“Tại Báo Nhân Dân, cụ thể là tại Nhân Dân điện tử, sự chuyển đổi số chủ yếu nhắm vào sự thay đổi tư duy, năng lực tiếp nhận công nghệ mới của con người. Lãnh đạo cao nhất của tòa soạn, của Ban đều tham gia trực tiếp vào các sản phẩm “báo chí - công nghệ” để hình thành tư duy sản phẩm, đồng thời tự đào tạo kỹ năng trong nội bộ…”, nhà báo Ngô Việt Anh - Phó Trưởng ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân khẳng định như vậy trong cuộc trò chuyện với phóng viên Báo Nhà báo & Công luận.

Nâng cao năng lực công nghệ để hỗ trợ cho lĩnh vực chuyên môn là báo chí

+ Để phát triển, các cơ quan báo chí không có cách nào khác là phải tiếp tục đặt công nghệ ở trung tâm của mọi chiến lược, sử dụng công nghệ để tạo ra những nội dung hấp dẫn và chinh phục được các nhóm độc giả mới, phân phối nội dung hiệu quả hơn và kiếm tiền được nhiều hơn… Thời gian gần đây, Báo Nhân Dân nói chung, Ban Nhân Dân điện tử nói riêng đã ứng dụng công nghệ như thế nào vào các công đoạn sản xuất thưa ông?

- Tháng 5 năm 2021, ngay sau khi nhận nhiệm vụ, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân Lê Quốc Minh đã xây dựng kế hoạch chuyển đổi số của Báo Nhân Dân, lộ trình phát triển thành cơ quan truyền thông đa phương tiện chủ lực. Báo Nhân Dân đẩy nhanh thực hiện chiến lược multi-platform (đa nền tảng) và xu hướng digital-first. Thông tin được ưu tiên đưa lên báo điện tử, thông tin xuất hiện bất cứ nơi nào có độc giả và chủ động đưa tin đến với độc giả thay vì cách tiếp cận truyền thống là độc giả tìm đến với thông tin.

Trong xu hướng đổi mới, sáng tạo của Báo Nhân Dân, Ban Nhân Dân điện tử đã có những đổi mới mang tính đột phá về nội dung, hình thức trình bày, ứng dụng công nghệ vào hoạt động báo chí, đẩy mạnh phát hành tin tức trên mạng xã hội. Nhân Dân điện tử bắt đầu ứng dụng công nghệ, sử dụng các tools (công cụ) miễn phí như flourish, infogram... vào quy trình sản xuất các sản phẩm trực quan, dữ liệu. Lần đầu tiên tại Nhân Dân điện tử, các phóng viên, biên tập viên có thể tự làm Infographic có tính tương tác cao, trong thời gian chỉ vài chục phút thay vì chờ bộ phận kỹ thuật vẽ tay hàng giờ trước đây.

Đặc biệt, Báo Nhân Dân đã hợp tác với đối tác quốc tế đưa tools shorthand vào hoạt động sản xuất các bài e-magazine, longform. Đây là công cụ có nhiều tính năng vượt trội cho phép trình bày ấn tượng các sản phẩm đồ họa tương tác, ảnh, video, phục vụ cho nội dung báo chí.

Nhờ sự hỗ trợ về công nghệ, Nhân Dân điện tử đã xây dựng rất nhiều sản phẩm báo chí dữ liệu, báo chí trực quan về COVID-19 và các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác. Số lượng các sản phẩm E-magazine, Longform, Infographic trong 6 tháng năm 2021 gấp 4 lần cả năm 2020. Nhiều nội dung mang tính chính trị, kén độc giả nhưng khi được trình bày sáng tạo, trực quan thì thu hút rất nhiều người đọc. Nhờ ứng dụng công nghệ, chi phí sản xuất các bài Emagazine rất hợp lý, tiết kiệm so với trước đây.

Sau một thời gian dài “chậm chân” trong việc tiếp cận độc giả trên mạng xã hội, từ tháng 6/2021, Ban Nhân Dân điện tử cũng đẩy mạnh phát triển fanpage Báo Nhân Dân trên Facebook. Với tiêu chí nội dung chuẩn mực, tốc độ, câu chuyện hấp dẫn, cùng hình thức trình bày hiện đại, mỗi ngày fanpage Báo Nhân Dân phân phối 30 sản phẩm chất lượng cao của các ấn phẩm Nhân Dân, truyền hình Nhân Dân… với các mẫu trình bày phù hợp với từng nội dung. Fanpage Nhân Dân đang có chỉ số tiếp cận người đọc (reached) và tương tác (like, share, comment) khá cao so với các fanpage của nhiều cơ quan báo chí.

