Con tàu Razoni chất đầy hơn 26.000 tấn ngô đã thoát khỏi vùng ngoại ô của cuộc chiến tranh Nga – Ukraine. Tuy nhiên, ở Lebanon - nơi có tỷ lệ lạm phát lương thực tồi tệ nhất thế giới (con số khổng lồ 122%) và phụ thuộc vào khu vực Biển Đen để nhập khẩu gần như tất cả lúa mì.

Cuộc giao tranh đã khiến 20 triệu tấn ngũ cốc bị mắc kẹt bên trong Ukraine. Sau hàng loạt các cuộc đàm phán giữa Nga, Ukraine, Thổ Nhĩ kỳ và Liên Hợp Quốc thành công tốt đẹp, và tàu Razoni khởi hành khỏi Ukraine đã đánh dấu một bước quan trọng đầu tiên trong việc xuất khẩu nguồn cung cấp thực phẩm.

Được biết, số lượng lương thực này sẽ được đưa đến các trang trại nuôi gia súc, gia cầm và tiệm bánh để nuôi hàng triệu người nghèo đói đang đói ở châu Phi, Trung Đông và các vùng của Châu Á.

Lô hàng đầu tiên khó cân bằng an ninh lương thực

Jonathan Haines, nhà phân tích cấp cao của công ty phân tích và dữ liệu Gro Intelligence, cho biết: “Thực ra việc chứng kiến lô hàng chuyển đi là một vấn đề lớn. “26.000 tấn trong quy mô 20 triệu tấn bị đóng băng này không là gì cả, hoàn toàn nhỏ nhoi, nhưng nếu càng nhiều tàu tải ngũ cốc, mỗi chuyến hàng đi sẽ củng cố niềm tin.”

Do kích thước con tàu siêu nhỏ, các chuyến hàng đầu tiên rời khỏi “vựa bánh mì trên thế giới” chưa có khả năng làm giảm giá lương thực và giảm bớt cuộc khủng hoảng lương thực trên toàn thế giới trong thời gian gần..

Hơn nữa, các chuyên gia cho rằng phần lớn lượng ngũ cốc này được cho là làm thức ăn cho gia súc hơn là sử dụng cho con người.

Điều này sẽ làm tăng hậu quả của cuộc xung đột Nga - Ukraine đối với những người thu nhập nhất, khó tiếp cận lương thực trên thế giới như Somalia và Afghanistan - nạn đói dễ lan rộng và lạm phát đã khiến giá lương thực và năng lượng vượt quá tầm với của nhiều người.

Theo Ibrahim Tarchichi, người đứng đầu Hiệp hội Nông dân Bekaa, lô hàng ngũ cốc dự kiến vào cuối tuần này là một dấu hiệu cho thấy an ninh lương thực sẽ dần cân bằng hơn mặc dù giá cả vẫn còn ở mức cao.

Tuy nhiên, ông tuyên bố điều trên sẽ không tạo ra nhiều sự khác biệt ở quốc gia của ông, nơi nạn tham nhũng và chia rẽ chính trị lan rộng đã tồn tại trong nhiều năm. Kể từ năm 2019, nền kinh tế đã thu hẹp ít nhất 58%, đồng tiền giảm cho đến nay khiến hơn 3/4 dân số hiện sống trong cảnh nghèo đói.

"Tôi tin rằng cuộc khủng hoảng sẽ còn kéo dài chừng nào chi phí hoạt động còn tăng và sức mua giảm", ông Tarchichi nói thêm.

Trong tuần này, xung đột đã thể hiện rõ nét hơn khi một phần của hầm chứa ngũ cốc ở cảng lớn của Beirut sụp đổ trong một đám mây bụi khổng lồ, hai năm sau một vụ nổ khiến hơn 200 người thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị thương.

Mặc dù mang tính biểu tượng, nhưng các lô hàng ngũ cốc Ukraine ít nhiều đã xoa dịu những lo ngại của thị trường lương thực.

Hạn hán và chi phí phân bón tăng cao đã khiến giá ngũ cốc cao hơn 50% so với đầu năm 2020, trước đại dịch COVID-19. Và mặc dù Ukraine là nhà cung cấp lúa mì, lúa mạch, ngô và dầu hướng dương hàng đầu cho các nước đang phát triển, nhưng nước này chỉ chiếm 10% thương mại lúa mì quốc tế.

