Nâng hạng thị trường chứng khoán trước năm 2025, mục tiêu lớn của Chính phủ

Năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 242, phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại thị trường chứng khoán và thị trường bảo hiểm đến năm 2020, định hướng đến năm 2025”.

Trong đó, Chính phủ đặt mục tiêu nâng hạng trước năm 2025. Mục tiêu này tiếp tục được đưa vào đề án “Cơ cấu lại thị trường chứng khoán và thị trường bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025”.

Đồng thời, trong dự thảo “Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030”, Việt Nam cũng đặt mục tiêu hướng đến nâng hạng thị trường chứng khoán từ thị trường cận biên lên mới nổi trước năm 2025.

Liên quan tới vấn đề này, TS. Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế cho rằng, việc nâng hạng thị trường sẽ đem lại nhiều lợi ích cho hệ thống tài chính nói riêng và kinh tế của Việt Nam nói chung.

Theo ông Cấn Văn Lực, thị trường chứng khoán có vai trò là kênh dẫn vốn và đầu tư trung - dài hạn của doanh nghiệp, nhà đầu tư. Tuy nhiên, khả năng thu hút dòng vốn từ những nhà đầu tư nước ngoài còn phụ thuộc vào đánh giá của các nhà đầu tư về thanh khoản, chất lượng, hiệu quả của thị trường.

Để thực hiện việc này, các nhà đầu tư quốc tế có xu hướng dựa vào sự đánh giá của các tổ chức chuyên thực hiện xem xét, đánh giá, xếp hạng thị trường như FTSE và MSCI để cân nhắc ra quyết định đầu tư.

“Do đó, nếu được các tổ chức này nâng hạng lên thành thị trường mới nổi, tác động rõ ràng nhất là thị trường chứng khoán Việt Nam là sẽ thu hút được dòng vốn lớn hơn, ổn định và đa dạng hơn từ những nhà đầu tư nước ngoài” - ông Lực cho biết.

Bên cạnh đó, các quỹ đầu tư, công ty quản lý quỹ sẽ ưu tiên phân bổ tỷ trọng đầu tư lớn vào thị trường phát triển và mới nổi vì các thị trường này có tính ổn định cao, sản phẩm đa dạng, quy mô giao dịch lớn hơn so với thị trường cận biên. Do đó, việc được nâng hạng lên thị trường mới nổi sẽ thu hút thêm một lượng lớn nguồn vốn đầu tư trung - dài hạn.

Ngoài ra, việc thực hiện các tiêu chí để nâng hạng thị trường cũng sẽ giúp cải cách thể chế, hoàn thiện thị trường, thúc đẩy các doanh nghiệp và thị trường tài chính phát triển.

“Lấy ví dụ, thị trường chứng khoán muốn nâng hạng, thì Việt Nam phải cải thiện nhiều điều kiện như tính minh bạch thông tin, khung thể chế, cơ chế, điều kiện giao dịch thị trường. Điều này sẽ giúp hệ thống tài chính Việt Nam phát triển đồng đều hơn, cân bằng hơn, các doanh nghiệp cũng sẽ có kênh huy động vốn, nhà đầu tư có thêm kênh đầu tư trung - dài hạn đáng tin cậy, tạo động lực tăng trưởng kinh tế nói chung” - ông Lực nhấn mạnh.

Thời điểm trước giờ “G”

Ở thời điểm hiện tại, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có sự tăng trưởng vượt bậc về cả quy mô lẫn giá trị. Các tổ chức đánh giá, xếp hạng như FTSE và MSCI cũng đang đánh giá rất cao triển vọng thị trường chứng khoán Việt Nam.

Theo TS. Cấn Văn Lực tiết lộ, thị trường chứng khoán Việt Nam đã được đưa vào danh sách xem xét nâng hạng từ tháng 9/2018. Từ đó đến nay, cơ quan chức năng đã có nhiều giải pháp để thực hiện mục tiêu nâng hạng.

Tuy nhiên, hiện vẫn có một số “nút thắt” cần phải thực hiện trong giai đoạn cuối năm 2023 và cả năm 2024, để hoàn thành mục tiêu Chính phủ đề ra là nâng hạng trước năm 2025.

Ông Lực phân tích các tiêu chí đánh giá của FTSE và MSCI. Với FTSE có 2 tiêu chí, thị trường Việt Nam cần phải cải thiện. Trong đó, quan trọng nhất là việc loại bỏ yêu cầu nhà đầu tư phải có sẵn tiền ở thời điểm đặt lệnh (theo Thông tư 120/2020/TT-BTC của Bộ Tài chính), thay vào đó là yêu cầu có tiền ở thời điểm nhận cổ phiếu như thông lệ tại các thị trường phát triển.

