Tuần này, công ty khí đốt quốc doanh Nga (Gazprom) đã chậm giao hàng cho Đức qua đường ống Nord Stream, đổ lỗi cho các bộ phận tuabin bị mắc kẹt ở Canada do các lệnh trừng phạt.

Nga áp đặt vũ khí hoá khí đốt?

Lập luận này đã bị các quan chức và nhà phân tích châu Âu hoài nghi. Họ nói rằng Moscow đang vũ khí hóa khí đốt nhằm vào các thành viên Liên minh châu Âu, những bên đã áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga và cung cấp vũ khí cho Ukraine.

“Chúng tôi đã được thông báo rằng lý do cắt giảm nguồn cung đối với toàn châu Âu là do kỹ thuật,” Thủ tướng Ý Mario Draghi cho biết hôm qua (16/6) trong một cuộc họp báo ở Kyiv. “Đức, chúng tôi và những quốc gia khác nghĩ rằng đó chỉ là lời bao biện. Trên thực tế, đây là cách sử dụng khí đốt mang tính chính trị, giống như việc sử dụng lúa mì là chính trị vậy ”.

Đại sứ Nga tại EU, ông Vladimir Chizhov đã cảnh báo rằng việc vận chuyển khí đốt thông qua đường ống Nord Stream có thể bị cắt đột ngột do các bộ phận bị khuyết thiếu. Được biết, đường ống này là con đường chính dẫn khí đốt của Nga vào châu Âu, xử lý khoảng một nửa tổng lượng khí đốt vào năm 2021.

Việc thắt chặt nguồn cung cấp đánh dấu một màn đặt cược cao đối với Điện Kremlin trong khi nước này tiến hành cuộc chiến lên Ukraine. Ngoài việc bán năng lượng, nước này hầu hết đã bị cắt khỏi thương mại phương Tây.

Việc cung cấp khí đốt của Nga sang châu Âu bắt đầu giảm vào năm ngoái, nhưng hiện Gazprom vẫn tiếp tục gửi khí đốt mà công ty này đang có xu hướng phân phối theo các hợp đồng dài hạn và tăng doanh thu vào thời điểm giá nhiên liệu tăng cao.

Bên cạnh đó, Đức cho biết nguồn cung cấp khí đốt trong nước đang được đảm bảo và họ có thể mua nhiên liệu còn thiếu từ các nguồn khác, mặc dù với giá cao hơn. Nhưng việc giảm nguồn cung của Nga sẽ gây khó khăn cho việc lấp đầy kho khí đốt trước mùa đông, có khả năng khiến các nhà máy và hộ gia đình trên khắp lục địa gặp nguy hiểm.

Trong khi đó, vào hôm qua, giá khí đốt tương lai của châu Âu ghi nhận mức tăng hơn 20%. Giá khí đốt ở Hà Lan - điểm chuẩn ở Tây Bắc Châu Âu, đã tăng 47% trong tuần qua và cao hơn bốn lần so với một năm trước.

Giá khí đốt tăng, nguồn cung hạn hẹp

Nếu vẫn tiếp tục tăng giá, điều đó sẽ làm phức tạp thêm cuộc chiến chống lạm phát tràn lan của các nền kinh tế ở châu Âu, vốn đã chịu nhiều xáo trộn trên thị trường trái phiếu của khu vực và làm dấy lên những lo lắng về sự ổn định của khu vực đồng euro.

Cũng trong hôm qua, người đứng đầu Gazprom, ông Alexei Miller tuyên bố rằng công ty cảm thấy thoải mái với việc giảm nguồn cung cấp khí đốt vì giá đã tăng. Trong những tháng sau khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra, Gazprom đã cắt đứt xuất khẩu cho các công ty ở Ba Lan, Hà Lan, Bulgaria và các nơi khác.

Tuần này, Gazprom đã đi xa hơn và bắt đầu cắt nguồn cung cấp cho các công ty không tuân thủ sắc lệnh của Điện Kremlin. Uniper SE (Đức), OMV AG (Áo) và Eni SpA (Ý), là ba trong số các công ty năng lượng lớn nhất châu lục, cho biết việc nhận các chuyến hàng từ Nga đã giảm. Tập đoàn Cez, một công ty tiện ích ở Cộng hòa Séc và công ty điện lực Pháp Engie SA cũng đã rơi vào trường hợp tương tự.

