(NB&CL)Mùa Trung thu, mùa của những chiếc đèn lồng, đèn kéo quân lại dễ khiến ta nghĩ về những làng nghề truyền thống. Với sự thay đổi và phát triển của xã hội, nhiều người đã không còn mặn mà với các sản phẩm được làm từ làng nghề truyền thống. Nhiều nghệ nhân vẫn đang chật vật làm nghề, tìm người để truyền nghề...
Xã Cao Viên (huyện Thanh Oai, TP. Hà Nội) là nơi có những nghệ nhân hằng ngày vẫn “say” với những sản phẩm truyền thống, cổ truyền phục vụ cho những dịp Tết Trung Thu hằng năm. Men theo con đường đê chạy dọc sông Đáy, cuối cùng tôi cũng tìm được nhà ông Vũ Văn Sinh, một nghệ nhân có thâm niên hơn 50 năm với các sản phẩm nghề truyền thống – đèn kéo quân. Ông Sinh là người đã từng giữ kỷ lục làm chiếc đèn kéo quân lớn nhất Việt Nam năm 2006 với chiều cao 6,7m và đường kính 2,7m, cao gần bằng ngôi nhà hai tầng, được đăng ký kỷ lục Guinness Việt Nam.
Nhiều khách hàng quen vẫn tìm đến để mua những chiếc đèn kéo quân do ông Sinh làm ra.
Ông Sinh là một trong những nghệ nhân thế hệ chót của nghề làm đèn Trung Thu ở xã Cao Viên. Sinh ra và lớn lên trong gia đình nhiều đời làm nghề thủ công, ngày ngày được tiếp xúc với tre, giấy, hồ dán khiến tình yêu với nghề cứ lớn dần lên theo thời gian, khi được dạy cách kết hợp các vật liệu thành đèn kéo quân. Ông Sinh vẫn nhớ, ngày còn bé, có được chiếc đèn kéo quân trong dịp Tết Trung Thu đó là niềm ao ước của biết bao đứa trẻ. Chiếc đèn được đốt lên, quay chong chóng, hiện lên màu sắc rực rỡ của người, ngựa nối đuôi nhau tự chuyển động mang lại niềm vui, sự háo hức của mỗi đứa trẻ….
Còn đến bây giờ, khi xã hội đã phát triển, trẻ em đã có nhiều niềm vui khác, không còn mấy người quan tâm đến đèn kéo quân, sản phẩm được làm ra rất ti mỉ, mất thời gian, nhưng tiêu thụ lại rất chậm. Ông Sinh chia sẻ, để làm ra được một chiếc đèn kéo quân thì ngay từ “nguyên liệu” cũng phải được lựa chọn cẩn thận kỹ lưỡng. Đó là phải dùng tre “bánh tẻ”, được lấy đúng mùa, phơi khô, ngâm nước để tránh mối mọt. Giấy làm đèn là loại giấy gió, giấy nến để hình ảnh được rõ, có độ trong. Nhất là bộ phận cánh quạt quay phải được làm bằng giấy mỏng, có độ dai và vênh 1 góc 25o để tạo không khí đối lưu; “hình quân” được làm bằng giấy nhẹ… Với một chiếc đèn kéo quân cỡ nhỏ, thông thường một người phải làm hết 8 tiếng nếu có đầy đủ nguyên liệu và chỉ bán được khoảng 120.000 đồng. Do đó, mỗi người chỉ làm tối đa được 2 chiếc mỗi ngày nhưng vẫn… không có người mua. Bởi thế, giờ đây, có những chiếc đèn kéo quân chỉ còn có tác dụng trưng bày, “hoài niệm”, khó có thể bán được. Còn nhắc đến câu chuyện giữ nghề, “giữ lửa”, ông Sinh chỉ cười: “Giờ đỏ mắt đi tìm, cũng khó có thể tìm được người để truyền nghề bởi họ khó có thể sống, mưu sinh bằng nghề làm đèn truyền thống”.
Hướng đi nào cho các sản phẩm làng nghề truyền thống.
Giữ nghề truyền thống thế nào và phải sống được bằng nghề truyền thống luôn là câu hỏi đau đáu với những người trong các làng nghề truyền thống của Việt Nam. Thế nhưng, hầu hết người dân vẫn đang tự “bơi”, tự vật lộn bằng nghề, để rồi khi nghề không “nuôi” được người thì lại từng người, từng người rời bỏ, không ai muốn giữ, phát triển nghề truyền thống.
Đây là một thực trạng chung của các làng nghề truyền thống hiện nay. Ngay như tại làng Triều Khúc (xã Tân Triều, huyện Thành Trì, TP. Hà Nội) cũng là nơi có truyền thống lâu đời về sản xuất các mặt hàng bằng tơ lụa như: quai thao nón thúng, se chân chỉ hạt bột, phất trần… Đây là một trong những sản phẩm được mua nhiều, có giá trị thiết yếu trong cuộc sống của người dân. Đã có thời gian, ở làng còn “nhà nhà, người người” đến gặp các nghệ nhân để được truyền dạy nghề. Nhưng vài năm gần đây, số lượng đặt hàng dần ít đi, sản phẩm do được làm thủ công cho nên giá thành công, khó cạnh tranh với những sản phẩm của Trung Quốc. Mặc dù, không khó để phân biệt giữa hàng sản xuất công nghiệp đại trà với hàng thủ công chất lượng, có sự tinh tế, đẹp, nhưng cũng chả còn mấy người quan tâm vì không phù hợp với thực tiễn. Hiện giờ những nghệ nhân trong làng lại chật vật kiếm sống, mưu sinh bằng nghề. Muốn giữ nghề, giữ lửa nhưng không biết phải tìm ai, tổ chức nào giúp đỡ…
“Giữ lửa” thế nào?
