Phân cấp triệt để cho địa phương trong cho phép khai thác cát, sỏi

Tại phiên chất vấn ngày 4/6 trong chương trình kỳ họp thứ 7, Quốc hội khoá XV về lĩnh vực tài nguyên và môi trường (TN&MT), đại biểu Đặng Bích Ngọc - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hoà Bình đã bày tỏ quan tâm đến giải quyết khó khăn trong việc khai thác khoáng sản, nhất là vật liệu san lấp các công trình, giao thông trọng điểm.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc đặt câu hỏi: Thời gian qua, để giải quyết khó khăn trong việc khai thác khoáng sản, nhất là vật liệu san lấp các công trình, giao thông trọng điểm, Quốc hội đã cho phép áp dụng cơ chế đặc thù để xử lý vấn đề này. Xin Bộ trưởng cho biết, để giải quyết căn cơ khó khăn, vướng mắc trên cần phải luật hóa nội dung này thế nào nhằm đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, tạo sự thống nhất, chủ động cho chính quyền địa phương tổ chức thực hiện?

Trả lời câu hỏi nêu trên, ông Đặng Quốc Khánh - Bộ trưởng Bộ TN&MT cho biết, vừa qua, với cơ chế đặc thù của Quốc hội, sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, sự đồng lòng của các địa phương nên đã thực hiện cơ chế đặc thù về việc cấp vật liệu san lấp cho các dự án trọng điểm quốc gia, dự án cao tốc.

Thực hiện 8 nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ đã ban hành các nghị quyết hướng dẫn để triển khai chỉ đạo. Bộ TN&MT cũng ban hành các hướng dẫn về cấp vật liệu xây dựng này cho các dự án và đến nay tiến độ của các dự án đều vượt tiến độ.

"Chúng ta thấy rằng cơ chế của chúng ta, đặc thù của Quốc hội cho phép rất hiệu quả, thể hiện được tiến độ các công trình, dự án của quốc gia", ông Khánh nhấn mạnh.

Để luật hóa nội dung nêu trên, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, các vật liệu san lấp, quy trình để cấp mỏ cũng giống các kim loại quý, có nghĩa quy trình chưa được phân loại, phân nhóm. Hiện nay để xử lý vấn đề này, Bộ TN&MT là cơ quan soạn thảo, Chính phủ trình Quốc hội Luật Địa chất và Khoáng sản, trong đó đã phân loại bốn nhóm khoáng sản.

Cụ thể, nhóm thứ nhất, nhóm các loại kim loại quý;

Nhóm thứ hai, nhóm vật liệu xây dựng cao tốc, các vật liệu chế biến sâu;

Nhóm thứ ba, vật liệu xây dựng thông thường;

Nhóm thứ tư, loại vật liệu đất đá, sỏi. "Loại này sẽ phân cấp triệt để nhóm 3 và nhóm 4 cho các địa phương và trong dự thảo quy định không phải cấp phép mỏ mà đăng ký và sau đó nộp nghĩa vụ thuế theo quy định", Bộ trưởng Bộ TN&MT nêu rõ.

Lấy cát biển khoảng 2m để giảm tác động của môi trường

Cũng liên quan đến vật liệu san lấp, đại biểu Trần Kim Yến - Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh đặt vấn đề trong bối cảnh là thiếu cát sông để thực hiện các dự án, nhất là các dự án đặc biệt quan trọng như dự án làm đường cao tốc ở Đồng bằng sông Cửu Long thì phương án dùng cát biển để thay thế là một hướng tìm kiếm.

Tuy nhiên, theo đại biểu Trần Kim Yến thì việc thay thế là có điều kiện khi chưa đáp ứng thì triển khai đại trà là một sự liều lĩnh, đánh cược với môi trường, nhiều vấn đề đặt ra là hàm lượng muối trong cát biển có ảnh hưởng đến môi trường xung quanh theo thời gian hay không?

Cũng theo đại biểu đoàn TP Hồ Chí Minh, có ý kiến còn cho rằng việc sử dụng cát biển thay cát sông còn mang mặn vào giữa cánh đồng lũ trũng, cao trình thấp, nền đất yếu, nhất là trong tình trạng xâm nhập mặn đang ngày càng phức tạp và khó lường như hiện nay. Đại biểu đặt câu hỏi: Bộ trưởng có giải pháp gì kể cả trước mắt và lâu dài để vừa có đủ nguyên vật liệu cho cát dự án nhưng không làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, đảm bảo được an ninh nguồn nước?

Trả lời câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Bộ TN&MT Đặng Quốc Khánh cho biết, phương án sử dụng cát biển cho các dự án trọng điểm quốc gia, đặc biệt là dự án về đường cao tốc là rất khó khăn. Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ TN&MT, các bộ, ngành liên quan như Bộ Xây dựng, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Giao thông vận tải cùng nghiên cứu việc sử dụng cát biển.

Hiện nay dự án thí điểm của Bộ Giao thông vận tải đã thực hiện sử dụng cát biển trong việc tiến hành san lấp và xây dựng đường giao thông. Theo Hội đồng của Bộ Giao thông vận tải thì việc sử dụng cát biển trong quá trình thí nghiệm có thể san lấp và thi công đến độ K95.

Đối với Bộ TN&MT được giao nhiệm vụ đánh giá trữ lượng, khu vực để lấy cát biển. Vừa qua Bộ TN&MT đã hoàn thành xong Đề án đánh giá trữ lượng ở khu vực Sóc Trăng, với một trữ lượng có thể lấy ngay được là 145 triệu m3, cách bờ khoảng gần 20km và thân mỏ có chiều sâu khoảng 7m.

"Bộ TN&MT cũng khuyến cáo nếu như lấy cát biển thì chỉ lấy khoảng 2m thôi để giảm tác động của môi trường", ông Đặng Quốc Khánh nói và cho biết, trữ lượng cát biển rất lớn và hiện nay cát biển cũng đã được sử dụng để san lấp và sử dụng trong các khu kinh tế, khu công nghiệp, các dự án ven biển.

Về nội dung đại biểu Quốc hội có trao đổi sợ nhất là việc nhiễm mặn, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, khi sử dụng cát biển chúng ta phải đánh giá tác động môi trường.

Theo ông Đặng Quốc Khánh, hiện nay cát biển được sử dụng tốt nhất là ở những khu vực đá nhuyễn đã có một độ nhiễm mặn, về nguyên tắc môi trường là không được gây nhiễm mặn cho các khu vực xung quanh. "Như vậy tùy theo công trình, tùy theo dự án, tùy theo mức độ thì sẽ được đánh giá tác động của từng dự án một, với một nguyên tắc là không được để ảnh hưởng đến nhiễm mặn", ông Khánh nêu rõ.