+ Thưa ông, việc đầu tư công nghệ, đổi mới nội dung thời gian qua đóng một vai trò như thế nào trong hành trình hướng đến xây dựng mô hình “báo chí - công nghệ” tại một tờ báo đa phương tiện chủ lực?

- Hai năm qua, kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, sức khỏe cộng đồng và nền kinh tế thế giới đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên, báo cáo gần đây của Viện nghiên cứu Reuters thuộc Đại học Oxford (Anh), cho thấy những tín hiệu lạc quan, đó là niềm tin vào báo chí đang ở mức 44%, tăng trung bình khoảng 6% và nhiều hơn đáng kể ở một số quốc gia. Tin tức được trình bày đẹp dưới dạng hình ảnh, đồ họa tương tác và video ngắn đang có lượng đọc rất tốt. 

Cú huých COVID-19 kết hợp với sự phát triển chóng mặt của công nghệ đang tạo áp lực đồng thời cũng là cơ hội để các cơ quan truyền thông đẩy nhanh hơn quá trình chuyển đổi số, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ. Báo chí một mặt tập trung vào giá trị cốt lõi như tốc độ, chuẩn mực, tính định hướng dư luận,… một mặt tăng tính chuyên sâu, dữ liệu (data), các định dạng mới. Nội dung báo chí chất lượng cao, báo chí dữ liệu, phóng sự ảnh, video… đang được đẩy mạnh, đặc biệt là nội dung liên quan COVID-19.

Trong lộ trình chuyển đổi số và xây dựng báo Nhân Dân trở thành cơ quan báo chí đa phương tiện chủ lực, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân Lê Quốc Minh đã nhấn mạnh một số biện pháp như: đổi mới và phát triển theo mô hình “cơ quan báo chí - công nghệ” (media-tech) - nâng cao năng lực công nghệ để hỗ trợ cho lĩnh vực chuyên môn là báo chí.

Báo Nhân Dân hướng tới xây dựng một hệ thống công nghệ đồng bộ cho toàn bộ báo, giúp điều hành mọi quy trình sản xuất thông tin của các ban tin, các ấn phẩm cũng như từng cơ quan thường trú. Hệ thống này kết nối liên thông từ sản xuất báo in cho đến báo điện tử, truyền hình.

Việc đầu tư - hợp tác công nghệ, đổi mới nội dung thời gian qua tại Nhân Dân điện tử đang bước đầu thay đổi tư duy, khơi gợi tinh thần đổi mới sáng tạo, tạo tiền đề cho những bước đổi mới tiếp theo trong hành trình hướng đến xây dựng mô hình “báo chí - công nghệ” đối với một tờ báo đa phương tiện chủ lực.

“Tòa soạn báo chí – công nghệ” là sự phối hợp nhuần nhuyễn, bổ trợ kỹ năng mới từ khối nhà báo và kỹ sư công nghệ

+ Từ việc mở các chuyên trang, chuyên mục, các trang thông tin đặc biệt… đến những bài Longform, Emagazine… đặc sắc đều mang đậm dấu ấn của sự đổi mới. Nhưng quả thực, đi kèm với đó là những sức ép không nhỏ của một tờ báo Đảng. Vậy đâu là “mắt xích” quan trọng để đường ray của tiến trình đổi mới được vận hành hiệu quả, thưa ông?

- Ở bên ngoài nhìn vào thường nghĩ Báo Nhân Dân có truyền thống, có quy mô lớn nên sẽ thiên về xu hướng an toàn, khó có thể đổi mới nhanh, mạnh mẽ. Qua 2 năm công tác tại Nhân Dân điện tử, tôi thấy cán bộ, phóng viên rất nhiều ý tưởng sáng tạo, bắt nhịp rất nhanh với công nghệ mới. Sự đổi mới mạnh mẽ của Nhân Dân điện tử, cũng như nhiều đơn vị của Báo Nhân Dân thời gian qua, theo cá nhân tôi có 3 nguyên nhân chính.

Thứ nhất, tờ báo Nhân Dân bản in ra hằng ngày đã và vẫn là sản phẩm quan trọng nhất của tòa soạn, tuy nhiên thế hệ công chúng quen đọc tin tức trên báo điện tử, mạng xã hội đang trưởng thành dần, ngày càng đông đảo; tạo áp lực tòa soạn phải sớm đẩy nhanh lộ trình chuyển đổi số nhằm đảm bảo hiệu quả tuyên truyền, định hướng thông tin.