Không khó để tìm kiếm trên mạng xã hội, các trang quảng cáo vẫn còn những cá nhân, công ty đang buôn bán, kinh doanh những mặt hàng thủ công truyền thống. Họ vẫn sống được với nghề khi biết áp dụng công nghệ “4.0” vào việc kinh doanh sản phẩm truyền thống.
Đơn cử như anh Nguyễn Trung Đức (huyện Thường Tín, Hà Hội). Ngay từ bé đã sinh ra và lớn lên trong gia đình nhiều đời sản xuất mây, tre đan thủ công. Mặc dù cũng đã tốt nghiệp một trường đại học chuyên ngành về kinh tế, nhưng sau khi đi làm được một thời gian, anh lại quay trở lại với công việc sản xuất, kinh doanh của gia đình về các mặt hàng mây, tre đan. Theo anh Đức, bên cạnh những sản phẩm được lưu giữ cách làm nghề truyền thống lâu đời, anh dành nhiều thời gian đi học hỏi kinh nghiệm ở nhiều nơi và nghiên cứu tìm hiểu yêu cầu của thị trường, từ đó sáng tạo ra nhiều mẫu mã mới cho phù hợp với thị hiếu khách hàng. Bằng việc tham gia vào các sàn giao dịch, mạng xã hội, các sản phẩm do xưởng nhà anh sản xuất cũng đã có những khách hàng “ruột” quan tâm và liên tục đặt hàng. Một số sản phẩm truyền thống sau khi được cải tiến và đưa vào các siêu thị lớn như lẵng hoa, treo đèn, giỏ… cũng được người tiêu dùng lựa chọn.
Thế nhưng anh Đức vẫn là số ít trong những người có thể sống được bằng nghề truyền thống. Khi thống kê hiện nay trên cả nước có gần 5.400 làng nghề, với khoảng 2.000 làng nghề truyền thống thuộc 115 nghề được phân loại thành các nhóm nghề như: thủ công mỹ nghệ, sản xuất đồ gia dụng, sản xuất nông cụ, sản xuất đồ chơi... Trong những nhóm nghề này, các làng nghề sản xuất nông cụ, đồ gia dụng truyền thống, đồ chơi là nơi gặp nhiều khó khăn nhất khi không tìm được “đầu ra”.
Bộ phận “cánh quạt quay” của chiếc đèn kéo quân được làm rất tỉ mỉ, chính xác.
Về vấn đề này, ông Trịnh Quốc Đạt - Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam cho rằng do công tác dạy nghề truyền thống chưa phát huy hiệu quả tại các làng nghề; các mô hình đào tạo nghề vẫn chưa thu hút được đông đảo lao động nông thôn tham gia, chất lượng đào tạo còn hạn chế và thiếu tính bền vững. Ngoài ra, hiện nhiều địa phương mới chú trọng dạy nghề nông nghiệp, công nghiệp mà chưa chú trọng đúng mức việc dạy nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống hoặc lúng túng trong công tác chỉ đạo, định hướng sản xuất... Sản phẩm ngành nghề truyền thống muốn hấp dẫn khách hàng thì phải có giá trị văn hóa nghệ thuật.
Nhiều chuyên gia cho rằng, ngành nghề truyền thống của Việt Nam rất đa dạng, tuy nhiên hiện nay chúng ta dường như đã “bỏ ngỏ” mỏ “vàng” này mà để cho các nghệ nhân tự “bơi”, tự “sống”. Như vậy, chỉ trong vài năm tới sẽ có rất nhiều nghề truyền thống sẽ “biến mất” và chỉ còn có giá trị lịch sử. Việc lưu giữ nghề truyền thống ở thời điểm hiện tại không còn chỉ là mối bận tâm riêng của các nghệ nhân, làng nghề mà cần có sự quan tâm của ban, ngành, xã hội trong việc bảo tồn, khôi phục các giá trị truyền thống.
(CLO) Đêm muộn ngày vía Thần Tài, hàng trăm người vẫn ngồi xếp hàng chờ đợi để được mua vàng tại cửa hàng Bảo Tín Minh Châu (Cầu Giấy, Hà Nội). Hầu hết đều phải chờ đợi trên một giờ đồng hồ mới đến lượt mua vàng.
(CLO) Về dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc yêu cầu luật mới phải tháo gỡ được khó khăn, vướng mắc, những nút thắt trong thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp. Luật phải bao quát tối đa, không để khoảng trống pháp lý, tránh tình trạng có những tình huống xảy ra trong thực tiễn nhưng luật không quy định.
