Năm nay, do dịch bệnh COVID-19 đang diễn biến phức tạp nên Lễ Báo ân Đô đài Ngự sử Bùi Cầm Hổ chỉ tổ chức phần tế lễ truyền thống và hạn chế người tham gia.

Bùi Cầm Hổ (1390 - 1483), là người làng Đậu Liêu, huyện Thiên Lộc (nay là phường Đậu Liêu, thị xã Hồng Lĩnh).

Tương truyền, lúc thân mẫu Bùi Cầm Hổ chuyển dạ, bỗng dưng từ núi Hồng Lĩnh xuất hiện một con hổ đi ra và thét lên mấy tiếng, sau đó đứa bé sinh ra và được đặt tên Bùi Cầm Hổ, có nghĩa là “Họ Bùi bắt được hổ”.

Tuổi thơ của Bùi Cầm Hổ lớn lên tại quê hương Đậu Liêu, sau này, ông ra kinh thành Thăng Long học hành tiến tới.

Có một câu chuyện về “Cháo lươn giải oan cho người oan” đã nói lên trí thông minh, sáng suốt hơn người thời học trò của Bùi Cầm Hổ. Chuyện kể rằng có một gia đình nọ trước lúc người chồng đi xa, người vợ mua lươn về nấu cháo cho chồng ăn, không may vừa ăn xong thì người chồng đột tử. Người vợ bị nghi oan tội giết chồng.

Phiên xét xử của triều đình rơi vào thế bế tắc vì chị ta một mực kêu oan và từ trước tới nay người vợ luôn hiếu thảo, thương yêu chồng; không thể có chuyện ra tay hạ sát chồng. Trước các vị quan và muôn dân, cậu học trò thông minh Bùi Cầm Hổ tự xưng là mình có thể minh oan được vụ việc, nếu không thành thì tự nguyện  bị chém đầu.

Để minh oan cho người phụ nữ, cậu học trò thông minh đã ra chợ mua một mớ lươn giống với số lươn mà phụ nữ đã nấu cháo cho chồng ăn, sau khi nấu xong thì cháo được cho chó ăn và chó lăn ra chết. Trước quan lại và dân chúng, Bùi Cầm Hổ đi đến kết luận: cháo lươn được nấu từ loài xà lươn có độc, người và động vật ăn vào sẽ chết, vì vậy tội lỗi của người phụ nữ được minh oan, triều đình dân chúng thán phục trí tài cao của ngài.

Về sau, Bùi Cầm Hổ có 30 năm được phong làm quan trong triều đình nhà Lê và có đóng góp công trạng to lớn cho đất nước. Ông được sung chức đi sứ nhà Minh 3 lần vào những năm 1433, 1437, 1439.

Về hưu, ông đã có nhiều đóng góp xây dựng quê hương Đậu Liêu như đắp đập Nhâm Xá ngăn khe đưa dòng nước từ núi Hồng Lĩnh về tưới cho cánh đồng Kẻ Treo (nay là phường Đậu Liêu).

Sau khi Bùi Cầm Hổ mất, Nhân dân đã lập đền thờ ghi nhận công lao to lớn của ông với nước với dân. Năm 1992, đền thờ Bùi Cầm Hổ được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia.

Để tỏ lòng thành kính với ông, hằng năm, chính quyền, Nhân dân và con cháu dòng họ Bùi tổ chức 2 lễ chính là lễ báo ân vào ngày 12 tháng Giêng và lễ giỗ vào ngày 20/9 âm lịch.