc buộc phải phân kỳ đầu tư từng phần cần có phương án tổ chức giao thông phù hợp, đảm bảo an toàn giao thông.

Và để tránh lãng phí nguồn lực, công tác khảo sát, lựa chọn tuyến cao tốc thực hiện đầu tư cần được xem xét kỹ lưỡng, có tầm nhìn. Các cơ quan quản lý đường bộ phải theo dõi lưu lượng giao thông, nghiên cứu các giải pháp phù hợp để nâng cao năng lực khai thác, tránh vừa xây xong và đưa vào khai thác chưa lâu đã phải lên kế hoạch mở rộng.

Về phía Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) cũng khuyến cáo, lái xe khi xe gặp sự cố trên cao tốc cần chú ý quan sát, bật xi nhan, cố gắng từ từ di chuyển từng làn một đưa xe ra khỏi phần đường xe chạy cho đến khi vào sát bên phải đường hoặc làn dừng xe khẩn cấp. 

Sau đó, tài xế được khuyến cáo tiếp tục bật xi nhan cảnh báo; xuống xe (mặc áo phản quang vào ban đêm) và đặt ngay 3 chóp nón hoặc biển tam giác phản quang phía sau xe để cảnh báo với khoảng cách 100 m trên cao tốc.

Đặc biệt, lái xe không được tự ý đi bộ trên đường cao tốc, phải đứng ngoài dải tôn hộ lan để đảm bảo an toàn. Sau đó gọi điện thoại tới lực lượng chức năng để được hỗ trợ. 

Khi xe gặp tai nạn trên đường cao tốc, tài xế phải bình tĩnh xử lý, đặt cảnh báo và liên hệ với lực lượng chức năng để được hỗ trợ, xử lý theo quy định. Các tài xế cũng được khuyến cáo tuyệt đối không được đi bộ trên cao tốc, không được tập trung đông người để tranh cãi, xây dựng văn hóa giao thông.

PV