(CLO) Chiều ngày 7/2, thực hiện Chương trình công tác năm 2025, để chuẩn bị cho công tác thẩm tra Dự án Luật Báo chí (sửa đổi), Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Triệu Thế Hùng làm trưởng đoàn đã đến làm việc với Trung ương Hội Nhà báo Việt Nam về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về báo chí.
(CLO) Chiều 7/2, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết phê chuẩn đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về bộ máy làm việc của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
(CLO) Theo thông báo mới từ Ban Tổ chức giải đấu V-League 2024/25, sẽ có tới 11 cầu thủ và một quan chức phải ngồi ngoài ở vòng này, một số nhận thẻ đỏ ở trận trước, còn lại nhận đủ ba thẻ vàng và quyết định kỷ luật từ Ban Tổ chức.
(CLO) Ngày 7/2, Công an tỉnh Hải Dương tổ chức lễ công bố, trao quyết định của Giám đốc Công an tỉnh về việc nghỉ hưu trước hạn tuổi đối với 5 trưởng phòng, 1 phó trưởng phòng của đơn vị này.
(CLO) Ngày 7/2, Đoàn lãnh đạo cấp cao của Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực Liên hợp quốc (FAO) do ông QU Dongyu (Khuất Đông Ngọc) - Tổng giám đốc làm Trưởng đoàn đã có chuyến tham quan, khảo sát thực tế tại cánh đồng lúa Tam Cốc (xã Ninh Hải, Hoa Lư, Ninh Bình).
(CLO) Tiếp Đại sứ Pakistan tại Việt Nam Kohdayar Marri, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị hai bên tăng cường hợp tác kinh tế-thương mại, đầu tư, tận dụng các tiềm năng và thế mạnh của hai nước, phấn đấu sớm nâng kim ngạch thương mại hai chiều lên hơn 1 tỷ USD.
(CLO) Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Hoàng Trung Dũng ghi nhận nỗ lực của Ban Chỉ đạo tỉnh trong tổng kết Nghị quyết 18-NQ/TW, đảm bảo chất lượng và tiến độ các đề án trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Đồng thời, ông biểu dương lãnh đạo các ban, ngành, đặc biệt là Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Võ Hồng Hải và Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Ngọc Châu vì tinh thần gương mẫu, tự nguyện xin nghỉ trước tuổi, tạo thuận lợi cho công tác sắp xếp tổ chức bộ máy.
(CLO) Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thuỷ văn, ngày 8/2, không khí lạnh sẽ tiếp tục ảnh hưởng tới khu vực Trung Bộ, khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ trời rét đậm, có mưa rào rải rác. Vùng núi cao có nơi dưới 3 độ, trời rét hại, mưa tuyết và băng giá cảnh báo có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người và vật nuôi.
(CLO) Thường vụ Quốc hội quyết định bỏ đề xuất tăng một bậc lương cho nhà giáo xếp lương lần đầu, với lý do chính sách này chưa hợp lý với ngành nghề khác.
(CLO) Giá vàng vẫn ở mức cao 8,8 triệu đồng/chỉ, nhưng trong ngày vía Thần Tài, người dân Hà Tĩnh vẫn “đội mưa” mua vàng với hy vọng đón lộc, cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng.
(CLO) Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang thúc đẩy ngân hàng tiến sâu vào tiền mã hóa, với FDIC xem xét cho phép tiền gửi token hóa và nới lỏng giám sát.
(CLO) Trái ngược với số đông, một số nhỏ nhà đầu tư lại đem vàng đi bán vào ngày vía Thần Tài để ăn chênh lệch, bởi giá vàng trong ngày này thường bị đẩy lên cao ở cả 2 chiều mua vào - bán ra.
(CLO) Các nhà phân tích chia sẻ với Reuters rằng mức thuế 10% của Trung Quốc đối với dầu thô nhập khẩu từ Hoa Kỳ có thể đẩy kim ngạch xuất khẩu dầu thô của Hoa Kỳ xuống mức thấp hơn vào năm 2025 so với mức cao kỷ lục trong hai năm qua.
(CLO) Vinhomes tiếp tục khiến thị trường đảo ngọc chấn động khi tung ra hàng loạt chính sách bán hàng có 1-0-2 cho bộ sản phẩm BĐS lễ hội Festi-Mashup tại Phú Quốc United Center, mang tới khoản lợi nhuận ngay tức thì cho các nhà đầu tư “lên đảo” đón vận hội mới.
“Tăng tốc ngay từ đầu năm” không chỉ là khẩu hiệu mà đã trở thành hành động cụ thể của Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (Phú Mỹ - PVFCCo) với việc vận hành sản xuất ổn định và đẩy mạnh kinh doanh.
(CLO) Các đồng minh thân cận nhất của Ukraine đã cảnh báo về việc Liên minh châu Âu mở lại đường ống dẫn khí đốt của Nga như một phần của giải pháp hòa bình tiềm năng, với một quốc gia vùng Baltic mô tả viễn cảnh này là "không phải là giải pháp tốt theo bất kỳ cách nào".