Kinh tế báo chí nhìn từ Đài Tiếng Nói Việt Nam 

Kinh tế báo chí là một vấn đề cấp thiết cần có lời giải đáp để báo chí Việt Nam phát triển; đặc biệt giải được bài toán kinh tế báo chí cũng giúp cho báo chí các địa phương có thể từng bước tự chủ tài chính, để có bước phát triển đột phá nhằm thực hiện tốt vai trò, chức năng báo chí cách mạng Việt Nam; là tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương.

Tại Diễn đàn, nhà báo Phạm Mạnh Hùng - Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam chia sẻ, Đài TNVN là cơ quan báo chí chủ lực, đa loại hình, đa phương tiện, đa nền tảng, sở hữu đầy đủ từ phát thanh, truyền hình, báo điện tử, báo giấy và hệ sinh thái số phong phú, dày đặc.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với hoạt động kinh tế báo chí trong phát thanh là phải cạnh tranh với các kênh truyền thông khác như truyền hình và báo chí trực tuyến. Xác định chuyển đổi số đã trở thành xu hướng không thể tránh khỏi, ngay cả với phát thanh.

Từ năm 2020 đến nay, nguồn thu từ hoạt động phát thanh tại Đài TNVN không tăng, thậm chí suy giảm. Nguồn thu từ các nền tảng số cũng hầu như chưa có, với việc hơn 90% nguồn thu của Đài TNVN đang đến từ các kênh truyền thống như phát thanh, truyền hình… thì rõ ràng, hoạt động kinh tế báo chí trong thời gian tới sẽ ngày càng trở nên khó khăn.

Đài TNVN có sự hiện diện rất đông đảo trên Internet: 2 tờ báo điện tử, 8 chuyên trang báo điện tử, hàng chục kênh YouTube, Fanpage …và rất nhiều ứng dụng trên di động như VOV News, VTC News, VOV Live…cho thấy VOV đã nắm bắt được xu thế phát triển và đang rất nỗ lực để công chúng tiếp cận các sản phẩm truyền thông của mình một cách nhanh nhất, dễ nhất. Tuy nhiên, sự phát triển này chưa được phối hợp nhịp nhàng, chưa có định hướng cụ thể và chưa được đầu tư đúng mức.

Phó Tổng Giám đốc Đài TNVN cho biết, đứng trước tình hình đó, bài toán gia tăng nguồn thu của Đài TNVN được chỉ ra cụ thể bằng những yếu tố như: Nâng cao giá trị nội tại ở những vấn đề như cải thiện chất lượng nội dung chương trình; Gia tăng khả năng tiếp cận khán thính giả, tăng sức hút và tầm ảnh hưởng của Đài TNVN (VOV) đối với công chúng trên đa nền tảng, đặc biệt tập trung vào môi trường Internet.

Đồng thời, phát triển mạnh hơn nữa các kênh nội dung số của Đài TNVN một cách có quy hoạch, có định hướng rõ ràng, biến các kênh số của VOV trở thành điểm đến quen thuộc với khán/thính giả trên Internet. Và biến nguồn lưu lượng truy cập thành tiền.

Bên cạnh các nguồn thu truyền thống như quảng cáo, tài trợ, hợp tác truyền thông trên các kênh, báo truyền thống, Đài TNVN cũng đẩy mạnh tìm kiếm nguồn thu mới: Hợp tác, khai thác nguồn thu từ các dịch vụ giá trị gia tăng trên mạng viễn thông; Mua bán, trao đổi bản quyền nội dung của Đài TNVN; Nghiên cứu xu hướng mới, đó là thu phí từ các nội dung hay, độc quyền, thay vì miễn phí hoàn toàn.

Theo ông Phạm Mạnh Hùng, một trong những đề xuất trăn trở của Đài TNVN chính là Truyền thông chính sách là vấn đề khơi thông các cơ chế đặt hàng của nhà nước, các bộ ngành, địa phương; xem xét chính sách về đơn giá đặt hàng, tính đúng, tính đủ các khoản chi phí cần thiết cho sản xuất  là những vấn đề quan trọng đến sự phát triển của Đài TNVN.

Cần bổ sung điều chỉnh, sửa đổi Luật báo chí, đồng thời, bổ sung định mức kinh tế kỹ thuật cho hoạt động sáng tạo, sản xuất nội dung trên môi trường số, tạo hành lang pháp lý cho sự phát triển nội dung số được thuận lợi.

Đài PTTH địa phương gặp nhiều khó khăn

Chia sẻ về những khó khăn trong thời gian qua, ông Lê Đức Nhã -  Phó Giám đốc Đài PTTH tỉnh Bình Định cho hay, sau đại dịch Covid-19, nhìn chung Đài PTTH cả khu vực duyên hải miền Trung rất khó khăn. Riêng Đài PTTH Bình Định, doanh thu quảng cáo sụt giảm rất nhiều. So với những năm trước dịch, nguồn doanh thu của đài giảm khoảng 10-15%.

Ông Nhã cho biết, Đài PTTH Bình Định thời gian tới sẽ còn gặp nhiều khó khăn. Do vậy, đơn vị sẽ tăng cường các nguồn thu, không chỉ riêng từ quảng cáo mà còn từ các dịch vụ khác trong tỉnh.

Tại diễn đàn, ông Mai Vũ Tuấn - Giám đốc, Tổng Biên tập Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh cho rằng, các cơ quan báo chí trong đó có báo, đài địa phương là đơn vị sự nghiệp công lập, và mức độ tự chủ tài chính khác nhau phụ thuộc điều kiện kinh tế xã hội ở các địa phương và sự năng động của các cơ quan báo chí.

Tuy nhiên, báo chí không hoạt động như những đơn vị kinh doanh thông thường và sản phẩm báo chí là loại sản phẩm đặc biệt, có ảnh hưởng rất lớn đến xã hội.

Theo ông Mai Vũ Tuấn, Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh do nguồn thu từ các doanh nghiệp hoạt động quảng cáo mang lại giảm mạnh nên các các hoạt động quảng cáo hiện nay của Trung tâm đang tập trung hướng vào các doanh nghiệp cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Ông Tuấn kiến nghị Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Bộ Tài chính để ban hành các đơn giá định mức hoạt động của đơn vị sự nghiệp báo chí như: phương tiện đi lại, trang thiết bị phục vụ tác nghiệp, có chính sách miễn giảm nghĩa vụ tài chính nhất là thuế thu nhập doanh nghiệp cho các cơ quan báo chí. Ngoài ra, ban hành các quy định về bản quyền báo chí trước thực trạng hiện nay nhiều tin tức báo chí được đưa lên mạng xã hội mà không trả bản quyền.

Hoàng Anh