Người phát ngôn của Ủy ban châu Âu, cơ quan điều hành của khối ám chỉ rằng Moscow đang ‘tống tiền” EU bằng nguồn cung cấp năng lượng. Đại diện của Ủy ban và các quốc gia thành viên đã có cuộc họp khẩn vào hôm thứ Năm (16/6) và hiện không có mối đe dọa ngay lập tức đối với nguồn cung cấp của toàn khối.

Thế nhưng, các lựa chọn nhập khẩu năng lượng của Châu Âu bị hạn chế trong thời gian ngắn hạn. Các quan chức chính phủ và công ty đã rà soát toàn cầu trong năm nay để tìm các nguồn cung cấp thay thế, đạt được các thỏa thuận ở Mỹ, Ai Cập và Israel trong khi đảm bảo khối lượng cao hơn từ các nhà sản xuất bao gồm Azerbaijan và Na Uy.

Tuy nhiên, các nhà giao dịch cho hay, cơ sở hạ tầng nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng của lục địa này đã gần đạt mức tối đa, và trong mọi trường hợp, cơ sở hạ tầng được phân bổ không đồng đều quanh khu vực.

Cơ sở nhập khẩu LNG đầu tiên của Đức sẽ không hoạt động sớm nhất vào cuối năm nay. Cũng không có nhà ga LNG mới nào được xây dựng ở Hà Lan. Trong khi đó, một vụ hỏa hoạn tại nhà máy xuất khẩu chính của Freeport LNG ở Texas, Mỹ sẽ hạn chế xuất khẩu LNG của Mỹ đến EU trong vài tháng. Cộng thêm đó, nhu cầu phục hồi của Trung Quốc sau đợt giãn cách xã hội lịch sử sẽ thúc đẩy cạnh tranh nguồn cung ở châu Á, làm gia tăng cuộc săn tìm về khí đốt khan hiếm.

Các nhà phân tích nhận thấy rằng việc giảm nguồn cung cho Uniper (Đức), Eni (Ý) và OMV (Áo) là đặc biệt quan trọng. Để đảm bảo an ninh năng lượng, các công ty năng lượng lớn của châu Âu và các công ty tiền thân của họ đã có quan hệ kinh doanh chặt chẽ với Moscow từ thời Chiến tranh Lạnh và tìm cách duy trì những mối quan hệ đó trong những năm gần đây ngay cả khi căng thẳng giữa phương Tây và Nga gia tăng.

Massimo Di Odoardo, phó chủ tịch nghiên cứu khí đốt và LNG tại Wood Mackenzie, cho rằng: “Nếu dòng chảy khí đốt tại Nord Stream bị cắt và ngay cả khi nó giảm hoạt động ở mức 40%, thì tình hình sẽ rất tồi tệ đối với châu Âu. Ông nói thêm, nếu Gazprom ngừng bơm qua Nord Stream và không gửi khí qua một tuyến đường khác, thì các cửa hàng gas ở Châu Âu có thể sẽ cạn kiệt vào tháng Giêng.

Câu hỏi lớn đối với các công ty năng lượng và các quan chức là liệu Gazprom có chuyển từ giảm xuất khẩu sang ngừng hẳn xuất khẩu hay không.

Trong khi đó, Tom Marzec-Manser, nhà phân tích khí đốt tại công ty dữ liệu hàng hóa ICIS, cho hay châu Âu sẽ bị bỏ lại với một lỗ hổng lớn khoảng 13,5 tỷ mét khối LNG để lấp đầy các kho dự trữ nếu Nga tiếp tục bơm khoảng 67 triệu mét khối khí mỗi ngày qua Nord Stream - dưới mức mức dự kiến trước đó là 167 triệu. Con số này đại diện cho khoảng 17% lượng khí đốt mà EU dự kiến sẽ dự trữ vào tháng 11.

Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck nhận định: “Đó rõ ràng là một chiến lược để gây bất ổn và tăng giá. Ông nói thêm rằng để đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt của Đức, nước này phải thay thế lượng khí đốt bị thiếu của Nga với giá cao hơn.

Lê Na (Theo WSJ)