Trung Quốc áp mức thuế 15% đối với than và khí đốt tự nhiên hóa lỏng, trong khi dầu thô, máy móc nông nghiệp và ô tô động cơ lớn sẽ chịu mức thuế 10%. Giới phân tích cảnh báo, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có nguy cơ tái diễn một cuộc chiến thương mại toàn diện nếu không thể tìm ra giải pháp.

Liu Pengyu, phát ngôn viên của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, cho biết qua email vào đêm Chủ Nhật: "Theo thông báo của Chính phủ Trung Quốc, các biện pháp đối phó của Trung Quốc sẽ có hiệu lực vào ngày 10 tháng 2".  

Tuần trước, ông Trump công bố mức thuế bổ sung đối với hàng hóa Trung Quốc, lấy lý do kiểm soát dòng chảy ma túy fentanyl. Ba ngày sau, Bắc Kinh ngay lập tức đáp trả bằng thuế quan đối với hàng xuất khẩu năng lượng và thiết bị nông nghiệp của Mỹ.

Chuyên gia Zhang Yanshen tại Trung tâm Trao đổi Kinh tế Quốc tế Trung Quốc nhận định: "Đây có thể chỉ là sự khởi đầu của giai đoạn mới trong cuộc chiến thương mại. Tình hình có thể trở nên rất tồi tệ".

Một số nhà phân tích từng kỳ vọng Washington và Bắc Kinh sẽ đàm phán để tránh leo thang căng thẳng. Ban đầu, ông Trump tuyên bố sẽ nói chuyện với Chủ tịch Tập Cận Bình, nhưng sau khi Trung Quốc đáp trả, ông khẳng định "không vội" và nhấn mạnh thuế quan chỉ là "đòn mở màn" cho các biện pháp mạnh hơn sắp tới.

Trung Quốc cho rằng cách tiếp cận của ông Trump mang tính ép buộc và khó có thể chấp nhận. Ma Wei, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Mỹ CASS của Trung Quốc, cho biết: "Để đạt được thỏa thuận, cần có các cuộc đàm phán bình đẳng. Không thể chấp nhận một thỏa thuận mà Mỹ áp thuế trước rồi yêu cầu thương lượng".

Tuy nhiên phạm vi trả đũa của Trung Quốc vẫn còn hạn chế. Bắc Kinh đã mở cuộc điều tra chống độc quyền nhắm vào các tập đoàn công nghệ Mỹ như Google và Nvidia, nhưng thuế quan mới chỉ áp dụng cho một số loại hàng hóa hẹp hơn so với biện pháp của Washington.

Chính quyền Tổng thống Trump nhấn mạnh rằng mục tiêu chính của thuế quan là nhằm chặn đứng dòng chảy fentanyl từ Trung Quốc. Nhưng giới quan sát tại Bắc Kinh cho rằng Washington có thể đang tìm kiếm nhiều nhượng bộ hơn, bao gồm áp lực lên Trung Quốc trong các vấn đề như Ukraine hay TikTok.

Hôm thứ Sáu tuần trước, ông Trump tuyên bố sẽ công bố "thuế quan qua lại" với các quốc gia vào tuần tới, đồng thời tạm dừng chính sách miễn trừ thuế đối với các lô hàng giá rẻ từ Trung Quốc, ảnh hưởng trực tiếp đến các công ty như Shein và Temu.

Các chuyên gia dự đoán Trung Quốc sẽ áp dụng chiến lược chờ đợi thay vì phản ứng ngay lập tức. Wendy Cutler, Phó chủ tịch Viện Chính sách Xã hội châu Á, nhận định Bắc Kinh có thể đang cân nhắc mức độ ảnh hưởng của thuế quan Mỹ trước khi có động thái tiếp theo.

Dù vậy, một số nhà kinh tế cảnh báo nếu ông Trump thực sự áp mức thuế 60% như từng đề xuất trong chiến dịch tranh cử, kinh tế Trung Quốc sẽ chịu tổn thất nặng nề.

Hui Shan, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Goldman Sachs, ước tính cứ mỗi 20% thuế quan tăng thêm, GDP Trung Quốc sẽ giảm 0,7%. Bắc Kinh có thể áp dụng các biện pháp đối phó như phá giá đồng nhân dân tệ hoặc kích thích tiêu dùng, nhưng tăng trưởng GDP vẫn có thể bị ảnh hưởng khoảng 0,2 điểm phần trăm.

Trong khi đó, một số chuyên gia Trung Quốc cho rằng chính người tiêu dùng Mỹ sẽ gánh phần lớn chi phí. John Gong, giáo sư tại Đại học Kinh doanh và Kinh tế Quốc tế, khẳng định: "Trung Quốc không quá lo ngại về thuế quan lần này. Nhiều công ty đã chuyển sản xuất ra nước ngoài, và tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ hiện chỉ chiếm 15% tổng thương mại Trung Quốc".

Hoài Phương (theo FT, WP, CW)