Cũng có rất ít thông tin cho rằng những người nghèo nhất thế giới sống dựa vào lúa mì Ukraine được phân phối thông qua các cơ quan của Liên Hợp Quốc như Chương trình Lương thực Thế giới. Trước chiến tranh, một nửa lượng ngũ cốc mà WFP mua để phân phối đến từ Ukraine.

Lối đi an toàn của Razoni được đảm bảo bởi một thỏa thuận kéo dài 4 tháng mà Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ đã làm trung gian với Ukraine và Nga hai tuần trước. Hành lang xuyên Biển Đen dài 111 hải lý và rộng 3 hải lý, vùng biển rải rác những quả mìn nổ trôi, làm chậm công việc vận chuyển.

Theo thỏa thuận đã đạt được, thực phẩm xuất khẩu của Ukraine sẽ được chuyển đến các quốc gia bị mất an ninh lương thực. Điều đó có nghĩa là người dân ở châu Phi có thể mất vài tuần để nhìn thấy ngũ cốc từ các lô hàng mới và thậm chí lâu hơn do tác động của giá lương thực cao, Shaun Ferris, một cố vấn về nông nghiệp và thị trường tại Kenya, cho biết.

Nhiều người dân héo mòn vì đói, nghèo

Ở Đông Phi, hàng nghìn người đã chết vì Somalia và các nước láng giềng Ethiopia và Kenya đối mặt với đợt hạn hán tồi tệ nhất trong 4 thập kỷ.

Sau khi Nga tấn công Ukraine, Somalia và các nước châu Phi khác đã tìm kiếm sự trợ giúp từ các đối tác ngũ cốc phi truyền thống như Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Brazil, nhưng việc nhập khẩu cũng gặp trở ngại do giá năng lượng đang tăng cao.

Theo nhận định của ông Ferris, giá các loại thực phẩm quan trọng có thể bắt đầu giảm trong hai hoặc ba tháng tới khi thị trường thực phẩm nhập khẩu có nhiều điều chỉnh và thu hoạch địa phương tiến triển.

Bên cạnh đó, ông Ferris cho rằng sẽ có thể nhà nhập khẩu nhiều tiền nhất sẽ là “người chiến thắng” có được những lô hàng ngũ cốc đầu tiền của Ukraine, tất nhiên khả năng tài chính hạn chế hơn sẽ được xếp sau.

Ông nói: “Ukraine không phải là một tổ chức từ thiện. "Quốc gia này sẽ nỗ lực để có được những giao dịch tốt nhất trên thị trường" nhằm duy trì nền kinh tế đang “mong manh” của mình.

Tuần này, WFP cho biết họ đang có kế hoạch thu mua, bốc xếp và vận chuyển 30.000 tấn lúa mì ra khỏi Ukraine trên một con tàu do Liên hợp quốc thuê.

Tại Lebanon, nơi nhóm viện trợ nhân đạo Mercy Corps cho biết giá bột mì đã tăng hơn 200% kể từ khi Nga bắt đầu chiến tranh, hằng này, người dân đều đứng xếp hàng dài, tâm trạng căng thẳng bên ngoài các tiệm bánh để mua bánh mì được trợ cấp trong những ngày gần đây.

Chính phủ nước này cũng “bật đèn xanh” cho khoản vay 150 triệu USD của Ngân hàng Thế giới để nhập khẩu lúa mì, một giải pháp tạm thời từ sáu đến chín tháng trước khi có thể buộc phải dỡ bỏ hoàn toàn các khoản trợ cấp đối với bánh mì.

Trong khi tình hình khó khăn đối với hàng triệu người Lebanon, khoảng 1 triệu người tị nạn Syria chạy trốn cuộc nội chiến xuyên biên giới phải đối mặt với sự kỳ thị và phân biệt đối xử khi cố gắng mua bánh mì.

Một người Syria sống ở miền bắc Lebanon cho biết anh thường phải mất 3-4 lần đến các tiệm bánh trước khi tìm được ai đó sẵn lòng bán bánh mì cho mình, ưu tiên người Lebanon. Anh mô tả hàng 100 người đang chờ đợi và chỉ một số ít được phép mua một miếng bánh mì nhỏ sau mỗi nửa giờ.

“Chúng tôi nhận đủ loại bình luận khiếm nhã vì chúng tôi là người Syria, dù đã cố phớt lờ, nhưng đôi khi quá đáng, chúng tôi quyết định ra về tay trắng”, anh giãi bày.

Lê Na (Theo AP)