“Việc này cần được hoàn thành trong năm 2024 thì Việt Nam mới có thể hoàn thành mục tiêu nâng hạng của mình” - ông Lực nói.

Với các tiêu chí nâng hạng của MSCI có phần khó khăn hơn, bởi Việt Nam còn nhiều yếu tố cần cải thiện. Trong ngắn hạn, ngoài việc xử lý vấn đề về thanh toán nêu trên, một số giải pháp khác cần được quan tâm yêu cầu sớm thực hiện.

Thứ nhất, các quy định, văn bản pháp lý về thị trường chứng khoán cần được công bố bằng tiếng Anh để các nhà đầu tư nước ngoài có thể dễ dàng tiếp cận. Tương tự, cũng cần có quy định yêu cầu các doanh nghiệp niêm yết bổ sung công bố thông tin và báo cáo tài chính bằng tiếng Anh.

Thứ hai, các doanh nghiệp niêm yết cần tuân thủ tiêu chuẩn báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), theo đó, Bộ Tài chính cũng cần có hướng dẫn và lộ trình đáp ứng cụ thể.

Thứ ba, phát triển hạ tầng thanh toán bù trừ; sớm triển khai các dịch vụ cho vay thấu chi và giao dịch ứng tiền trước.

Thứ tư, cải thiện khả năng chuyển nhượng thông qua việc cắt giảm thủ tục. Hiện nay, giao dịch ngoài sàn và chuyển nhượng hiện vật cần được Ủy ban Chứng khoán chấp thuận trước.

Cuối cùng, nghiên sớm và sớm triển khai các sản phẩm, dịch vụ như cho vay chứng khoán và bán khống trên thị trường Việt Nam.

Ông Lực cho rằng, các tiêu chí được MSCI quan tâm nhất là giới hạn sở hữu nước ngoài, “room” khối ngoại còn lại hay mức độ tự do hóa thị trường ngoại hối thì sẽ gặp nhiều khó khăn hơn nhiều, bởi các vấn đề này liên quan đến các quy định pháp luật cũng như tạo ra nhiều thay đổi trong việc quan điểm hội nhập và điều hành vĩ mô của các cơ quan quản lý.

“Do đó, việc hiện thực hóa mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán lên “mới nổi” sẽ phụ thuộc rất nhiều vào sự quyết tâm của cơ quan chức năng” - ông Lực nhấn mạnh.

Trước đó, vào tháng 8/2023, bà Vũ Thị Chân Phương - Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) khẳng định, trong thời gian vừa qua, cơ quan quản lý đã, đang nỗ lực và đặt quyết tâm cao để thúc đẩy, rút ngắn lộ trình được nâng hạng của thị trường chứng khoán Việt Nam, thông qua việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, từng bước đáp ứng các tiêu chí về nâng hạng thị trường.

Theo Chủ tịch UBCKNN, nhiều doanh nghiệp đã chủ động trong việc công bố thông tin bằng tiếng Anh, trong đó, riêng nhóm VN30 đã có 100% doanh nghiệp công bố thông tin bằng tiếng Anh. Đồng thời, các sai phạm trên thị trường chứng khoán đã được xử lý nghiêm, nhằm phát triển thị trường minh bạch và lành mạnh hơn.

Cùng với đó, cơ quan quản lý cũng thường xuyên trao đổi với MSCI và FTSE nhằm cập nhật thông tin thực tế tới các tổ chức này, cũng như để các cơ quan quản lý hiểu rõ các các yêu cầu, tiêu chí từ các tổ chức, từ đó có các giải pháp sửa đổi, hoàn thiện.

Đồng thời, Bộ Tài chính, UBCKNN đã và đang tích cực phối hợp với các cơ quan bộ, ngành, các tổ chức, thành viên thị trường để có những giải pháp giải quyết, tháo gỡ các nhóm vấn đề.

Đặc biệt, Chủ tịch UBCKNN cho biết, nhiều vấn đề mới hỗ trợ cho nâng hạng cũng đã được quy định rõ ràng hơn trong Nghị định 155/2020/NĐ-CP và Thông tư 96/2020/TT-BTC.

“Sắp tới, UBCKNN sẽ tiếp tục đề xuất sửa đổi các văn bản pháp lý liên quan để đảm bảo thị trường chứng khoán tăng tính minh bạch, công khai, bền vững, hỗ trợ cho tiến trình nâng hạng” - đại diện UBCKNN nêu.

ĐỊnh Trần