Dữ liệu vệ tinh do Viện nghiên cứu không gian quốc gia của Brazil (Inpe) phân tích đã ghi nhận 346.112 điểm nóng cháy rừng trong năm nay tại tất cả 13 quốc gia Nam Mỹ, vượt qua kỷ lục trước đó là 345.322 điểm vào năm 2007.

Trong tuần này, những đám cháy lớn tiếp tục bùng phát dọc theo các con đường trong trung tâm rừng Amazon của Brazil. Khói bốc lên hòa vào đám khói cháy rừng trải dài khắp lục địa theo đường chéo, từ Colombia ở phía tây bắc đến Uruguay ở phía đông nam, làm tối bầu trời phía trên các thành phố như Sao Paulo.

Brazil và Bolivia đã điều động hàng nghìn lính cứu hỏa để cố gắng kiểm soát các đám cháy, nhưng phần lớn vẫn phải phụ thuộc vào thời tiết. Các nhà khoa học cho biết trong khi hầu hết các đám cháy đều do con người gây ra, thì tình trạng nóng và khô gần đây do biến đổi khí hậu đang khiến đám cháy lan nhanh hơn.

Nam Mỹ đã phải hứng chịu một loạt đợt nắng nóng kể từ năm ngoái. "Chúng tôi chưa bao giờ có mùa đông", Karla Longo, một nhà nghiên cứu chất lượng không khí tại Inpe, mô tả thời tiết ở Sao Paulo trong những tháng gần đây. Mặc dù vẫn đang là mùa đông ở Nam bán cầu, nhiệt độ ở Sao Paulo vẫn ở mức trên 32 độ C kể từ thứ ngày 7/9.

Bà Longo cho biết cháy rừng ở Amazon còn tạo ra khói cực kỳ dày đặc do mật độ thực vật bị cháy. Khoảng 9 triệu km2 Nam Mỹ, tương đương diện tích nửa lục địa, đôi khi bị khói bao phủ. Thủ đô La Paz của Bolivia cũng bị bao phủ trong khói bụi tương tự. 

Theo dữ liệu của Inpe, số vụ cháy lớn nhất trong tháng này là ở Brazil và Bolivia, tiếp theo là Peru, Argentina và Paraguay. Các vụ cháy dữ dội bất thường xảy ra ở Venezuela, Guyana và Colombia vào đầu năm đã góp phần vào kỷ lục này nhưng phần lớn đã lắng xuống.

Theo cơ quan giám sát thảm họa quốc gia Cemaden, tại Brazil, đợt hạn hán bắt đầu từ năm ngoái đã trở thành đợt hạn hán tồi tệ nhất từng được ghi nhận.

Nhà nghiên cứu hạn hán Ana Paula Cunha tại Cemaden cho biết: "Nhìn chung, hạn hán năm 2023 - 2024 là đợt hạn hán dữ dội, kéo dài nhất ở một số khu vực và trên diện rộng nhất trong lịch sử gần đây, ít nhất là theo dữ liệu kể từ năm 1950".

Hàng trăm người đã tuần hành tại vùng cao nguyên La Paz, thủ đô của Bolivia, để yêu cầu hành động dập tắt các đám cháy. "Xin hãy nhận ra điều nghiêm trọng đang xảy ra ở đất nước này, chúng ta đã mất hàng triệu hecta", Fernanda Negron, một nhà hoạt động vì quyền động vật trong cuộc biểu tình cho biết. "Hàng triệu động vật đã bị thiêu chết".

Sao Paulo, thành phố đông dân nhất ở Tây bán cầu, đầu tuần này có chất lượng không khí tệ nhất trên toàn cầu, cao hơn các điểm nóng ô nhiễm nổi tiếng như Trung Quốc và Ấn Độ, theo trang web IQAir.com.

Việc tiếp xúc với khói sẽ làm tăng số người phải nhập viện điều trị các vấn đề về hô hấp và có thể gây ra hàng nghìn ca tử vong sớm. Theo một nghiên cứu năm 2023, hít phải khói cháy rừng góp phần gây ra trung bình 12.000 ca tử vong sớm mỗi năm ở Nam Mỹ.

Ngọc Ánh (theo Reuters)