Quy trình luận tội Tổng thống Hàn Quốc 

Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol đang phải đối mặt với nguy cơ bị luận tội khi các nhà lập pháp đối lập cáo buộc ông vi phạm nghĩa vụ hiến định và phạm tội tương tự như tội phản quốc khi ban bố lệnh thiết quân luật vào thứ Ba (3/12).

Tổng thống Yoon Suk Yeol đã dỡ bỏ lệnh thiết quân luật trước bình minh ngày thứ Tư, chỉ vài giờ sau khi Quốc hội Hàn Quốc do phe đối lập kiểm soát bác bỏ nỗ lực của ông nhằm cấm các hoạt động chính trị và kiểm duyệt phương tiện truyền thông.

Hiến pháp Hàn Quốc quy định Quốc hội có quyền luận tội Tổng thống hoặc các quan chức công cấp cao khác nếu họ bị cho là "đã vi phạm Hiến pháp hoặc bất kỳ luật nào khi thực hiện nhiệm vụ chính thức".

Theo đó, đề nghị luận tội Tổng thống cần có đa số hai phần ba phiếu tán thành của các thành viên Quốc hội để được thông qua (trong khi chỉ cần có đa số đơn giản để luận tội các quan chức khác).

Trong vòng 72 giờ kể từ khi có yêu cầu luận tội, Quốc hội phải tiến hành bỏ phiếu về việc này. Hiện tại, phe đối lập tại Hàn Quốc đã đệ trình đề xuất luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol vào thứ Tư (4/12). Điều đó có nghĩa muộn nhất là thứ Sáu (5/12), Quốc hội Hàn Quốc sẽ phải bỏ phiếu về việc này.

Nếu Quốc hội bỏ phiếu thông qua việc luận tội Tổng thống, vụ việc sẽ được đưa ra xét xử tại Tòa án Hiến pháp. Trong thời gian chờ xét xử, Tổng thống Yoon Suk Yeol sẽ bị đình chỉ chức vụ và Thủ tướng Han Duck-soo đảm nhận cương vị Tổng thống tạm quyền.

Tòa án Hiến pháp có tối đa 180 ngày để quyết định liệu ông Yoon có phạm tội như Quốc hội cáo buộc hay không và liệu những tội đó có đủ nghiêm trọng để ông bị luận tội hay không. Tòa sẽ quyết định việc luận tội bằng một cuộc bỏ phiếu, và cần ít nhất 6 trong số 9 thẩm phán nhất trí thì quyết định luận tội mới có hiệu lực.

Có cơ hội thành công cho phe đối lập?

Quốc hội đơn viện của Hàn Quốc có 300 ghế. Đảng Dân chủ đối lập, đảng đang yêu cầu luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol, nắm giữ 175 ghế. Các đảng nhỏ khác chiếm 17 ghế và Đảng Quyền lực Nhân dân của ông Yoon có 108 ghế.

Như vậy, ngay cả khi tất cả các đảng khác đồng tình với Đảng Dân chủ đối lập thì vẫn cần ít nhất 8 nghị sĩ đến từ Đảng Quyền lực Nhân dân của ông Yoon Suk Yeol bỏ phiếu chống lại ông thì quyết định luận tội Tổng thống mới đạt mức trên 2/3 số ghế (200 trong tổng số 300 ghế) để được thông qua.

Dù một số thành viên của Đảng Quyền lực Nhân dân đã phản đối mạnh mẽ tuyên bố thiết quân luật của Tổng thống Yoon Suk Yeol, nhưng không rõ liệu có bao nhiêu người trong số họ sẽ bỏ phiếu nhất trí luận tội Tổng thống.

Điều gì sẽ xảy ra nếu Tổng thống Yoon bị cách chức?

Nếu Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc bỏ phiếu nhất trí duy trì việc luận tội, Tổng thống Yoon Suk Yeol sẽ bị cách chức. Và một cuộc bầu cử Tổng thống mới phải được tổ chức trong vòng 60 ngày kể từ đó.

Trong lịch sử Hàn Quốc, chỉ có hai vị Tổng thống trước ông Yoon phải đối mặt với thủ tục luận tội kể từ khi chế độ quân sự kết thúc ở nước này vào những năm 1980.

Cựu lãnh đạo đảng của ông Yoon, bà Park Geun-hye đã bị luận tội và cách chức vị Tổng thống này vào năm 2017 vì những cáo buộc nhận hối lộ, lạm dụng quyền lực nhà nước và làm rò rỉ bí mật nhà nước.

Vào năm 2004, Tổng thống Roh Moo-hyun bị Quốc hội luận tội vì cáo buộc không duy trì sự trung lập chính trị của một quan chức nhà nước cấp cao. Nhưng Tòa án Hiến pháp đã bác bỏ việc luận tội và ông Roh được phục chức để tiếp tục nhiệm kỳ Tổng thống 5 năm của mình.

Nếu ông Yoon Suk Yeol từ chức trước khi có phán quyết của Tòa án Hiến pháp, Thủ tướng Han Duck-soo cũng sẽ đảm nhận cương vị Tổng thống tạm quyền. Và trong vòng 60 ngày, Hàn Quốc phải bầu ra một Tổng thống mới, người sẽ bắt đầu nhiệm kỳ kéo dài 5 năm.

Quang Anh