Thứ hai, từ nhu cầu thay đổi trên, Báo Nhân Dân đã xây dựng Chiến lược chuyển đổi số để phát triển thành cơ quan báo chí đa phương tiện chủ lực với những định hướng và lộ trình thực hiện rõ ràng. Khi tòa soạn có chiến lược, con đường rõ ràng về chuyển đổi số sẽ thay đổi nhận thức và thay đổi cách thức làm việc của cán bộ, nhân viên theo xu hướng tòa soạn hội tụ, đa phương tiện.

Ví dụ, tại Ban Nhân Dân điện tử, khi có định hướng đa nền tảng, “social-first”, nhiều nội dung đã được ưu tiên đưa trước trên nền tảng mạng xã hội. Trong đợt SEA Games 31, nhiều bài trên Fanpage có chỉ số tiếp cận người đọc (reached) lên tới hàng triệu và chỉ số tương tác (like, share, comment) lên tới hàng chục nghìn.

Thứ ba, trên cơ sở định hướng rõ ràng, Báo Nhân Dân đã thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong toàn bộ cơ quan. Báo Nhân Dân đã chọn ngày 20/5 hằng năm là Ngày đổi mới sáng tạo. Ngày đổi mới sáng tạo lần thứ nhất – năm 2022 thu hút sự tham gia hưởng ứng của 29 nhóm thành quả đổi mới, sáng tạo từ 18 đơn vị. Nhờ đổi mới sáng tạo, Báo Nhân Dân đã có nhiều tác phẩm, sản phẩm chất lượng cao, ghi nhận sự gia tăng vượt trội lượng truy cập trên các nền tảng để đưa tiếng nói của Đảng và Nhà nước đến với diện bạn đọc rộng mở hơn.

+ Công nghệ được đổi mới nhưng không có kỹ năng sử dụng thì cũng thật khó để đạt hiệu quả. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc yếu tố con người cũng phải được đầu tư, chú trọng không kém. Là một trong những đơn vị đi đầu trong đổi mới sáng tạo, Nhân dân điện tử đã “đầu tư vào con người” như thế nào trong vòng quay đổi mới hiện nay, thưa ông?

 - Tại Báo Nhân Dân, cụ thể là tại Nhân Dân điện tử, sự chuyển đổi số chủ yếu nhắm vào sự thay đổi tư duy, năng lực tiếp nhận công nghệ mới của con người. Lãnh đạo cao nhất của tòa soạn, của Ban đều tham gia trực tiếp vào các sản phẩm “báo chí – công nghệ” để hình thành tư duy sản phẩm, đồng thời tự đào tạo kỹ năng trong nội bộ.

Những sản phẩm emagazine đầu tiên sử dụng tool shorthand của đối tác nước ngoài, đồng chí Tổng Biên tập, Trưởng ban đều trực tiếp chỉ đạo, tổ chức, triển khai cùng phóng viên, biên tập viên. Điều này cho thấy, nếu các lãnh đạo tòa soạn không tham gia trực tiếp vào quá trình đổi mới công nghệ thì rất khó có sự thay đổi mạnh mẽ.

Thông qua quá trình làm việc nhóm giữa phóng viên, biên tập viên và đội ngũ công nghệ sẽ có sự thay đổi nhận thức kỹ năng, hay nói cách khác là tự đào tạo trong nội bộ. Bộ phận nội dung sẽ nâng cao kỹ năng công nghệ, ngược lại bộ phận công nghệ sẽ nâng cao tư duy báo chí khi trình bày các sản phẩm.

Một “tòa soạn báo chí – công nghệ” xét đến cùng, là sự phối hợp nhuần nhuyễn, bổ trợ kỹ năng mới từ khối nhà báo và kỹ sư công nghệ. Nhiều sản phẩm đồ họa tương tác, phức tạp trên Nhân Dân điện tử thời gian qua như: bản đồ dịch COVID-19 tại thành phố Hồ Chí Minh; đồ họa tái hiện khoảnh khắc máy bay đâm vào tòa tháp đôi ở Mỹ ngày 11/9/2001… thật bất ngờ là của các phóng viên, biên tập viên thông qua quá trình làm việc nhóm, tự đào tạo nội bộ.

+ Xin trân trọng cảm ơn ông!

Hà Vân (Thực hiện)